Pareto principle 80-20 rule theory

တေန႔သ၌ေမာင္တိုုင္ပင္ဟာမေတြ႔ရတာႀကာၿပီၿဖစ္တဲ႔ မိတ္ေဆြစီးပြားေရးလုုပ္ငန္းရွင္မ်ားနံနက္ပိုုင္းစုုေ၀းရာ
Feel(Taste) ဆိုုင္သိုေရာက္္သြားခဲ႔ပါတယ္။ အခုုတေလာ ရန္ကုုန္မွာေရပန္းစားေနတဲ႔ money changer
ရဲ႔သတင္းအမ်ဳိးမ်ဳိးကိုုရႈေဒါင္႔အစုုံကေနေၿပာဆိုုၿငင္းခုုံ ေနရင္းကေနကိုုေက်ာ္မ်ဳိးထြန္း က Pareto principle
လိုု႔ေခၚတဲ႔ 80-20 rule ကိုုစတင္ေဆြးေႏြးလာပါတယ္။ ဒီအေႀကာင္းရဲ႔ေနာက္ခံအခ်က္အလက္ကိုုေၿပာရရင္
Pareto ဆိုုတဲ႔ ပုုဂၢိဳလ္ဟာအီတလီႏိုုင္ငံသားၿဖစ္ၿပီး တစ္ခ်ိန္မွာ သူ႔ေလ႔လာခ်က္အရ အီတလီႏိုုင္ငံရဲ႔ေၿမ ၈၀%
ကိုုအီတလီႏိုုင္ငံသား ၂၀%ကပိုုင္ဆိုုင္ေနတာကိုုေတြ႔ရပါတယ္။
ဒါနဲ႔ သူလည္းတၿခားႏိုုင္ငံရဲ႔အေၿခအေနကိုုေလ႔လာႀကည္႔တဲ႔အခါအံႀသဖြယ္ရာေကာင္းေလာက္ေအာင္
တူညီေနတာကိုုေတြ႔ရပါတယ္။ ၁၉၉၂ခုုႏွစ္ကထုုတ္ၿပန္ခဲ႔တဲ႔ UNDP report တစ္ခုုမွာေဖၚၿပခဲ႔တာကေတာ႔
ကမၻာ႔ အခ်မ္းသာဆုုံး ၂၀%ဟာ ကမၻာႀကြယ္၀ခ်မ္းသာမႈ စုုစုုေပါင္းရဲ႔ ၈၀%ကိုုပိုုင္ဆိုုင္ႀကတယ္လိုု႔ေဖၚၿပ
ထားတာကိုုေတြ႔ရပါတယ္။ေအာက္ကဇယားကိုုႀကည္႔ပါ။

Distribution of World GDP (1989)

Population Income

Richest 20% 82.70%
Second 20% 11.75%
Third 20% 2.30%
Fourth 20% 1.85%
Poorest 20% 1.40%

ဒါေႀကာင္႔စီးပြားေရးလုုပ္ငန္းကိုုအေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္ရြက္တဲ႔အခါအားလုုံးကိုုႀကည္႔စရာမလိုုဘူး၊ အဓိကက်တဲ႔ ၂၀%ေလာက္ေဖၚထုုတ္ၿပီးက်က်နနစီမံအုုပ္ခ်ဳပ္သြားဖိုု႔လိုုတယ္လိုု႔ ကိုုေက်ာ္မ်ဳိးထြန္းက
ေထာက္ၿပခဲ႔ပါတယ္။အေတြ႔အႀကံဳနဲ႔ theory ကိုုေပါင္းစပ္္ေၿပာဆိုုဖိုု႔အခြင္႔အလန္းတစ္ခုုၿဖစ္တာေႀကာင္႔
ေမာင္တိုုင္ပင္လည္းအစိုုးရအလုုပ္ကိုုလုုပ္ခဲ႔စဥ္က လုုပ္ငန္းတစ္ခုုခုုအေကာင္အထည္ေဖၚရေတာ႔မယ္ဆိုု
ရင္၀န္ထမ္းအားလုုံးရဲ႔ ၂၀%ေလာက္ကိုုပဲအားကိုုးလုုပ္ကိုုင္ရတာေႀကာင္႔ Pareto principle ဟာမွန္ကန္
တယ္လိုု႔ထင္ေႀကာင္းေၿပာၿပပါတယ္။

စီးပြားေရးအပိုုင္းနဲ႔ေၿပာရရင္-----------

- အၿမတ္စုုစုုေပါင္းရဲ႔ ၈၀% ဟာ ေဖါက္သည္စုုစုုုုုုေပါင္း ရဲ႔ ၂၀% ဆီကလာတာၿဖစ္ေႀကာင္း---
- ဒါအၿပင္ ေတာင္းဆိုုခ်က္( complaint) စုုစုုေပါင္း ရဲ႔ ၈၀% ဟာလည္း ေဖါက္သည္ စုုစုုေပါင္းရဲ႔
၂၀%ဆီကလာတာၿဖစ္ေႀကာင္း-----
- မိမိအၿမတ္စုုစုုေပါင္းရဲ႔ ၈၀%ဟာမိမိစုုစုုေပါင္းအသုုံးၿပဳခဲ႔တဲ႔ အခ်ိန္စုုစုုေပါင္း ၂၀%ေႀကာင္ရ
လာတာၿဖစ္ေႀကာင္း-----
- မိမိေရာင္းရ ၀င္ေငြရဲ႔ ၈၀%ဟာ မိမိထုုတ္ကုုန္စုုစုုေပါင္းရဲ႔ ၂၀%ကလာတာၿဖစ္ေႀကာင္း
- အဲဒီ ေရာင္းရ၀င္ေငြရဲ ၈၀%ဟာ မိမိအေရာင္း၀န္ထမ္းစုုစုုေပါင္းရဲ႔ ၂၀%ရဲ႔ႀကိဳးပမ္းအားထုုတ္
မႈေႀကာင္႔ ၿဖစ္ပါတယ္။

ဒါေႀကာင္႔ Pareto principle နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး Wikipedia မွာ ေဖၚၿပထားတာကေတာ႔----
Many businesses have an easy access to dramatic improvements in profitability
by focusing on the most effective areas and eliminating, ignoring, automating,
delegating or re-training the rest as appropriate.

ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကိုု လက္ေတြ႔စီးပြားေရးလုုပ္ေနတဲ႔ Feel ပိုုင္ရွင္ကအေလးအနက္ေထာက္ခံခဲ႔ပါတယ္။
သူ Feel ကိုု၀န္ထမ္း ၂၀-၃၀ေလာက္နဲ႔စခဲ႔စဥ္က ၈၀-၁၀၀ေလာက္ၿဖစ္လာရင္ငါဘယ္လိုုလုုပ္ရပါလိမ္႔ဆိုုၿပီး
ေတြးေႀကာက္ေနခဲ႔တယ္။ 80-20 rule လိုုသေဘာမ်ဳိးေဆာင္ရြက္ႏိုုင္ခဲ႔တာေႀကာင္႔ ၀န္ထမ္း ၁၀၀၀
ေလာက္ၿဖစ္လာတဲ႔ အခ်ိန္မွာ မေႀကာက္ေတာ႔ဘူးတဲ႔။ အခုုသူေအာင္ၿမင္ေနတဲ႔ ၁၁၅ မိုုင္Feel Express
ကိုုအစပထမပိုုင္းမွာ သိပ္ဂရုုမစိုုက္ခဲ႔ေႀကာင္း ၀န္ခံခဲ႔ပါတယ္။ လူလႊတ္တာေတာင္ပထမတန္းစားကိုုမလႊတ္
ခဲ႔ေႀကာင္း၊ အခုု Feel Express ကေအာင္ၿမင္လာတဲ႔အခါႀကေတာ႔မွ ပဲ 80-20 rule ကိုုလက္ေတြ႔အသုုံးခ်
ရေတာ႔မယ္ဆိုုတာသိလာရေႀကာင္း share လုုပ္ပါတယ္။အဲေတာ႔ efficient ၿဖစ္တဲ႔ေခါင္းေဆာင္ကိုုလႊတ္
တယ္၊ ဆိုုင္ decoration ဟာလည္းသူရဲ႔ တၿခား Feel ဆိုုင္ေတြလိုုမဟုုတ္ဘူး၊ ၂၄ နာရီ လူက်လြန္းတာ
ေႀကာင္႔နည္းနည္းညစ္ပတ္တာၿမန္ေႀကာင္း၊ဒါေႀကာင္႔ interior decorator ေစလႊတ္ၿပီးၿပင္းခိုုင္းေနရေႀကာင္း
ေၿပာၿပခ႔ဲပါတယ္။

ဒီလို Feel ပိုင္ရွင္ရဲ႔ ေဆာင္ရြက္ခဲ႔တာကိုုႀကည္႔ရင္ 80-20 rule theory ကိုုအေၿခခံသလိုုၿဖစ္ေနခဲ႔ပါတယ္။
ေမာင္တိုုင္ပင္တိုု႔အစိုုးရ ရဲ႔ ၿဗဴရုုိကရက္ အပိုုင္းမွာ လည္း ဒီ theory ဟာမွန္လိမ္႔မယ္လိုု႔ထင္ပါတယ္။ ႏိုုင္ငံ
ေတာ္ဖြံၿဖိဳးတိုုးတက္ဖိုု႔အတြက္ ၂၀%ေသာဘယ္အပိုုင္းေတြကအေရးပါသလဲဆိုုတာေဖၚထုုတ္ႏိုုင္ဖိုု႔လိုုပါ
တယ္။ Pareto principle 80-20 rule ကိုုအစေဖၚထုုတ္ခဲ႔တဲ႔ ကိုုေက်ာ္မ်ဳိးထြန္းကိုုေက်းဇူးတင္ပါတယ္။
စီးပြားေရးလုုပ္ငန္းလုုပ္ေနတဲ႔မိတ္ေဆြအေပါင္းလည္း efficient အၿဖစ္ဆုုံးၿဖစ္တဲ႔ ၂၀% ကိုုေဖၚထုုတ္ႏိုုင္
ၿပီးအာရုုံစူးစိုုက္ေဆာင္ရြက္မယ္ဆိုုရင္အက်ဳိးအၿမတ္မ်ားရရွိလာႏိုုင္မယ္ဆိုုတာယုုံႀကည္မိပါတယ္။

NANIWAလိုုကုုမၺဏီမ်ဳိးကိုုသတိထားႀကပါ

လြန္ခဲ႔ေသာနွစ္ ၂၀ ေလာက္က ေမာ္ေတာ္ကားကိုုလြတ္လပ္စြာတင္သြင္းခြင္႔ၿပဳထားပါတယ္။သေဘၤာသား
ေတြ၊ႏိုုင္ငံၿခားပညာေတာ္သင္သြားတဲ႔သူေတြ၊ႏိုုင္ငံေတာ္ခြင္႔ၿပဳခ်က္နဲ႔ႏိုုင္ငံၿခားမွာ အလုုပ္သြားလုုပ္သြား
လုုပ္သူေတြဟာစလြန္းကားေတြ၊ပစ္ကပ္ကားေတြတင္သြင္းခြင္႔ရခဲ႔ႀကပါတယ္။ စလြန္းကားကသြင္းကုုန္ခြန္
၃၀၀%မိုု႔လိုု႔သိပ္မသြင္းႀကပါဘူး။ ပစ္ကပ္ကားက ၅၀%ဆိုုေတာ႔ပစ္ကပ္ကားေတြအေၿမာက္အမ်ားသြင္း
ခဲ႔ႀကၿပီး နံမည္ေက်ာ္တိုုယိုုတာဟိုုင္းလတ္ကားဟာအဲဒီအခ်ိန္ကေခတ္အစားဆုုံးပါပဲ။

အဲဒီအခ်ိန္က used cars တင္သြင္းေပးတဲ႔ဂ်ပန္ကုုမၺဏီေတြအမ်ာအၿပားေပၚေပါက္လာပါတယ္။ ရန္ကုုန္မွာ
ရုုံးခြဲေတြဖြင္႔ခဲ႔ပါတယ္။ ရန္ကုုန္ကေတာင္ရုုံးခြဲကိုုသြားၿပီး ကားမွာ လိုု႔ ရပါတယ္။ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးစတင္
က်င္႔သုုံးတဲ႔ကာလၿဖစ္တာမိုု႔ၿမန္မာေတြထဲကကားတင္သြင္းခြင္႔ ကိုုကြ်မ္းကြ်မ္းက်င္က်င္လုုပ္ ႏိုုင္တဲ႔သူရွား
တယ္။အဲဒီအခ်ိန္မွာ NANIWA ဆိုုတဲ႔ကားကုုမၺဏီတစ္ခုုရွိပါတယ္။ အစပထမပိုုင္းမွာသူရဲ႔ performance
ကေတာ္ေတာ္ေကာင္းသလိုုေစ်းလည္းေတာ္ေတာ္သက္သာပါတယ္။ ေမာ္ေတာ္ယဥ္ေပါင္းေတာ္ေတာ္မ်ား
မ်ားတင္သြင္းေပးၿပီးအဲဒီ ကုုမၺဏီဟာေဒ၀ါလီခံသြားပါတယ္။ ႏိုုင္ငြတကာကုုန္သြယ္မႈကိုုမကြ်မ္းက်င္ေသးတဲ႔
အခ်ိန္ဆိုုေတာ႔ကားမွာ ထားတဲ႔ၿမန္မာအမ်ားစုုဟာ ဘာလုုပ္လိုု႔ဘာလုုပ္ရမွန္းကိုု မသိႀကေတာ႔ဘူး။ သေဘၤာ
သားေတြ၊ပညာေတာ္သင္သြားတဲ႔သူေတြႏုုိင္ငံၿခားမွာ ၿခစ္ၿခစ္ၿခဳပ္ၿခဳပ္စုုေဆာင္းလာတာေတြကုုန္ပါေရာပဲ။

ဘာၿဖစ္လိုု႔ေဒ၀ါလီခံသြားတယ္ဆိုုတာဘယ္သူမွမသိပါ၊ သူကိုု လုုပ္ႏုုိင္တာကေတာ႔ blacklist လုုပ္ႏုုိင္တာ
ပဲရွိမယ္။ ၿမန္မာပါသလားလည္းမသိ၊ ေနာက္ကုုမၺဏီတစ္ခုုမွတ္ပုုံတင္ လိုုက္ရင္အလြယ္ေလး။ အဲဒါ
ေတြေႀကာင္႔ၿမန္မာ မွာ barrier ေတြတစ္ခုုၿပီးတစ္ခုုေပၚလာတာေပါ႔။ တစ္ေန႔က ရန္ကုုန္မွာ ၀န္ႀကီးတစ္ဦး
ကကုုမၺဏီမွတ္ပုုံတင္တာနဲ႔ပတ္သက္ၿပီးကုုန္သည္တစ္ဦးရဲ႔ အေမးကိုုေၿဖသြားတယ္။ barrier ေတြဘာ
ေႀကာင္႔ထားရသလဲဆိုုတာ၊ကုုမၺဏီအသစ္တစ္ခုု register လာေလ ွ်ာက္ရင္ ရဲစခန္းစစ္ခိုုင္းရတယ္ဆိုုတာ
အေႀကာင္းရွိတယ္။ ကုုမၺဏီအသစ္ဖြင္႔ၿပီးရင္ သြင္းကုုန္ေတြတစ္လၿပီးတစ္လသြင္းတယ္၊တစ္ခါတစ္ေလ
ေဒၚလာသိန္းခ်ီၿပီးသြင္းတယ္။ ၆လ ၇လေလာက္လည္းႀကာေရာအဲဒီကုုမၺဏီမရွိေတာ႔ဘူး၊ လိပ္စာမွာကိုု
မရွိေတာ႔တာ၊ ၀င္ေငြခြန္မေပးခ်င္ လိုုေရွာင္တိမ္းတာေလ။ စင္ကာပူမွာကုုမၺဏီဖြင္႔ခ်င္ရင္နာရီပိုုင္းပဲ၊
အြန္လိုုင္းကေနေလ ွ်ာက္ယုုံပဲ။ဒါကိုုလည္းသိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္မွာေမးခြန္းေမးဘူးတယ္။
မဟုုတ္တာလုုပ္တဲ႔ကုုမၺဏီေတြကိုု အေရးယူလိုု႔႔မရဘူးလားတဲ႔။ ၀န္ႀကီးကေၿဖသြားပါတယ္။
သူကိုုလူႀကီးတစ္ဦးကေၿပာဘူးပါတယ္တဲ႔၊ တိုု႔ဆီမွာၿပည္သူေတြကုုမၺဏီေတြေထာင္လာၿပီး
စနစ္တက်လုုပ္ကိုုင္လာခ်င္ေအာင္ဆြဲေဆာင္ရတာကုုမၺဏီေပါင္းမွ ၅၀၀၀ - ၁၀၀၀၀ ၿဖစ္
လာေအာင္မနည္းကိုုစည္းရုုံးေနရတယ္။မဟုုတ္တာလုုပ္တဲ႔ကုုမၺဏီကိုုအေရးယူရင္ဘယ္ကုုမၺဏီမွ
လြတ္မွာ မဟုုတ္ဘူး။ဒါေႀကာင္႔ညွာညွာတာတာေလးလုုပ္ေနရတယ္လိုု႔ အရင္အပတ္ကေၿပာသြားခဲ႔ပါတယ္။
ဆိုုလိုုခ်င္တာကကုုမၺဏီေတြဖက္မွာ business enthic ရွိဖိုု႔လိုုတယ္ဆိုုတာေၿပာခ်င္တာပါ။

အခုုလည္းလာပါၿပီ၊ ကားတင္သြင္းခြင္႔အက်ဳိးေဆာင္ေပးတဲ႔ ၀န္ေဆာင္မႈကုုမၺဏီေတြတစ္ဖြဲဖြဲေပၚလာေနပါၿပီ။
အရင္အေၿခအေနမ်ဳိးမဟုုတ္ေတာ႔ပါ၊ရ်ပန္မွာ ၿမန္မာေတြေရာက္ေနပါၿပီ၊ေကာင္းတဲ႔လူေတြရွိသလိုုအခြင္႔
အေရးေပၚကေနအၿမတ္ထုုတ္ခ်င္တာလည္းပါမယ္ထင္တယ္။

NANIWA လိုုကုုမၺဏီမ်ဳိးမပါလာဘူး လိုု႔မေၿပာႏုုိင္ဘူး။သက္ဆိုုင္ရာေတြကဘာေတြလုုပ္ေပးႀကမလဲ၊
လုုပ္ေပးခဲ႔ေပမဲ႔ ေပးကားေပး၏ မရ ဆိုုတာမ်ဳိးၿဖစ္သြားႏိုုင္ပါတယ္။

ယုုံႀကည္မႈပ်က္ၿပားၿခင္းယုုံႀကည္မႈတည္ေဆာက္ၿခင္း

၂၀၀၄ခုုႏွစ္ေလာက္ထိကုုမၺဏီအသစ္ေလ ွ်ာက္ၿခင္း၊ ပိုု႔ကုုန္သြင္းကုုန္ လိုုင္စင္ေ လ ွ်ာက္ၿခင္းတိုု႔ယေနအခ်ိန္
အခါေလာက္မခက္ခဲလွပါ။ EICC ရွိေသာ္လည္းဆုုံးၿဖတ္ခ်က္ကအင္မတန္ၿမန္ပါတယ္၊ညႊန္ခ်ဳပ္ကိုုယ္တိုုင္
အစည္းအေ၀းသိုု႔တင္ၿပလာေသာအမႈတြဲမ်ားကိုုခ်က္ခ်င္းဆုုံးၿဖတ္ၿပီးအစည္အေ၀းၿပီးတာနဲ႔လိုုင္စင္ကိုုဒုုညႊန္
မႈးအဆင္႔ကလက္မွတ္ထိုုးထုုတ္ေပးသၿဖင္႔ လိုုင္စင္ႀကာတယ္ဆိုုတဲ႔အၿဖစ္မ်ဳိးမႀကားဘူးခဲ႔ပါ။တၿဖည္းၿဖည္းနဲ႔
တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦးယုုံႀကည္မႈအားနည္းလာသည္ႏွင္အမ ွ် EICC အေပၚက EISC ေပၚလာပါတယ္။ institution အေပၚမွာလည္းယုုံႀကည္စိတ္ခ်ရမႈမရွိေတာ႔ေႀကာင္႔လူေတြလဲခဲ႔ပါတယ္။ေနာက္ပိုုၿပီးပိုုၿပီးယုုံ
ႀကည္မႈကင္းမဲ႔လာတာေႀကာင္႔ ကုုန္သြယ္မႈမူ၀ါဒေရးရာကိုုပဲအစဥ္အလာအရကိုုင္တြယ္ခဲ႔႔တဲ႔ Trade Council ေခၚ TC ဟာပိုု႔ကုုန္သြင္းကုုန္လိုုင္စင္ကိစၥေတြကိုုကိုုင္ တြယ္ခဲ႔ပါတယ္။ တစ္စုုံတစ္ခုုေသာၿပႆနာ
မ်ားေပၚလာသည္ႏွင္အမ ွ် အဟန္႔အတား (barrier) မ်ားေပၚေပါက္လာခဲ႔ၿပီးေနာက္ဆုုံး၌ TCသည္ပိုု႔ကုုန္
သြင္းကုုန္လိုုင္စင္ကိစၥမ်ားကိုု အဓိကထားကိုုင္တြယ္ေသာ institution ၿဖစ္လာခဲ႔ပါတယ္။ TC ဟာ adhoc
အဖြဲ႔အစည္းၿဖစ္တာနဲ႔အညီ အမိန္႔၊ညႊန္ႀကားခ်က္ေတြ ကိုု တစ္ခါတစ္ရံႏွဳတ္နဲ႔ပဲညႊန္ႀကားခဲ႔တာေႀကာင္႔
မလိုုလားအပ္တဲ႔ barriers ေတြေပၚလာခဲ႔ၿပီးအားလုုံးတန္းတူခံစားရပါတယ္။ တစ္ႀကိမ္ဆိုုရင္ ပိုု႔ကုုန္သြင္းကုုန္္
နဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ခြဲၿခားဆက္ဆံၿခင္း (discrimination) ေတာင္ၿပဳလုုပ္ခဲ႔ရပါတယ္။သူ႔
ေခတ္သူ႔အခါအရၿဖစ္လာတာေႀကာင္႔တာေတြဟာအိမ္မက္အၿဖစ္က်န္ခဲ႔ပါၿပီ။

၂၀၀၄ခုုႏွစ္ေလာက္ကစၿပီးအစိုုးရသစ္ေပၚေပါက္လာသည္႔၂၀၁၁အထိ (၇) ႏွစ္တာကာလအတြင္း ကုုန္
သည္လုုပ္ငန္းရွင္မ်ားသည္ပိုု႔ကုုန္သြင္းကုုန္လုုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ရာတြင္အခက္အခဲမ်ားႏွင္႔ႀကံဳရၿပီးမ
လိုုလားအပ္ေသာအပိုုကုုန္က်စရိတ္ (transaction costs) မ်ားကုုန္က်ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီအခ်က္ဟာဘာ
ေႀကာင္႔ၿဖစ္ေပၚခဲ႔သလဲဆိုုတာၿပန္သံုုးသပ္ႀကည္႔ရင္ trust ဆိုုတဲ႔အၿပန္အလွန္ယုုံႀကည္မႈတည္ေဆာက္
တဲ႔အပိုုင္းမွာအစိုုးရဖက္ကေကာ၊ လုုပ္ငန္းရွင္မ်ားဖက္ကပါ ပ်က္ကြက္ခဲ႔ႀကလိုု႔ပဲၿဖစ္ပါတယ္။ (F.
Fukuyama, 1995 ) က " trust is an efficient means of lowering transaction costs in any
social, economic and political relationship " လိုု႔ဆိုုထားပါတယ္။ ယုုံႀကည္မႈဆိုုတာအဖြဲအစည္း
အတြင္း အလုုပ္ရွင္ အလုုပ္သမားႀကားမွာေကာ၊တိုုင္းၿပည္စီမံအုုပ္ခ်ဳပ္တဲ႔ မင္းနဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းေတြႀကား
မွာေကာ လြန္စြာအေရးႀကီးၿပီး trust ေပ်ာက္သြားတာနဲ႔အဖုုအထစ္ေတြနဲ႔ လမ္းေႀကာင္းဟာဘယ္လိုုမွ
ေခ်ာေမြ႔ ႏုုိင္ေတာ႔မွာမဟုုတ္ပါ။

ယုုံႀကည္မႈေတြပ်က္ၿပားမႈဟာဒီမိုုကေရစီအစိုုးရသစ္အထိပါလာခဲ႔ၿပီးသေဘာထားေပ်ာ႔ေပ်ာင္းသူေတြ
နဲ႔သေဘာထားတင္းမာသူေတြအႀကားလြန္ဆြဲမႈမွာ ဒီမိုုကေရစီအႏွစ္သာရကိုုေဖၚေဆာင္လိုုတဲ႔စိတ္ေတြ
ကပဲၿပဳၿပင္ေၿပာင္းလဲမႈေတြကိုု တၿဖည္းၿဖည္းလုုပ္ကိုုင္ႏုုိ္င္ခဲ႔ပါတယ္။ TC မရွိေတာ႔ေပမဲ႔ TISC ဆိုုတာႀကား
ခံအၿဖစ္ေပၚလာခဲ႔ေသာ္လည္းအခုုအခါမွာေတာ႔ ၂၀၀၄ ခုုႏွစ္ကလိုုပဲ EICC ပဲရွိပါေတာ႔တယ္။ ကုုန္သြယ္မႈ
လုုပ္ငန္းမွာ barrier ေတြဟာမရုုိးမသားလုုပ္ေဆာင္လိုုတဲ႔ လုုပ္ငန္းရွင္ေတြေႀကာင္႔ေပၚလာတာလိုု႔ေယဘူယ်
ဆိုုႏိုုင္ပါတယ္။ မေကာင္းတဲ႔ကုုန္သည္ ေႀကာင္႔ barrier တစ္ခုုထပ္တိုုးလာရတယ္ဆိုုရင္ပဲ စနစ္တက်လုုပ္
ကိုုင္လိုုႀကတဲ႔ကုုန္သည္ေတြ ခမ်ာမွာ barrier ကိုုေက်ာ္ၿဖတ္ဖိုု႔အတြက္လုုပ္ရေပမဲ႔လည္းဘာမွေစာဒကမ
တက္ႏုုိင္ခဲ႔ပါဘူး။ အေမရိကန္ sanction ေႀကာင္႔ barrier အခ်ဳိ႔ မလႊဲမေရွာင္သာပဲ ေပၚလာခဲ႔ရပါတယ္။
ႏိုုင္ငံတကာကုုန္သြယ္မႈစနစ္ေတြ၊ ေငြလႊဲမႈစနစ္ေတြနဲ႔ၿမန္မာႏိုုင္ ငံမွာကုုန္သြယ္မႈမလုုပ္ႏုုိင္ေတာ႔ ပဲ
telegraphic transfer TT နဲ႔ပဲ လုုပ္ငန္းရွင္ ေတြလုုပ္ေနႀကတာေႀကာင္႔ ေငြလႊဲစာတမ္းတိုု႔ incoterms
တိုု႔နဲ႔ေတာင္ေ၀းေနႀကရတယ္။

အဲေတာ႔ကုုန္သြယ္မႈလုုပ္ငန္းေတြအဆင္ေၿပေခ်ာေမြ႔ေစဖိုု႔ ကုုန္သည္လုုပ္ငန္းရွင္မ်ားနဲ႔ institutions မ်ား
အႀကား trust ကိုုၿပန္လည္တည္ေဆာက္ႀကရဖိုု႔လိုုေနပါၿပီ။ ဆယ္စုုႏွစ္တစ္၀က္ေက်ာ္ barriers ေတြနဲ႔
လုုံးလားေထြးလား ၿဖစ္ေနခဲ႔တဲ႔ institutions ကလူေတြရဲ႔ mind-set ကို လည္းၿပင္ရမွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ကုုန္သည္လုုပ္ငန္းရွင္ေတြအေနနဲ႔လည္းစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ာနဲ႔အညီအလုုပ္လုုပ္ႀကရာမွာၿဖစ္ပါတယ္။
လက္တန္းညႊန္ႀကားခ်က္ေတြ၊ႏွဳတ္မိန္႔ေတြ ဒီအခ်ိန္မွာရပ္ႀကရေတာ႔မွာပါ။

လက္တန္းညႊန္ႀကားခ်က္ေတြႏွဳတ္မိန္႔ေတြေႀကာင္႔နစ္နာသြားရတဲ႔လူေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဖြဲ႔စည္းအုုပ္ခ်ဳပ္ပုုံ
အေၿခခံဥပေဒနဲ႔အညီ institutions ေတြေဖၚေဆာင္ရမဲ႔စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြဟာလႊတ္ေတာ္မွာအေက်
အလည္ေဆြးေႏြးၿပီးမွ သာက်င္႔သုုံးရေတာ႔မွာ ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေတြဟာတစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး trust ေပၚမွာအေၿခခံ
တည္ေဆာက္သြားရင္အေကာင္းဆုုံးၿဖစ္ လိမ္႔မယ္ လိုု႔ယုုံႀကည္ပါတယ္။

FEEL (Taste)ဆိုုင္ကစားပြဲထိုုးမ်ားရဲ႔ဥပေဒသ

တေန႔သ၌ေမာင္တုိင္ပင္ဟာရန္ကုန္ဟယ္လပင္လမ္းရွိ FEEL (Taste) စားေသာက္ဆိုင္၌ စီးပြားေရးသမား သူငယ္ခ်င္းမိတ္ေဆြမ်ားႏွင့္အတူ နံနက္စာ၀ိုင္းဖဲြ႕ စားေသာက္ဆူညံစြာ စကားေျပာေနခ်ိန္တြင္ FEEL စားေသာက္ဆိုင္ပုိင္ရွင္က သူ၏ စားပဲြထိုးမ်ားအေၾကာင္းကုိ ဟာသေႏွာ၍ ေျပာျပခဲ့ရာကုန္ၾကမ္းရွာေနေသာ ေမာင္တိုင္ပင္အတြက္ blog တြင္ ေရးစရာကုန္ၾကမ္း ရရွိလာသျဖင့္ မိမိေခါင္းထဲ၊ စိတ္ကူးထဲက မေပ်ာက္မီ အျမန္ေဖါက္သည္ခ်လိုက္ပါတယ္။

Feel ဆိုင္ပုိင္ရွင္က ” ငါ့ဆိုင္က စားပဲြထိုးေတြထဲမွာ အကြက္ျမင္တဲ့ စားပဲြထိုးေတြ ေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားရွိတယ္။ FEEL ကုိ ေန႔စဥ္လာေရာက္စားေသာက္ေလ့ရွိတဲ့ Customer တစ္ေယာက္ဟာ ငါ႔ဆိုင္က ပုဇြန္ေၾကာ္ကုိ ေတာ္ေတာ္ႀကိဳက္တယ္ဗ်၊ သူရဲ႕ ပင္ကိုယ္စရိုက္လကၡဏာကလည္း နည္းနည္း အၾကြားသန္တဲ့ပံုရိွတယ္။ ကုိယ့္စားပဲြထိုးကလည္း သူ႕ကားဆိုင္ေရွ႕ေရာက္တာနဲ႔ ပုဇြန္ေၾကာ္ ကုိမွာၿပီးေနၿပီ။ သူဆိုင္ထဲ ကိုု ကားေသာ့ကေလးတစ္ကုိင္ကုိင္နဲ႔ ေရာက္လာၿပီး စားပဲြမွာထိုင္လိုက္ၿပီဆို္ရင္ပဲ ေရေႏြး ၾကမ္းတစ္ခြက္နဲ႔ ပုဇြန္ေၾကာ္တစ္ပြဲ က ေရာက္ေနၿပီ။ သူက အဲဒိျဖစ္စဥ္ကုိ ေတာ္ေတာ္သေဘာက်ၿပီး ငါဆိုင္က စားပဲြထိုးကုိလာတိုင္း ေဘာက္ဆူး(tips)ေကာင္းေကာင္း ဆုခ်တယ္။ တစ္ရက္ သူက သူ႕ အေပါင္းအသင္းမိတ္ေဆြေတြ ေခၚလာၿပီး ကားေပၚမွာကတည္းက ႀကိဳတင္ၾကြားထားတာနဲ႔တူတယ္။ ဒီဆိုင္က စားပဲြထိုးေတြက အပီ ပဲ။ ငါေရာက္လာတာနဲ႔ ငါႀကိဳက္တတ္တဲ့ ပုဇြန္ေၾကာ္က စားပဲြေပၚ ေရာက္ ႏွင္႔ ေနၿပီဆိုၿပီး မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြကုိ ကားေပၚမွာကတည္း ကၾကြားထား တာကိုုး။ ထံုးစံအတိုင္းပဲ ကုိယ့္စားပြဲ ထိုးက သူကားျမင္တာနဲ႔ မီးဖိုကုိ ပုဇြန္ေၾကာ္ဖို႔ လွမ္းခိုင္းလိုက္ၿပီ။ သူစားပဲြလာထိုင္ေနခ်ိန္မွာပဲ ပုဇြန္ေၾကာ္က ေရာက္လာေတာ့ သူ႕မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြကုိ ငါကြဆိုတဲ့ အၾကည့္နဲ႔ ၾကည့္ၿပီး ပုဇြန္ေၾကာ္ေတြ ခ်ေကြၽးတဲ႔အၿပင္ မွာႀကေလကြာ၊ မင္းတို႔ ႀကိဳက္တဲ့ဟင္း မွာၾကဆို ၿပီး စားၾကေသာက္ၾကနဲ႔တစ္ပြဲ ၿပီးသြားတာေပါ့ကြာ။”

”ဒါနဲ႔ ဒီ Customer လာတိုင္း ကုိယ့္စားပဲြထိုးက ပုဇြန္ေၾကာ္နဲ႔ အစပ်ိဳးေတာ့ သူက ပုဇြန္ေၾကာ္ကုိ ၿငီးေငြ႕လာၿပီ၊ ဘယ္သူမွ မပါတဲ့ ရက္တစ္ရက၊္ သူက ကုိယ္စားပဲြထိုးကုိ “ ေဟ့ေကာင္ ပုဇြန္ေၾကာ္ခ်ဥ္းပဲ လုပ္မေနနဲ႔ကြာ၊ ငါတျခားႀကိဳက္တာလည္း မွာပါရေစကြာ " လို႔ု ေျပာယူရတဲ့အထိ ျဖစ္သြားခဲ့ပါတယ္။ Feel ဆိုင္ပုိင္ရွင္ရဲ႕ ဥပေဒသကေတာ့ “ တစ္ခုထဲကုိ အၾကာႀကီးစားရင္ ၿငီးေငြ႕တတ္တယ္ " ဆိုတဲ့ အခ်က္ေၾကာင့္ စားစရာတစ္ခုကုိ အမ်ိဳးေပါင္း ရာေက်ာ္ေလာက္ စဥ္းစားထားရတယ္တဲ့၊ ဥပမာ ထမင္းေၾကာ္ဆိုရင္ အမ်ိဳးေပါင္း (၂၅၀)ေက်ာ္ တည္ခင္းဧည္႔ခံ ႏုိင္ေအာင္ Feel ကၿပင္ဆင္ထားရတယ္ဆိုပဲ။

ေနာက္ပံုျပင္တစ္ခုကေတာ့ “ Feel ဆိုင္ကုိ လာစားေလ့ရွိတဲ့ ေဖါက္သည္တစ္ေယာက္ ဟာ နံနက္စာကုိ သူမိန္းမ၊ သားသမီးေတြနဲ႔ လာစားေလ့ရွိၿပီး၊ ညေနစာကုိေတာ့ သူ စေမာေလးနဲ႔ လာစားေလ့ရွိတယ္တဲ့။ တစ္ရက္မွာ သူရဲ႕ ရိုးအအ စားပဲြထိုးက နံနက္ပိုင္း သူမိသားစု မ်ားနဲ႔ ေရာက္လာေတာ့ တျမန္ေန႔ညက သူ႔စေမာနဲ႔ လာစဥ္မွာ မွာခဲ့တဲ့ ဟင္းအမည္ေလး ကုိရြတ္ၿပီး ဆရာ အဲဒါမွာမလားေမးေတာ့ Customer က မ်က္ေထာင့္နီႀကီးနဲ႔ ၾကည့္ၿပီး ေဟ့ေကာင္ ငါအဲဒီဟင္း ဘယ္တံုးကမ်ား စားလို႔လဲကြ လို႔ ျပန္အေမးခံရေတာ့ ရိုးရိုးအအ လူရည္ မလည္ စားပဲြထိုးက ေခါင္းကုတ္ၿပီး ဘာျပန္ေျပာရမလဲ ျဖစ္သြားပါေလေရာ၊ ဒါနဲ႔ ငါလည္း ဆိုင္ မွာ ရွိေနတံုးဆိုေတာ့ ဒီ Customer အတြက္ဆိုရင္္ လူရည္လည္တဲ့ စားပဲြထိုးနဲ႔ အျမန္အစားထိုးလိုက္ ရတယ္၊ ဟုတ္တယ္ေလ။ တခါစားရင္ ၁၀၀၀၀ိ/- အထက္မွာစားၿပီး ေန႔စဥ္ (၂)ေခါက္ေလာက္လာ တဲ့ Customer တစ္ေယာက္ ေလ်ာ့သြားလို႔မျဖစ္ဘူးေလ။

လူရည္လည္တဲ့ စားပဲြထိုးက ဒီ Customer နံနက္စာ စားဖို႔ သူ႕မိန္းမ၊ သူ႔ကေလးေတြ နဲ႔ ေရာက္လာေတာ့ “ ဟာဆရာ ေပ်ာက္ေနတာေတာင္ ေတာ္ေတာ္ၾကာသြားၿပီ။ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ဆိုင္ကိုု မလာတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာၿပီပဲ " လို႔ ခရီးဦး ႀကိဳတဲ့ စကားနဲ႔ ႏႈတ္ဆက္လိုက္ပါတယ္။

အမွန္ေတာ့ ဒီ Customerဟာ မေန႔ ညက ဒီဆိုင္မွာပဲ သူစေမာနဲ႔အတူ ဂ်ပန္စာ စားသြားခဲ့တာ၊ ဒီေကာင္ လည္း ျမင္တာပဲေလ။ လူရည္လည္တဲ့ေကာင္ဆိုေတာ့ မသိခ်င္ေယာင္ေဆာင္ၿပီး ပင့္ေပးလိုက္ တာေပါ႔။

အဲ့ေတာ့ စားေသာက္ဆိုင္ဆိုတာ ဒီလိုလူရည္လည္တဲ့ စားပဲြထိုးေတြလည္း ရွိဖို႔လို တယ္။ စားေကာင္းေပမဲ့ အျမတ္မ်ားမ်ား မက်န္တဲ့ menu ကုိ မွာမယ္ဆိုရင္ “ ဆရာ ဒီ menu က က်န္းမာေရးနဲ႔ မသင့္ေတာ္ဘူး ဆရာရဲ႕၊ ဒီ menu ဆိုရင္ ဆရာနဲ႔ အသင့္ေလ်ာ္ဆံုးပဲဆိုၿပီး အျမတ္မ်ားမ်ားက်န္မဲ့ menu ကုိ ထိုးထည့္တတ္ရမယ္ကြ။ " Feel စားေသာက္ဆိုင္ပုိင္ရွင္ရဲ႕ ဥပေဒကေတာ့ “ လူဆို တာ အရိပ္သံုးပါး နားလယ္တတ္ရမယ္ " တဲ့။

( Feel စားေသာက္ဆိုင္မွာ နံနက္တိုင္းဆံု breakfast စား၊ ဆူညံစြာစကားေၿပာေလ့ရွိေသာ စီးပြားေရးသမား မိတ္ေဆြမ်ားသုိ႔ ရည္ညႊန္းပါတယ္။)

တရုုတ္ၿမန္မာစီးပြားေရးအဆက္အဆံ

ၿမစ္ဆုုံေရကာတာစီမံကိန္းကိုုၿမန္မာအစိုုးရကကိုုယ္႔ေငြနဲ႔ကိုုယ္စိုုက္ထုုတ္က်ခံၿပီးကခ်င္ၿပည္နယ္နဲ႔အၿခားေဒသေတြအတြက္တည္ေဆာက္မယ္ဆိုုရင္ဒါေလာက္ဆန္႔က်င္မႈေတြရွိခ်င္မွရွိႏိုုင္မယ္။တရုုတ္ေငြနဲ႔ေဆာက္ၿပီးတရုုတ္ကိုလ ွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားပံ့ပိုုးေရာင္းခ်ေပးရမဲ႔စီမံခ်က္ၿဖစ္တာေႀကာင္႔ဆန္႔က်င္မႈေတြဟာ
တတိုုင္းတၿပည္လုုံးကထြက္ေပၚလာတာၿဖစ္တယ္လိုု႔ယူဆမိပါတယ္ဘာေႀကာင္႔လဲဆိုုေတာ႔အခုုခ်ိန္မွာၿမန္မာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရဲ႔စိတ္ထဲမွာတရုုတ္ကိုုခ်ဥ္ေနတဲ႔မသိစိတ္ေတြကိန္းေအာင္းေနတာအမွန္ပါ။အထူးသၿဖင္႔မႏၱေလးကမႏၱေလးသားေတြမွာဒီမသိစိတ္ကေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနမယ္လိုု႔ထင္ပါတယ္။ၿမန္မာမွာႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေနၿပီးၿမန္မာတပိုုင္းၿဖစ္ေနတဲ႔တရုုတ္ေတြအေပၚမွာဒါေလာက္အာဃာတမရွိေပမဲ႔ၿမန္မာစကားမေၿပာတတ္တဲ႔မႏၱေလးကတရုုတ္ေတြ
ကိုုေတာ႔မႏၱေလးသူမႏၱေလးသားေတြကေတာ႔မ်က္ေစ႔ထဲမွာႀကည္႔မရေတာ႔တာေတာ္ေတာ္ႀကာပါၿပီ။

ၿမစ္ဆုုံေရကာတာစီမံကိန္းကိုုေခတၱ၅ႏွစ္တာကာလရပ္ဆိုုင္းလိုုက္ေပမဲ႔ တရုုတ္ရဲ႔ ရထားလမ္းစီမံကိန္း၊ေက်ာက္ၿဖဴ
ေရနံဓါတ္ေငြ႔ပိုုက္ လိုုင္းစီမံကိန္းေတြဟာအခ်ိန္မေရြးေပါက္ကြဲလာႏိုုင္တဲ႔မီးပြားေတြပဲၿဖစ္ပါတယ္။တရုုတ္ေခါင္းေဆာင္
ပိုုင္းရဲ႔စိတ္ထဲမွာ ၿမန္တင္႔ဟာတရုုတ္ၿပည္ရဲ႔အစိတ္အပိုုင္းၿဖစ္တယ္ဆိုုတာမသိမသာခံယူထားႀကပါတယ္။ၿမန္မာေရွး
ဘုုရင္လက္ထက္ထဲက ၿမန္မာကိုုမၾကာခဏက်ဴးေက်ာ္ေလ႔ရွိတာေႀကာင္႔တရုုတ္ဆိုုတဲ႔ၿမန္မာစကားအဓိပၺါယ္ဟာ
က်ဴးေက်ာ္သူၿဖစ္တယ္ဆိုုတာေဖၚၿပထားပါတယ္။တရုုတ္ဟာစူပါပါ၀ါၿဖစ္လာတာနဲ႔အမ ွ်အေမရိကန္ကိုုခြာရာတိုုင္းလာ
ပါတယ္။ဒါေပမဲ႔တရုုတ္ဟာအေမရိကန္ကိုုဘယ္ဖက္ကပဲယွဥ္ယွဥ္ မယွဥ္ႏိုုင္ေသးပါဘူး။ တရုုတ္ပစၥည္းေတြကိုုေစ်းခ်ဳိ
ခ်ဳ ိနဲ႔ထုုတ္လုုပ္ၿပီးေစ်းေပါေပါနဲ႔ကမၻာကိုုၿဖန္႔ခ်ီတင္ပိုု႔ေနတာေႀကာင္႔တရုုတ္ပစၥည္းတင္သြင္းမႈကိုုႏိုုင္ငံတိုုင္းလိုုလိုု
ကပဲကန္႔သတ္မႈေတြလုုပ္ခဲ႔ပါတယ္။ တရုုတ္ကလည္းသူ႔ပစၥည္းေတြေစ်းခ်ဳိခ်ိဳနဲ႔ပိုု႔ႏိုုင္ေအာင္သူ႔ယြမ္ေငြတန္ဖိုုးကိုုုု
ခပ္ေပ်ာ႔ေပ်ာ႔ ၿဖစ္ေအာင္လုုပ္ထားပါတယ္။

အေမရိကန္အပါအ၀င္အေနာက္ႏုုိင္ငံေတြကဒါကိုုပဲေထာက္ၿပေၿပာဆိုုခဲ႔ႀကၿပီးနည္းမ်ဳိးစုုံနဲ႔
လွန္႔ခဲ႔ႀကပါတယ္။ တရုုတ္ကလည္းသူ႔အႀကံနဲ႔သူပါပဲ။ ၿမန္မာကေတာ႔ US sanction, EU sanction
ေတြေႀကာင္႔စီးပြားေရးထင္သေလာက္မလုုပ္ႏုုိင္ခဲ႔တဲ႔ အၿပင္ခရုုိနီစီးပြားေရးလက္၀ါးႀကီးအုုပ္မႈေတြေႀကာင္ ႔ တစ္ဦးခ်င္း
ရဲ႔wealthဟာတစ္ဖက္ေစာင္းနင္းၿဖစ္ခဲ႔ၿပီးဆင္းရဲမြဲေတသူမ်ားၿပားလာခဲ႔ပါတယ္။လူလတ္တန္းစားဆိုုတာတၿဖည္း
ၿဖည္းေပ်ာက္ကြယ္ေလ်ာ႔နည္းခဲ႔ၿပီး၀န္ထမ္းေလာကမွာေကာပုုဂၢလိကအပိုုင္းမွာပါလာဘ္စားမႈေတြအၿမစ္တြယ္လာခဲ႔
ပါတယ္။ၿမန္မာ႔စီးပြားေရးဟာတၿဖည္းၿဖည္းနဲ႔တရုုတ္ကိုုမွီခိုုအားထားလာခဲ႔ရၿပီးေပါေခ်ာင္ေကာင္းပစၥည္းေတြအတြက္
ေဒၚလာေတြကိုုသုုံးခဲ႔ရပါတယ္။တရုုတ္က တခါးမရွိဓါးမရွိ ၀င္လာတဲ႔စားစရာေတြေႀကာင္႔ၿပည္တြင္းစားစရာထုုတ္
လုုပ္မႈလုုပ္ငန္းေတြထိခိုုက္ခဲ႔ရပါတယ္။ အထူးသၿဖင္႔စားစရာေတြဟာ expiry date လြန္ခါနီးေတြ၀င္လာေတာ႔ၿမန္မာ
ဟာတရုုတ္ပစၥည္းေတြရဲ႔ dumping အၿဖစ္တစ္စတစ္စနဲ႔ေရာက္လာေနၿပီၿဖစ္တယ္လိုု႔ဆိုုပါတယ္။ တရုုတ္လ ွ်ပ္စစ္
ပစၥည္းေတြဆိုု operating instruction ကအစတရုုတ္လိုုပဲေရးထားတာ။ ၿမန္မာအတြက္သီးၿခားထုုတ္လုုပ္တာမဟုုတ္
ပဲသူတိုု႔ဆီမွာ model out ရင္ ၿမန္မာဖက္ကိုုေရာက္လာေတာ႔တာပါ။ေစ်းေပါေတာ႔လည္းၿမန္မာစာသုုံးသူေတြကမညီး
မညဴသုုံးေနႀကရတယ္။ပစၥည္းခ်င္းတူရင္ယိုုးဒယားပစၥည္းကမွအရည္အေသြးပိုုေကာင္းေတာ႔ေစ်းမ်ာခ်င္မ်ားပါေစ
ယိုုဒယားပစၥည္းကိုုပဲစားသုုံးသူေတြကသုုံးခ်င္ၾကတယ္။

တရုုတ္ကၿမန္မာနဲ႔ကီလိုုမီတာေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဆက္စပ္ေနတာေႀကာင္႔သူနဲ႔စီးပြားေရးအဆက္အဆံမလုုပ္ဖိုု႔ဆိုုတာ
ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲတဲ႔အလုုပ္ပါ။အစိုုးရအေနနဲ႔တရုုတ္ကိုုခ်စ္ရင္လည္းေပါင္းရမွာပဲ၊မုုန္းရင္လည္းေပါင္းရမွာပါ။ေလာေလာ
ဆယ္ေတာ႔အာဏာခ်ိန္ခြင္ရွာညွိဖိုု႔ အေမရိကန္နဲ႔အီးယူႏိုုင္ငံေတြရဲ႔မ်က္ႏွာသာေပးမႈၿပန္ရရွိေရးကိုုႀကိဳးပမ္းေနႀကတာ
အထင္အရွားပါ။ဒီလိုုအေၿခအေနမ်ိဳးမွာ ၿမန္မာနဲ႔တရုုတ္စီးပြားေရးအဆက္အဆံကိုုဘယ္လိုုလုုပ္သင္႔တယ္ဆိုုတဲ႔
projection ကိုုသက္ဆိုုင္ရာ၀န္ႀကီးဌာနမ်ားကေလ႔လာၿပီးႏွစ္တိုုႏွစ္ရွည္စီမံကိန္းမ်ားေရးဆြဲသုုံးသပ္တင္ၿပသင္႔ေနပါ
ၿပီ။တရုုတ္ႏွင႔္နယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရး၀င္ေပါက္ထြက္ေပါက္ဟာ ( ၄)ခုုရွိေနေပမဲ႔မူဆယ္နယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးဟာ
အေရးပါဆုုံးနယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးစခန္းၿဖစ္ပါတယ္။ ၿမန္မာကလည္း၁၀၅ မိုုင္ကုုန္သြယ္ေရးဇုုန္ဖြင္႔လွစ္ၿပီးၿမန္မာဖက္
မွာေစ်းကြက္ၿဖစ္ေပၚလာေအာင္လုုပ္ခဲ႔ပါတယ္။ယခုုအထိတရုုတ္ကလည္းသူဖက္ႀကယ္ေခါင္၊ေရႊလီမွာေစ်းကြက္ၿဖစ္
ေအာင္အကြက္ခ်ေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ၿမန္မာဖက္ကေတာ႔တရုုတ္ၿမန္မာစီးပြားေရးေပၚလစီ ကိုုသတ္သတ္မွတ္
မွတ္ခ်ဟန္မတူပါ။ အာဆီယံတရုုတ္နန္နင္းဆိုုလည္း၀င္ပါလိုုက္တယ္။ နန္နင္းမွာၿမန္မာကုုန္သြယ္ေရးရုုံးတစ္ရုုံး
တည္ေထာင္ဖြင္႔လွစ္ထားတယ္။ပုုဂၢလိကနဲ႔အစိုုးရႀကားသူလုုပ္မလိုုကိုုယ္လုုပ္မလိုုနဲ႔ လစ္ဟာေနပါတယ္။ကြမ္ရွီး
ၿပည္နယ္ဟာတရုုတ္ရဲ႔ကိုုယ္ပိုုင္အုုပ္ခ်ဳပ္ေရးအခြင္႔အေရးေပးထားတဲ႔ၿပည္နယ္တစ္ခုုၿဖစ္ပါတယ္။ႏွစ္အနည္းငယ္အတြင္းလ ွ်င္ၿမန္စြာဖံြ႔ၿဖိဳးတိုုးတက္လာတာကိုုေတြ႔ ရပါတယ္။ယူနန္ၿပည္နယ္ကေတာ႔ၿမန္မာနဲ႔အိမ္နီးခ်င္းၿပည္နယ္ၿဖစ္ပါတယ္။
တရုုတ္ၿပည္ထဲမွာမဖြံၿဖိဳးမတိုုးတက္ေသးေသာၿပည္နယ္အၿဖစ္သတ္မွတ္ထားပါတယ္။အစပထမပိုုင္းမွာတရုုတ္ကၿမန္မာ
ကိုုယူနန္ၿပည္နယ္္အဆင္႔ေလာက္နဲ႔တန္းတူထားဆက္ဆံခ်င္ႀကတယ္။ၿမန္မာ၀န္ႀကီးဌာနတစ္ခုုခုုကိုုဘီက်င္းက၀န္ႀကီးဌာနကတန္းတူမဆက္ဆံခ်င္ႀကဘူး။ယူနန္ၿပည္နယ္က၀န္ႀကီးဌာနတစ္ခုုကတိုုက္ရုုိက္ဆက္ဆံလာတာမ်ဳိးရွိခဲ႔ဘူးတယ္။ၿမန္မာဘုုရင္လက္ထက္ကဘုုရင္အေနနဲ႔ဂရိတ္ၿဗိတိန္ဘုုရင္မႀကီးနဲ႔တိုုက္ဆက္ဆံခဲ႔ခ်င္ေပမဲ႔အေရွအိႏၵိယဘုုရင္ခံနဲ႔သာဆက္ခံခဲ႔ရတဲ႔အၿဖစ္မ်ဳိးလိုုပါပဲ။ေနာက္ပိုုင္းႀကမွၿမန္မာအစိုုးရကတင္းခံေနလိုု႔အစိုုးရသေဘာထားကိုုသိလာၿပီးေနာက္ပိုုင္းဆက္ဆံေရးအဆင္ေခ်ာလာခဲ႔တယ္။ ၿမန္မာကလည္းမရဘူး၊တန္းတူၿဖစ္တဲ႔ၿမိဳ႔ေတာ္၀န္ကိုုဘိတ္ခိုုင္းတာတိုု႔ႀကိဳခိုုင္းတာတိုု႔ကိုု protocol အရ လုုပ္ေတာ႔မွၿမန္မာသေဘာထားကိုုသိလာခဲ႔ႀကတယ္။ဒီအေႀကာင္းေတြကၿမန္မာနဲ႔တရုုတ္စီးပြားေရးဆိုုင္
ရာ projection ေတြ ေရးဆြဲတဲ႔အခါ စဥ္းစားႏိုုင္ေအာင္ လိုု႔ၿဖစ္ပါတယ္။

တရုုတ္ေတြကၿမန္မာမွာ ေဒၚလာ၄-၅ သန္းတန္အေသးစားရင္းႏွီးၿမဳပ္နွံမႈေတြ မလုုပ္ခ်င္ႀကဘူး။အႀကီးစားေတြပဲသူတိုု႔လုုပ္ခ်င္ႀကတယ္။အေသးစားကိုုသူတိုု႔ဖက္မွာပဲရင္းႏွီးၿမဳပ္ႏွံမယ္။ လိုုအပ္တဲ႔ကုုန္ႀကမ္းကၿမန္မာကေနေစ်းေပါေပါနဲ႔ရႏိုုင္တယ္။ ေစ်းႀကီးေနရင္နည္းနည္း မူ ၿပလိုုက္ရင္ ၿမန္
မာကုုန္သည္ေတြသူတိုု႔ခြင္ထဲေရာက္သြားေရာ။ ဖရဲသီး၊သရက္သီးဆိုုရင္ေမ ွ်ာ္မွန္းသေလာက္ အက်ဳိးအၿမတ္မရဘူး။
ဒါေႀကာင္႔သရက္သီးဆိုုရင္ oversea နဲ႔တင္ဖိုု႔ လိုုင္းေၿပာင္းႀကရတယ္။ ၁၀၅မိုုင္ကုုန္သြယ္ေရးဇုုန္ထဲမွာ ၿမန္မာကုုန္
ပစၥည္းေတြ ေစ်းကြက္ၿဖစ္ေပၚေရးကိုုၿမန္မာေတြဖက္ကအမ်ဳိးမ်ုုဳိးႀကိဳးစားႀကတယ္။ ဒါေပမဲ႔ၿမန္မာကုုန္သည္ေတြကအရင္း
အႏွီးထုုတ္ႏုုိင္မႈအင္အားနည္းေတာ႔တရုုတ္ေတြရဲ႔၀ယ္လက္ၿဖစ္ရင္ၿဖစ္သြားမယ္။ေစ်းတင္းခံေနေတာ႔ေၿမၿပန္႔ကိုုၿပန္မ
သယ္ခ်င္ေတာ႔ေပးတဲ႔ေစ်းန႔ဲခ်ေရာင္းသြားႀကရတယ္။ logan သီးေတြကုုိႀကည္႔ေလ၊ ၿမန္မာကေနထြက္သြားၿပီး ၿမန္မာ ကိုုပဲ preserved သီးႏွံ (snack) ေတြအၿဖစ္ၿပန္ေရာက္လာေကာ။ ေၿပာင္းေတြလည္းအမ်ားအၿပားေရာက္ လာရင္
အစိုုဓါတ္မ်ားတယ္၊အာဖလာေတာ႔ဆင္မ်ားတယ္ဆိုုၿပီးေစ်းဖမ္းႏွိမ္တာပဲ။

ဒီအခ်က္ေတြကေအာက္ေခ်မွာၿဖစ္ပ်က္ေနတာေတြပါ။ တရုုတ္ဖက္ကနယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးကိုုအၿပည္ၿပည္ဆိုုင္ရာ
ကုုန္သြယ္မႈတစ္ခုုလိုု႔မသတ္မွတ္ခ်င္ဘူး။နယ္စပ္ေန ႏွစ္ႏိုုင္ငံကၿပည္သူေတြကုုန္သြယ္ႀကတာလိုု႔မွတ္ယူထားတယ္။
ၿမန္မာကနယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးဟာအၿပည္ၿပည္ဆိုုင္ရာကုုန္သြယ္မႈလိုု႔မွတ္ယူထားတယ္။ ဒီ လိုုအေၿခခံအၿမင္ခ်င္း
မတူညီတာေႀကာင္႔ ကနဦးနယ္စပ္နယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးကိုုေခ်ာေခ်ာေမြ႔ေမြ႔ ၿဖစ္ေအာင္အေကာင္အထည္ေဖၚေဆာင္
ရြက္တဲ႔အခါေတာ္ေတာ္ေၿပာဆိုုခဲ႔ရပါတယ္။ဟခုုအခါမွာေတာ႔ ၿမန္မာအစိုုးရသေဘာထား ကိုုသိလာရၿပီၿဖစ္တဲ႔အတြက္
တရုုတ္နဲ႔ကုုန္သြယ္မႈမွာအဆင္ေၿပစၿပဳလာပါၿပီ။ေစ်းကြက္အသာစီးရေရးမွာ ေတာ႔တရုုတ္နဲ႔ယွဥ္ၿပိဳင္ႀကိဳးစားႀကတဲ႔အခါ
ၿမန္မာကေနာက္တန္းမွာပဲေရာက္ေနရတာကိုုေတာ႔၀န္ခံရမွာၿဖစ္ပါတယ္။စိေတာ႔ကုုန္သြယ္ေရးမဟာဗ်ဴယာခ်မွတ္တဲ႔အခါမွာစဥ္းစားရမဲ႔အခ်က္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနပါတယ္။ ဥပမာေရႊဆိုုရင္ၿမန္မာၿပည္မွာထြက္တယ္။ဘယ္ေလာက္ထြက္
သလဲေတာ႔စာရင္းဇယားအတိအက်မသိရဘူး။ကမၻာေရႊေစ်းကၿမင္႔ၿပီး ၿပည္တြင္းေရႊေစ်းနိမ္႔ေနတဲ႔အခါ ၿမန္မာေရႊေတြ
တရုုတ္နယ္စပ္ေရာက္လာပါတယ္။ေရႊက ကုုန္က်စ္ဆိုုေတာ႔သယ္ရၿပဳရတာလြယ္တယ္။ နယ္စပ္ေရႊလီမွာၿမန္မာေရႊ ကိုုေရာင္းၿပီး ရတဲ႔ေဒၚလာကိုုိုအေ၀းလႊဲနဲ႔ ရန္ကုုန္ကိုုၿပန္ပိုု႔ေတာ႔ရန္ကုုန္မွာ ေဒၚလာေစ်းကေရႊလီက ၿမန္မာေရႊ၀ယ္တဲ႔
တရုုတ္ေတြလက္ထဲမွာပဲရွိတယ္။ ရန္ကုုန္ေဒၚလာေစ်းကြက္ကေရႊလီကေနသတင္းအခ်က္အလက္မရပဲမဖြင္႔ ရဲႀကဘူး။
ရန္ကုုန္သားကုုန္သည္ေတြကေဒၚလာေစ်းကြက္ကိုုသူတိုု႔ exporters ေတြကလက္ထဲမွာ မရွိ လိုုေအာင္႔သက္သက္ၿဖစ္
ေနႀကတာေပါ႔။

တရုုတ္ကနယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးကိုု normal trade မလုုပ္ခ်င္ဘူး။ Letter of credit, Telegraphic Transfer နဲ႔ေငြ
ေႀကး transaction လုုပ္ဖိုု႔ေတာ္ေတာ္ကိုုေၿပာေနရတယ္။ အေမရိကန္ sanction ေၾကာင္႔လည္းတေႀကာင္းပါတာေပါ႔၊
အေရးရယ္အေႀကာင္းရယ္ဆိုုရင္ တရုုတ္လည္းေငြေႀကးနဲ႔ပတ္သက္လာရင္ ၿမန္မာကိုု မကူညီပါဘူး။ စင္ကာပူကမွ တင္းတင္းႀကပ္ၿကပ္နဲ႔ ၿမန္မာကိုု ကူညီေသးတယ္။ အေမရိကန္ဖိအားေပးေတာ႔ေဒၚလာကိုု ၿဖဳတ္ပစ္တယ္ေလ။ ယူရုုိ
နဲ႔ေတာ႔ လုုပ္ႏိုုင္ေသးတယ္။ၿမန္မာကုုန္သည္ေတြေလာကမွာ ၂ ရင္းရင္းရတယ္ဆိုုတဲ႔ၿဖစ္စဥ္ေပၚေပါက္လာၿပီးကုုန္သြယ္
မႈအရင္းအႏွီး ကိုု အကန႔္အသတ္ ၿဖစ္ေစတာပါ။ ဒီႀကားထဲမွာကုုန္သည္ေတြဖက္ကမသမာမႈေတြလုုပ္တယ္ဆိုုၿပီးပိုု႔ကုုန္
သြင္းကုုန္လိုုစင္ေလ ွ်ာက္ရင္ barrier ေတြၿပဳလုုပ္ခဲ႔တယ္။ ဒီအခ်က္ေတြေႀကာင္႔ transaction cost ေတြမ်ားလာၿပီးလုုပ္ရကိုုင္ရတဲ႔အခါမွာတြက္ေခ်မကိုုက္ေတာဘူး။နယ္စပ္ကုုန္သြယ္ေရးကိုုလုုပ္ေနတဲ႔ကုုမၺဏီေတြ
ကexport လုုပ္ခ်င္တဲ႔သူုုေတြဆီကေကာ္မရွင္ယူၿပီးသူတိုု႔နံမည္ခံ export ေပးတယ္။ ပဲတီစိမ္း export လုုပ္ခ်င္
တဲ႔သူက ပဲတီစိမ္း တန္ ၅၀၀ ကိုု တရုုတ္ဆီ export လုုပ္ခ်င္ရင္ အမည္ခံကုုမၺဏီ နဲ႔ညွိႏိုုင္းပါတယ္။ အမည္ခံကုုမၺဏီ
ကလိုုင္စင္ေလ ွ်ာက္ေပးတယ္။အမည္ခံကုုမၺဏီနဲ႔လက္၀ါးရုုိက္ထားတဲ႔ တရုုတ္ကုုမၺဏီက ၿမန္မာအမည္ခံကုုမၺဏီ ထံ
ေဒၚလာ ကိုု TT နဲ႔ထည္႔ေပးလိုုက္တယ္။ အမွန္ကေတာ႔ အမည္ခံကုုမၺဏီ ရဲ႔ေငြေတြပါပဲ။ အဲေတာ႔ တစ္ရင္းရင္းလိုုက္ရ
ၿပီ၊ ေနာက္တစ္ရင္းကေတာ႔ၿပည္တြင္းမွာ ပဲတီစိမ္း၀ယ္ရတဲ႔ အရင္းေပါ႔။အစစ္အေဆးခံတာတိုု႔ဘာတိုု႔လုုပ္ၿပီး လိုုင္စင္က်
လာရင္ပိုု႔လိုု႔ရၿပီ။ လိုုင္စင္ေလ ွ်ာက္တဲ႔အခါ ပစၥည္းဖိုုးေငြ TT အရင္၀င္ရပါတယ္။ ႏုုိင္ငံၿခား၀ယ္လက္ ၿဖစ္တဲ႔ဘယ္တစ္
စိမ္းကုုမၺဏီ ကမွ TT ႀကိဳပိုု႔ ဖိုု႔ဆိုုတာ ၿဖစ္ႏိုုင္ေခ်အနည္းဆုုံးဆိုုတာ ႏုုိင္ငံတကာကုုန္သြယ္ေရးလုုပ္ေနသူတိုုင္း
သိပါတယ္။ အမည္ခံ ကုုမၺဏီကေန တဆင္႔ခံ လုုပ္ရရင္ ၂ ရင္းမရင္းရေတာ႔ ဒီလုုပ္နည္းစနစ္ကိုုေတာ္ေတာ္ႀကိဳက္ႀက
တယ္။တစ္ဖက္ႏုုိင္ငံတရုုတ္နဲ႔အဆက္အသြယ္ရွိသူေတြြဘယ္ေလာက္အလုုပ္ၿဖစ္လဲႀကည္႔ပါ။ အစိုုးရ ဘက္ကစဥ္းစား
လုုပ္ေဆာင္ႀကတဲ႔အခါမွာလည္းဘာေတြစဥ္းစားႀကသလဲ၊ ကိုုယ္႔ကုုန္သည္ကိုု ကိုုယ္သတ္ေနတာေတြလည္းၿဖစ္သြား
ႏိုုင္ပါတယ္။ ဒီေၿမၿပင္အေၿခအေနေတြသိေပမဲ႔ဘာလုုပ္ရမွန္းမသိလိုု႔လားေတာ႔မသိဘူး။ ကုုန္သည္ေတြကေတာ႔ငါးပြက္
ရာငါးစာခ်ေနတာနဲ႔ပဲ စီးပြားေရးကိုုေဆာင္ရြက္ေနရပါတယ္။