ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္

ယေန႔ရန္ကုန္ၿမိဳ႔မွာ လက္လီေရာင္းေနတဲ႔ ဆန္ဆိုင္ေတြကဧည္႔မထဆန္ကို လက္၀ါးေပၚတင္ၿပီးၾကည္႔ပါ။ ဆန္ေစ႔အခ်ိဳ႔ဟာ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ (chalky) ၿဖစ္ေနတာကိုေတြ႔ ရေတာ႔ အေရာင္အေသြးဟာ ဘယ္လိုမွ ၾကည္႔မေကာင္းႏိုင္ေတာ႔ပါဘူး။ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ ဆိုတာအလင္းၿဖတ္အေရာင္(translucent) အမ်ားဆုံး ၿဖစ္ေပၚ ေနေသာဆန္ေစ႔ ရဲ႔အလယ္မွာၿဖစ္ေစ၊၀မ္းဗိုက္မွာၿဖစ္ေစဆန္ေစ႔တစ္ေစ႔လုံး ရဲ႔ ၁၀% ကေန ၅၀% အလင္းပိတ္ အေရာင္(opaque) ၿဖစ္ေပၚေနတဲ႔ ဆန္ေတြ ကို chalky လို႔ အဂၤလိပ္ လိုေခၚပါတယ္။ ၿမန္မာကေတာ႔ ၀မ္းၿဖဴ၊ ဗိုက္ၿဖဴ၊ အလယ္ၿဖဴ စသည္ၿဖင္႔ေခၚေ၀ၚပါတယ္။ အမွန္ေတာ႔ ဆန္ ရဲ႔ အေရာင္ဟာ အလင္းၿဖတ္အေရာင္္ translucent ၿဖစ္လွ်င္အေကာင္းဆုံးပါပဲ။

ၾကိတ္ခြဲၿပီးေသာဆန္မွာ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ပါ၀င္မႈကို ႏုိင္ငံအသီးသီးကသူတို႔ရဲ႔ Spec ေတြမွာ ကန္႔သတ္မႈေတြနဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ chalky grain ဆိုတဲ႔ quality parameter ကန္႔သတ္ခ်က္ေဘာင္ကို ေတာ္ေတာ္ ေက်ာ္လြန္ လာမယ္ဆိုရင္ကန႔္သတ္ခ်က္ေဘာင္ အတြင္း၀င္ေအာင္စက္္နဲ႔ လုပ္ဖို႔ ကေစ်းႀကီးေပးရတဲ႔ color sorter လိုစက္မ်ိဳးရွိမွ အလုပ္ၿဖစ္မွာပါ။ ဒါေၾကာင္႔ စစိုက္ကတည္းက chalky မပါေအာင္လုပ္ဖို႔လိုပါတယ္။

အလယ္ၿဖဴ white centre

ၿမန္မာစူပါ ၁၀၀%ဆန္မွာ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ပါ၀င္ခြင္႔က ၀.၅%ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ သာမန္အရည္အေသြး သာရွိတဲ႔ စပါးကို စူပါ ၁၀၀% ဆန္ႀကိတ္ဖို႔ မၿဖစ္ႏိုင္ဘူး။ ၿမန္မာႏုိင္ငံ မွာသာမန္အရည္အေသြးသာရွိတဲ႔ စပါးက မ်ားပါတယ္။ စူပါ ၁၀၀% ႀကိတ္ခ်င္ရင္တဲ႔ အရည္အေသြးကိုက္တဲ႔ စပါးကို ေတာ္ေတာ္ေရြးယူရလိမ္႔မယ္၊ မယုံမရွိနဲ႔။ ၿမန္မာ ၂၅% ဆန္မွာေတာင္ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ပါ၀င္ခြင္႔က ၈%ရွိတယ္။ ထိုင္း၊ ဗီယက္နမ္၊ ပါကစၥတန္၊ စတဲ႔ႏိုင္ငံေတြက ၂၅% ဆန္ေတြရဲ့ spec ကိုၾကည့္တဲ႔အခါမွာလည္း ၈% ပဲ။ တန္းၿမင္႔ဆန္ၾကေတာ႔မတူဘူး။ ထိုင္း၊ဗီယက္နမ္က ၃ %သတ္မွတ္ထားတယ္။ US No 1, 2 မွာေတာင္ ၂ % နဲ႔ ၁% စီအသီးသီးသတ္မွတ္ ထားတယ္။

ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ဟာ ဆန္အေရာင္အေသြးကို တနည္းအားၿဖင္႔ ထိခိုက္ေစႏိုင္တာေၾကာင္႔လည္းေကာင္း၊ စက္ ႀကိတ္စဥ္ဆန္သားဟာ အႀကိတ္မခံပဲ အက်ဳိးအေၾကမ်ား ႏိုင္ေသာေၾကာင္႔လည္းေကာင္း၊ ဒီလိုကန္႔သတ္ ခ်က္ေတြထားရၿခင္း ၿဖစ္ပါတယ္။ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ၿဖစ္ေပၚမႈသည္ စပါးေစ႔မ်ားဖြံ႔ထြားလာခိ်န္၌ေအာင္ေရမ ရေသာေၾကာင္႔ၿဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္။ စပါးမ်ားေကာင္စြာမရင္႔မွည္႔ခင္ရိတ္သိမ္းခဲ႔ၿခင္းေၾကာင္႔လည္း ေၿမၿဖဴေရာင္ ဆန္မ်ား ၿဖစ္တတ္တယ္လို႔ ယခင္ကေကာက္ခ်က္အမ်ဳိးမ်ဳိးခ်ခဲ႔ေသာ္လည္း တိက်ေရရာစြာ မေၿဖရွင္းႏုိင္ေသးပဲ ရွိေနဆဲပါ။ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္သည္ရံဆန္ရံခါ စက္ႀကိတ္ေနစဥ္အတြင္းအခ်ဳိ႔ သည္အမႈန္႔ဘ၀ေရာက္သည္အထိ ၿဖစ္ခဲ႔ေသာေၾကာင္႔ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ကိုမလိုလားၾကၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ အခ်ဳိ႔ႏိုင္ငံမ်ား ၏ spec တြင္ေၿမၿဖဴေရာင္ သည္ဆန္ေစ႔တစ္ေစ႕လုံး၏၅၀%ခန္႔ၿဖစ္ေပၚေနလွ်င္လက္မခံၾကပါ။ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္သည္ ေကာက္ညွင္းဆန္ ေစ႔ ႏွင္႔တူေသာေၾကာင္႔ အခ်ဳိ႔ ႏုိင္ငံမ်ား၏ spec မ်ားတြင္ non-glutinous rice ဟုေဖၚၿပေလ႔ရွိပါတယ္။

ဟုန္မာလီဆန္၏အေရာင္အေသြးသည္ translucent ၿဖစ္သည္ကုိေတြ႔ရပုံ

ဆန္အေရာင္အေသြးဟာေရေရာင္သို႔မဟုတ္အလင္းၿဖတ္အေရာင္ translucent ၿဖစ္မွအဆင္႔ၿမင္႔ေသာ ဆန္ၿဖစ္ ေပလိမ္႔မည္။ အဆိုပါဆန္ေစ႔ အတြင္းပိုင္းရွိ ေကာ္ဓါတ္အေစ႔အဆံ( starch granules) မ်ားကို အီလက္ထရြန္ မိုက္ခရုိစကုတ္ၿဖင္႔အႏုစိပ္ၾကည္႔ပါကေကာ္ဓါတ္ေစ႔အဆံ (granules) ေလးမ်ားသည္တစ္ခုႏွင္႔တစ္ခု သိပ္သည္း စြာ ထိစပ္ ၿဖစ္ေပၚလွ်က္ရွိေနသည္ ကိုေတြရပါလိမ္႔မည္။ အဆိုပါဆန္ေစ႔မ်ားအေနၿဖင္႔ ဆန္စက္၌ႀကိတ္ခြဲစဥ္ က်ဳိးေၾကရန္မလြယ္ကူပါ။

Sound Grains

• Cells are densely packed with starch granules
• grains are very difficult to break

Fragile Grains

• Starch granules are small and floury not hard
• Air spaces between granules
• break easily
  

ေကာ္ဓါတ္အေစ႔အဆံမ်ားအၾကားေလဟာနယ္ (air voids)မ်ားရွိေနပါစက္ႀကိတ္စဥ္အလြယ္တကူ က်ဳိးေၾကႏိုင္ ပါတယ္။ ရံဖန္ရံခါ ေကာ္ဓါတ္အေစ႔အဆံေလးမ်ားသည္ ေသးငယ္ၿပီး အမႈန္႔အလြယ္တကူၿဖစ္ႏုိင္သည္႔ အေန အထားမ်ဳိးၿဖစ္ေပၚေနပါက စက္ႀကိတ္စဥ္ အလြယ္တကူက်ဳိးေၾကသြားႏိုင္ပါတယ္။ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ဘာေၾကာင္႔ ၿဖစ္ေပၚရသည္ကို ေနာက္ဆုံးေလ႔လာေတြ႔ ရွိခ်က္တစ္ရပ္ကို တင္ၿပလိုပါတယ္။ အၿပည္ၿပည္ဆိုင္ရာ ဆန္စပါး သုေတသနဌာန ( International Rice Research Institute, IRRI) ကဆန္စပါးပညာရွင္ Dr. Mellisa Fitzgerald ၏ေလ႔လာခ်က္ၿဖစ္ၿပီး ကမၻာၾကီးပူေႏြးလာသည္ႏွင္႔ အမွ်ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ၿဖစ္ေပၚမႈလည္း ပိုမုိ လာႏုိင္ေၾကာင္းသုံးသပ္တင္ၿပခဲ႔ပါတယ္။ သူမရဲ႔ ေလ႔လာေတြ႔ရွိခ်က္က စိတ္၀င္စားစရာေကာင္းပါတယ္။ Dr Fitzgerald သည္စပါးႏွံတည္ေဆာက္မႈကို ေလ႔လာခဲ႔ရာ စပါးေစ႔အတြင္းရွိ ကစီဓါတ္အေစ႔အဆံမ်ား စတင္ ဖြံ႔ထြားလာခ်ိန္အစပိုင္း၌ ပင္မစပါးႏွံ (primary panicles) မ်ားၿဖစ္ေပၚခဲ႔ၿပီး ေနာက္ပိုင္း၌ ဒုတိယစပါးႏွံ (secondary panicles) မ်ားေပၚထြက္လာသည္ကို ေတြ႔ခဲ႔ ရပါတယ္။

ဒုတိယစပါးႏွံ၌ၿဖစ္ေပၚခဲ႔ေသာစပါးေစ႔မ်ားသည္ ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္ၿဖစ္ေပၚရန္အခြင္႔အလန္းအမ်ားဆုံး ၿဖစ္သည္ကို ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ စပါးႏွံတည္ေဆာက္မႈ (panicle architecture) သည္စပါးအမ်ဳိးအစားတစ္ခုႏွင္႔တစ္ခု မတူညီ ႏိုင္ၾကသည္ကိုလည္း ေလ႔လာေတြ႔ရွိ ရပါတယ္။ ဥပမာ IR8 အမ်ဳိးအစား စပါး၏ စပါးႏွံတည္ေဆာက္မႈ ႏွင္႔ IR60 အမ်ဳိးအစားစပါး၏ စပါးႏွံတည္ ေဆာက္မႈတို႔သည္တစ္ခု ႏွင္႔ တစ္ခု မတူညီၾကပါ။

Grains are connected on primary branches
and on secondary branches
Grains on secondary branches are reported
to be much weaker sinks than on primary branches

IR8 IR60
12 primary branches 8 primary branches
30 secondary branches 10 secondary branches

IR6 ၌ secondary branches ၃၀ ခက္ရွိၿပီး စပါးေစ႔ေပါင္း ၁၂၀ ေက်ာ္ရွိပါတယ္။
IR60 ၌ secondary branches ၁၀ ခက္ရွိၿပီး စပါးေစ႔ေပါင္း၄၀ ေက်ာ္ရွိတာကိုေလ႔လာေတြ႔ရွိရပါတယ္။

(က) အပိုင္းတြင္ရွိေနေသာ စပါးေစ႔မ်ားသည္မူလအႏွံ (primary branches) တြင္ၿဖစ္ေပၚေနေသာေၾကာင္႔ စပါးေစ႔အတြင္း ေကာ္ဓါတ္အေစ႔အဆံမ်ားသည္ သိပ္သည္းစြာတည္ေဆာက္ထားပါသည္
(ခ) အပုိင္းတြင္ရွိေသာစပါးေစ႔မ်ားသည္ ဒုတိယအႏွံ(secondary branches) တြင္ ၿဖစ္ေပၚရၿခင္းေၾကာင္႔Chalky ေၿမၿဖဴေရာင္ဆန္မ်ားၿဖစ္ႏုိင္ပါသည္

Dr. Fitzgerald ကစပါးပင္သည္ တစ္ႏွစ္ခံ ပင္မပင္မဟုတ္ေၾကာင္း၊ အားအလြန္နည္းေသာႏွစ္ရွည္ခံပင္ၿဖစ္ ေၾကာင္း၊ ဒုတိယအႏွံ၌ၿဖစ္ေပၚခဲ႔ေသာ ေကာ္ဓါတ္အေစ႔အဆံေလးမ်ားသည္ ဖြံ႔ထြားရန္အခ်ိန္လုံေလာက္စြာ မရ ရွိပဲၿဖတ္ေတာက္လိုက္သလိုမ်ဳိး ၿဖစ္ခဲ႔ၿခင္းေၾကာင္႔ေကာ္ဓါတ္အေစ႔အဆံေလးမ်ားကိုသိပ္သည္းစြာ ၿဖစ္ေပၚေအာင္ မတည္ေဆာက္ႏိုိင္ပဲေလွ်ာ႔ရဲစြာတည္ေဆာက္ခဲ႔ေသာေၾကာင္႔ chalky မ်ားၿဖစ္ေပၚရၿခင္း ၿဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္ ၿဖတ္ေတာက္ခံရၿခင္းသည္ ပတ္၀န္းက်င္အပူခ်ိန္တက္လာေသာေၾကာင္႔ၿဖစ္ပါတယ္။ Dr Fitzgerald က စပါးအမ်ဳိးအစားအလိုက္ ပတ္၀န္းက်င္အပူခိ်န္ကိုခံႏိုင္ေသာ heat stress response မ်ဳိးမ်ားကိုေရြးခ်ယ္ စိုက္ပ်ဳိး သြားရန္လိုအပ္ေၾကာင္း ပညာရွင္ မွ မွတ္ခ်က္ခ်သြားပါတယ္။

• To develop markers that enable breeders to select
• To develop markers that enable breeders to select against chalk and select for densely filled grains that are translucent and that resist breakage.
  

ေဆြးေႏြးပြဲ မွ ထြက္ေပၚ လာတဲ႔ မွတ္သား စရာေကာင္းတ႔ဲ စာစု တစ္ခုကေတာ႔ -

• We introduce and popularise the concept of the ‘yield of edible rice rather than simply yield measured as paddy.
• Yield as paddy means nothing to farmers, consumers or marketers if grain such as this is beneath the hulls.

ကဲ- ဆန္အထူးၿပဳ ဦးေဆာင္ကုမၸဏီေတြ - စပါးပဲအထြက္ တိုးေအာင္လုပ္လို႔က ေတာ႔ တကယ္အက်ဳိး မရွိဘူး ေနာ္- စားေကာင္းၿပီးအေရာင္အ ေသြးလွပတဲ႔ ဆန္ေတြထြက္လာမွ အားလုံးအတြက္ အက်ဳိးရွိမွာပါ။ ကမ႓ာ႔ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းမွာ အယူအဆေတြေၿပာင္းကုန္ပါၿပီ္--

က်မ္းကိုး/

• Chalky & Translucent Rice Grains differs in starch composition and structure & cooking properties
• Chalky Rice by Gio Braidotti
• Chilkiness; Rice Production and Utilization
• Chalky Grain; Rice Chemistry and Technology
• Time Rice Today Oct Dec 2004