ႏိုင္ငံေရးသမားနဲ ့ဗ်ဴ႐ိုကရက္

ဒီဂ်ီ -- ဒီဒီဂ်ီ-- အတြင္းဝန္ေတြသင္တန္းတက္ၾကတုံးက အေတြးမေခၚအေမွ်ာ္အျမင္ရွိၾကတဲ ့လူႀကီးေတြကသူတို႔အေတြ ့အၾကံဳေလွ်ာက္လွမ္းခဲ့တဲ့ လမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာေတြ ့ခဲ့ၾကံဳခဲ့တာေတြကိုေဆြးေႏြးပို ့ခ်ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို ့အရင္အစိုးရလက္ထက္ သမၼတ႐ုံးဝန္ႀကီးဦးတင္ႏိုင္သိန္းကေျပာဘူးတယ္--

တစ္ေန႔က စင္ကာပူမွာသင္တန္းတက္ဖို ့ေရာက္ေနတဲ့ DICA DG နဲ႔တူတူမိတ္ေဟာင္းေဆြေဟာင္းေတြနဲ႔ ရွန္ပိန္ေလးစုပ္ၾကရင္း ေရာက္တတ္ရာရာေလပန္းၾကတာေပါ့--DG ကစင္ကာပူ Public Service College မွာ Leadership for governance program သင္တန္းလာတက္တာျဖစ္ေၾကာင္း--သင္တန္းက စင္ကာပူအ
ေတြ ့အၾကံဳေတြကို သက္ဆိုင္တာဝန္ရွိသူေတြကိုယ္တိုင္သူတို ့ဘာအမွားေတြလုပ္ခဲ့တယ္--ဘာေတြကိုေက်ာ္လႊားလုပ္ေဆာင္ ႏိုင္ခဲ့တယ္--Housing Development Board, Singapore Transport, Singapore Education, Trade and Industry,EconomicDevelopment Board စတဲ့ ဒီကေန႔ စင္ကာပူ ကို ဦးေဆာင္ေနတဲ့ institutions က leaders ေတြရဲ႕အေတြ ့အၾကံဳေတြကိုျပန္လည္မွ်ေဝေဆြးေႏြးတာျဖစ္လို ့ဒီဂ်ီ ကသူ႔အေနနဲ႔ ဒီသင္တန္းတက္ခြင့္ရခဲ့တာအေတာ္ေက်နပ္ေၾကာင္းေျပာျပပါတယ္

https://www.cscollege.gov.sg
--
ေမာင္တိုင္ပင္အေနနဲ႔ ေနာက္အႏွစ္ေလာက္ငယ္လို ့ရရင္ငယ္ခ်င္ၿပီး ကိုေအာင္ႏိုင္ဦးကိုေတာင္မနာလိုျဖစ္မိတယ္--ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ စင္ကာပူဖြံ ့ၿဖိဳးတိုးတက္လာမႈအေပၚေတာ္ေတာ္စိတ္ဝင္စားၿပီး ဒါမ်ိဳးသင္တန္းေတြတက္ခြင့္ၾကံဳ ရင္တက္ခြင့္ရခ်င္ပါတယ္--သူငယ္ခ်င္းဉာဏ္ဝင္းေရႊတစ္ခါတစ္ရံဖိတ္လို ့ေဒါက္တာျမင့္စိုးနဲ႔အလႅာပသလႅာပေျပာခြင့္ရခဲ့ရင္ဆရာႀကီးဆီက သူတို႔ေခတ္အခါက လုပ္ခဲ့ကိုင္ခဲ့ၾကတာေတြကို ျပန္လည္ၾကားနာခြင့္ရခဲ့ ရင္အင္မတန္အက်ိဳးရွိပါတယ္--(ေဒါက္တာျမင့္စိုးဆိုတာ မစၥတာလီကြမ္ယူလက္ထက္ကတည္းက အာဏာရွင္ေနဝင္းနဲ႔ အဆင္မေျပျဖစ္လို႔ စင္ကာပူေျပာင္းေနတဲ့ ျမန္မာဥပေဒပညာရွင္ပါ)

အတြင္းဝန္ေတြ--ဒီဂ်ီေတြ-- ဒီဒီဂ်ီေတြဟာ တိုင္းျပည္ဖြံ ့ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ vision ရွိဖို႔အေရးႀကီးပါတယ္--အဲဒီ vision ဟာလည္းေခတ္ကာလအလိုက္ေျပာင္းလဲဖို ့လိုအပ္တယ္--

အစိုးရသစ္ရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္မႈကိုတစ္ေစ့တစ္ေစာင္းၾကည့္လိုက္ရင္ အရင္ကသူတို႔အတိုက္အခံလုပ္ခဲ့ၾကလို႔လားမသိဘူး--အရာရာကိုသူတို႔လုပ္ၾကကိုင္ၾကေတြးၾကေခၚၾကတဲ့အခါအတိုက္အခံလုပ္ခဲ့တဲ့အရွိန္မကုန္ေသးလို႔လားမသိဘူး--အစိုးရလိုမစဥ္းစားၾကဘူး--အဲေတာ့ vision ေပ်ာက္ေနတဲ့ ဗ်ဴ႐ိုကရက္ေတြနဲ႔ အတိုက္အခံစိတ္ဝင္ေနတဲ့ အစိုးရတာဝန္ရွိသူေတြအၾကားမွာ က်ဳပ္တို ့ျပည္သူေတြအေနနဲ႔ ေဝဖန္ျပန္ရင္လည္းကိုယ္တင္ခဲ့တဲ့အစိုးရ ဆိုၿပီးလက္သန္းကိုပဲျပန္ျပန္ၾကည့္မိေနရပါေတာ့တယ္---

ဘာမွလုပ္ဖို႔မရွိရင္မုံဟင္းခါးေရာင္းမယ္

ဒီတစ္ေခါက္ရန္ကုန္ျပန္သြားေတာ့ဆရာသမားတစ္ေယာက္ကစကားေျပာျကရေအာင္ဆိုျပီးထမင္းစား
ဖိတ္ပါတယ္။ ေရာက္ေရာက္ခ်င္းမာေျကာင္းသာေျကာင္းႏွဳတ္ဆက္ျကျပီးဆရာသမားက " ခင္ဗ်ားတို ့မုံ ့ဟင္းခါးမေရာင္ရေသးပါဘူးဗ်ာ " လို ့ေျပာလိုက္ေတာ့အားလုံးကဝိုင္းရီျကတယ္။ ဒီစကားကေတာ့က်ေနာ္တို ့အခ်င္းခ်င္းျကားမွာေျပာစမွတ္တစ္ခုအျဖစ္ရွိေနပါတယ္။က်ေနာ္တို ့အစိုးရအလုပ္ကပင္စင္ယူျပီးကတည္းကစိတ္တူကိုယ္တူေတြဝန္ထမ္းေတြစုျပီး Trade in Service လုပ္ငန္းလုပ္ျကမယ္ဗ်ာဆိုျပီးကုမၸဏီေလးတစ္ခုေထာင္ခဲ့ပါတယ္။စမ္းတဝါးဝါးနဲ ့ပထမပိုင္းမွာေကာင္းႏိုးရာရာေတြလုပ္ခဲ့ျကတာေအာင္ျမင္တာလည္းရွိသလိုရႈံးတာေတြလည္းရွိပါတယ္။

ေနာက္ဆုံးေတာ့ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံဖို ့လာတဲ့ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီေတြကိုျပည္တြင္းမွာကုမၸဏီေထာင္တဲ့ကိစၥေတြ၊ဖက္စပ္လုပ္လိုတဲ့ကုမၸဏီေတြ၊အဆိုပါကုမၸဏီေတြကMIC ကိုရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံဖို့အတြက္အဆိုျပဳလႊာတင္တဲ့ကိစၥေတြမွာပါဝင္ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့ business consultant ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းကိုေဇာက္ခ်လုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။အဲဒီလိုလုပ္ကိုင္တဲ့အခါ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီမေျပာနဲ ့ဝန္ေဆာင္မွဳလုပ္ေပးတဲ့ ေမာင္တိုင္ပင္တို ့ကုမၸဏီမွာလည္းအခက္အခဲေတြအမ်ားျကီးျကံဳေတြ ့ခဲ့ရပါတယ္။အဲေတာ့ ကမၻာဘဏ္ doing business rating မွာျမန္မာ က အဆင့္၁၇၆မွာရွိေနေတာ့ အကယ္၍မ်ား အဆင့္ ၆ ေလာက္မ်ား မေလးရွားလိုေရာက္သြားရင္ေမာင္တိုင္ပင္တို ့ကုမၸဏီခမ်ာ မွာလုပ္စားစရာလုပ္ကြက္မရွိေတာ့မွာ မိုလို ့အလုပ္ေျပာင္းျပီး မုံဟင္းခါးဆိုင္ဖြင့္မယ္ဆိုျပီး MIC အတြင္းေရးမွဳး ဒီဂ်ီ ျကီးကိုေနာက္ေျပာင္ေနျကပါ။ သူလည္းအဆင့္တက္လာေအာင္လုပ္ေတာ့လုပ္တာပါပဲ။ဒါေပမဲ့ျဖစ္မလာေသးေတာ့ ဆရာသမားကေတြ ့ေတြ ့ခ်င္းမုံ ့ဟင္းခါးမေရာင္းရေသးပါဘူးဗ်ာ လို့ ့ေနာက္ လိုက္တာပါ။

တကယ္ေတာ့က်ေနာ္တို ့ဟာအစိုးရအေျပာင္းအလဲမွာ မုံ ့ဟင္းခါးေရာင္းျကဖို ့တကယ္ျပင္ဆင္ခဲ့ျကပါတယ္။တကယ္ပဲ investment environment ဟာသိသိသာသာျကီးေျပာင္းလဲတိုးတက္သြားလိမ့္မယ္လို ့ထင္ထားခဲ့ျကပါတယ္။ဒါေပမဲ့ ထင္သလိုမျဖစ္လာေတာ့ကိုယ့္အတြက္တင္မကေတာ့ဘူးႏိုင္ငံအတြက္ပါစိုးရိမ္လာခဲ့ပါတယ္။ဒီေန ့စီးပြားရွင္ ဆိုတဲ့ website တစ္ခုမွာရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမွဳနဲ ့ပတ္သက္ျပီး ဦးသန္းလြင္ဆိုသူက ပိုစ့္တစ္ခုတင္လာပါတယ္။

https://www.facebook.com/seebwarshin/posts/812392198896552:0

သူတင္ျပခ်က္ကေတာ့ MIC မွာတင္ျပျကတဲ့အခါလုပ္ရတဲ့အလုပ္ေတြဟာအင္မတန္မွလက္ေပါက္စိပ္
ျပီးတြက္ရခ်က္ရတာေတြ လိုလည္းမလိုလည္း တင္ျပရတာေတြမ်ားတဲ့အေျကာင္း အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေျပာလို ့
ရပါတယ္။ ေမာင္တိုင္ပင္တို ့ရုံးေတြရဲ  ့အကူအညီသာမရွိရင္ ပဏာမစီစစ္တဲ့ အဆင့္ေတာင္ေရာက္ဖို ့
မလြယ္ပါဘူး။ တခ်ိဳ   ့ေသာကုမၸဏီဆိုရင္ ၆ လေလာက္လုံးလည္ပတ္လည္ လိုက္ျပီးမွေမာင္တိုင္ပင္တို ့ဆီေရာက္လာပါတယ္။ MIC မင္ဘာအသစ္တစ္ေယာက္ကိုေတာင္ ခင္ဗ်ားေလ့လာခ်င္ရင္အခု operate လုပ္ေနျပီျဖစ္တဲ့ ကုမၸဏီ case file ကိုလာျကည့္ပါ-- ဖိုင္ပဲ ျပမွာေနာ္-- အတြင္းဖြင့္ျကည့္လို ့မရဘူး။က်ဳပ္ တို ့မွာ ethic ရွိေသးတယ္ လို ့ေျပာရတယ္။ လာေတာ့ မျကည့္ပါဘူး။သူလည္းသတင္းေတြေတာ့ ျကားေလာက္ျပီေပါ့--

စင္ကာပူ EDB တို ့မွာလုပ္ျကတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြဟာ တကယ့္ top brass လူငယ္ေတြ--ႏိုင္ငံတကာနဲ ့ယွဥ္
ႏုိင္ျကတယ္။ outward looking ပဲ။ အင္တာေနရွင္နယ္မွာ ကိုယ္ႏိုင္ငံထဲ လာေစခ်င္တဲ့ သူကိုထြက္
ေခၚတယ္၊မက္လုံးေတြေပးတယ္၊ဆြဲေဆာင္ျကတယ္။အရင္အစိုးရလက္ထက္ကအားလုံးျကားလိုက္ျကမွာပါ။ ဗီယက္နမ္ေရာက္သြားတဲ့ က ျကီးကုမၸဏီတစ္ခု သတင္း-- အားလုံးလာပါလာပါ လုပ္ခ်င္ေနတဲ့ ကုမၸဏီ--infrastructure ေတြအားလုံးလုပ္ေပးမယ္--လာကြာဆိုျပီး ဖင္မ  ေခၚရင္ေရာက္လာျပီေပါ့-- သူလာတဲ့ အတြက္ ဘာ pros and cons ေတြရွိသလဲ-- ဘယ္သူမွ မသုံးသပ္ျကဘူး။ သိတယ္။ မလုပ္ျကတာ၊ မလုပ္ရဲျကတာ။

ျကားေနရတာကေတာ့ အရင္ေလးလပါတ္က investment ပမာဏ က ဇီးရုိးေလာက္ နီးနီးပဲ တဲ့ ။အခုလည္း မျပန္လာခင္ကပဏာမစီစစ္ခ်က္ အစည္းအေဝးမွာတင္စရာ proposal မရွိဘူး တဲ့--စိုးရိမ္စရာအမွတ္တစ္ခုပါပဲ။ ဘာေျကာင့္ဒီလိုျဖစ္လဲဆိုတာ လုပ္ငန္းပရုိစီဂ်ာ ကိုျပန္လည္သုံးသပ္ဖို ့ေတာ့ လိုျပီဗ်ေနာ္- အခုထိုင္း၊စင္ကာပူ စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက လုပ္ငန္းရွင္က စိတ္ဝင္စားမွဳကိုျပျကတယ္။ သူတို ့ လုပ္ခ်င္တာကို ရံဖန္ရံခါ ယတိျပတ္ ရမယ္ကြာ လို့ မေျပာရဲ ဘူး။ ဝန္ျကီးဌာန အဆင့္အထိ စနည္းနာျကည့္ရတယ္။ ေသခ်ာမွ အလုပ္လက္ခံရဲတယ္။  ရံဖန္ရံခါ ဝန္ျကီးဌာနေရာက္မွ ေပၚလစီေျပာင္းသြားလို့ မရေတာ့ ရင္ quotation အတိုင္းျပန္အမ္းရတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသားလုပ္ငန္းရွင္က အခ်ိန္ကုန္တာ ႏွေမ်ာတယ္။ ျမန္မာမွာ မလုပ္ရလည္း အျခားႏိုင္ငံသြားလုပ္လို ့ရတာပဲ။ အခုတိုင္းေဒသျကီး အစိုးရေတြအေနနဲ ့သူတို ့တိုင္းေဒသျကီးထဲမွာရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံႏိုင္တဲ့အခြင့္အလန္းေတြကိုျပဳစုထားဖို ့ေကာင္းပါတယ္။ အခုစီးပြားေရးမူဝါဒ ၁၂ ရပ္လည္းထြက္လာျပီ။ မူဝါဒအလိုက္ tactics ေတြ strategies  ေတြ plan of action ေတြ ကို မိမိ တိုင္းေဒသျကီးေတြအလိုက္အေသးစိပ္ျပန္လည္ ျပဳစုေရးဆြဲထားႏိုင္ရင္အဆင္သင့္ေလးျဖစ္ေနေတာ့ ခူးခပ္စားယုံပဲေလ--ျမင္တာေတြ ့တာ ေလးေတြေျပာျပတာပါ။ ဆရာျကီးလုပ္ခ်င္စိတ္မရွိပါဘူး။

ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြး

မိလိႏၵက်မ္းဆိုတာရွင္နာဂေသနာ နဲ ့ မိလိႏၵမင္းျကီးတို ့အျကားဗုဒၶေရးရာေတြကိုအေခ်အတင္ေမးျမန္းေျဖျကားခဲ့တာေတြကိုေရးသားထားတဲ့က်မ္းတစ္ေစာင္ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင္တိုင္ပင္ဟာပါေမာကၡခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ျကီးေဟာျကားေတာ္မူတဲ့မိလိႏၵမင္းႏွင့္ရွာနာဂေသနတို ့၏ဗုဒၶဝါဒေရးရာ အေခ်အတင္ေျပာဆိုခ်က္ တရားအပိုင္း၉ပိုင္းကိုနာျကားလွ်က္ရွိပါတယ္။

မိလိႏၵပညာက်မ္းဟာျမတ္စြာဘုရားပရိနိဗၺါန္ျပဳျပီးႏွစ္ေပါင္း၅၀၀ေက်ာ္ေလာက္မွာျဖစ္ပ်က္ခဲ့တဲ့အျဖစ္အပ်က္ကိုေရးသားျပဳစုထားတဲ့က်မ္းျဖစ္ပါတယ္။မိလိႏၵမင္းျကီးဟာေယာနကတိုင္းသာဂလျမိဳ ့မွာထီးနန္းစိုးစံခဲ့တဲ့ မင္းျဖစ္ပါတယ္။ ပါခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ေဟာျကားေတာ္မူတဲ့တရားမွာ ပါတာကေတာ့ ေယာနကတိုင္း သာဂလျမိဳ ့ဟာအခုေခတ္ တူရကီႏိုင္ငံထဲမွာရွိတယ္လို့သိရပါတယ္။မိလိႏၵမင္းဟာ မိုင္ေပါင္း၁၀၀၀ေက်ာ္ေဝးတဲ့ အလက္ဇႏၵါးကြ်န္း ကလသိရြာမွာေမြးခဲ့တယ္လို ့ေဟာျကားသိရွိရပါတယ္။

ေမာင္တိုင္ပင္ဟိုင္းလိုက္လုပ္ေျပာခ်င္တာကေတာ့မိလိႏၵမင္းျကီးနဲ ့ရွင္နာဂေသနာတို ့ဟာသာဂလ
ျမိဳ  ့သင္ေခ်ယ်ေက်ာင္းေတာ္မွာပထမဆုံးေတြ ့ျကပါတယ္။ အမည္နာမ နဲ ့ဝါ ေတာ္ဘယ္ေလာက္ရျပီလဲ ကိုေျပာျကားျပီးတဲ့ေနာက္ ဗုဒၶဝါဒေရးရာေတြကိုေဆြးေႏြးျကမယ္လို ့ေျပာျကတဲ့အခါဘယ္လိုေဆြးေႏြးျကမလဲဆိုတဲ ့အပိုင္းေရာက္လာပါတယ္။မိလိႏၵမင္းျကီးအေနနဲ ့ပိဠကတ္၃ပုံမွာေဖၚျပထားတဲ့အခ်ိဳ  ့ေသာဗုဒၶဝါဒေရးရာေတြကိုေမးျမန္းခ်င္တယ္။ရွင္နာဂေသနဟာဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးျမင့္မားျပီးထက္ထက္ျမက္ျမက္ရွိတဲ့ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးျဖစ္တာကိုသိေနတဲ့အတြက္အေခ်အတင္ေဆြးေႏြးျကတဲ့အခါဘယ္လိုေဆြးေႏြးျကမလဲလို ့မင္းျကီးကေမးပါတယ္။ရွင္နာဂေသန ကေတာ့ပညာရွင္ေတြေဆြးေႏြးသလိုမ်ိဳးေဆြးေႏြးမယ္၊မင္းစိုးရာဇာေတြေဆြးေႏြးသလိုမ်ိဳးမေဆြးေႏြႏိုင္ဘူးလို ့ယတိျပတ္ေျပာဆိုျပန္ျကားခဲ့ပါတယ္။ပညာရွင္လိုမ်ိဳးေဆြးေႏြးတာကေတာ့သေဘာထားခ်င္မတိုက္ဆိုင္လဲ တျခားတဖက္ကေဆြးေႏြးတာကိုလက္ခံသလို မိမိအျမင္အယူအဆကိုလည္းလြတ္လပ္စြာတင္ျပႏိုင္ခြင့္ရွိတယ္။ မင္းစိုးရာဇာလိုေဆြးေႏြးတာကေတာ့ သေဘာထားခ်င္းမတိုက္ဆိုင္တာကိုတင္ျပခြင့္မရွိပဲ မင္းစိုးရာဇာနဲ ့သေဘာထားခ်င္းမတိုက္ဆိုင္ရင္ဖမ္းဆီးေထာင္ခ်တာအထိလုပ္ ႏိုင္တဲ့ ေဆြးေႏြးမွဳမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို့ စစ္အစိုးရလက္ထက္တစ္ေလွ်ာက္လုံးဒီအျဖစ္အပ်က္မ််ဳးျကံဳခဲ့ ျကဘူးတာေျကာင့္ အထူးတလည္မေရးလိုေတာ့ပါ။ရွင္နာဂေသန တို ့၂ေယာက္သေဘာတူညီမွဳကေတာ့ ဗုဒၶေရးရာေတြကိုေဆြးေႏြးျကတဲ့အခါမွာ ပညာရွင္ေတြေဆြးေႏြးသလိုမ်ိဳးေဆြးေႏြးျကမယ္၊ မင္းစိုးရာဇာေတြေဆြးေႏြးသလိုိမိ်ဳးေတာ့မေဆြးေႏြးႏိုင္ဘူးလို ့ဂတိစကားထားခဲ့ျကတယ္။

ဒီအပိုင္းကိုနာျကားရေတာ့ေမာင္တိုင္ပင္ေခါင္းထဲမွာ ဦးေနဝင္းလက္ထက္ကအျဖစ္အပ်က္ေတြကိုတသီတသန္းျကီးသတိရခဲ့ပါတယ္။ေျကးမုံဦးေသာင္းေရးခဲ့တဲ့ ေဆာင္းပါးေတြထဲမွာဦးေနဝင္းရဲ  ့မင္းစိုးရာဇာအာဏာရွင္ဆန္တဲ့အမူအက်င့္ေတြကိုအမ်ားျကီးဖတ္ရႈေလ့လာခဲ့ရဘူးေတာ့ ေႏွာင္းလူေတြကိုသိေစခ်င္ပါတယ္။ဒါေပမဲ့သူနဲ ့ေခတ္ျပိဳင္သတင္းစာဆရာေတြႏိုင္ငံေရးသမားေတြကေတာ့သူ ့ကိုေျကာက္ဟန္မျပျကဘူး။ေခၚတာေတာင္ဗိုလ္ေနဝင္းပဲေခၚတယ္။အဲလိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးေတြျကေတာ့ သူအာဏာျပခ်င္တိုင္းျပလို့မရေတာ့ဘူး။ဒါေပမဲ့ သူဟာေနာက္ပိုင္းတစ္စထက္တစ္စအာဏာရူးလာတဲ့အခါ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္ျမန္မာစာပါေမာကၡဦးဝန္ (မင္းသုဝဏ္) လိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးေတာင္မက်က္တက်က္ေပါင္မုန္ ့ဆိုျပီးပုတ္ခတ္ခဲ့တာတကၠသိုလ္ေလာက ကလူတိုင္းသိျကပါတယ္။ မိလိႏၵမင္းျကီးဟာ ဦးေနဝင္း လိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးဆိုရင္ ရွင္နာဂေသန နဲ ့အေမးအေျဖက်မ္းဟာေပၚလာစရာအေျကာင္းမရွိပါဘူး။ရွင္နာဂေသန ကိုေထာင္သြင္းအက်ဥ္းခ် ပစ္လိုက္မွာေသခ်ာပါတယ္။ပညာရွင္ေတြေဆြးေႏြးသလိုမ်ဳိးေဆြးေႏြးပါမယ္ဆိုျပီးသေဘာတူညီခ်က္ရျပီးေနာက္ မိလိႏၵမင္းျကီးကေမးခြန္းေမးပါေတာ့မယ္လို ့ဆိုပါတယ္။

မိလိႏၵမင္းျကီး-----အရွင္နာဂေသန--တပည့္ေတာ္ေမးခြန္းေမးျပီးပါျပီ--
ရွင္နာဂေသန-----အရွင္မင္းျကီး--ေမးခြန္းကိုေျဖျပီးပါျပီ--
မိလိႏၵမင္းျကီး-----တပည့္ေတာ္ကဘာကိုေမးလို ့ဘာကိုေျဖတာလဲ ဘုရား--
ရွင္နာဂေသနာ----အရွင္မင္းျကီးကေကာဘာေတြေမးလို ့ပါလဲ--

အေပၚကသူတို ့ႏွစ္ဦးအေမး နဲ ့အေျဖ အေခ်အတင္ ကိုသုံးသပ္ျကည့္မယ္ဆိုရင္ မိလိႏၵမင္းျကီး ကရုတ္တရက္ ေမးခြန္းေမးျပီးပါျပီ လို ့ေလွ်ာက္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ရွင္နာဂေသန က " ဟင္  သူကဘာမွမေမးေသးပဲ ေမးခြန္းေမးျပီးပါျပီ " လို ့ဘာလို ့ေျပာတာလဲဆိုျပီး ေျကာင္အမ္းအမ္းျဖစ္မေနပဲ  ခ်က္ခ်င္းပဲ " ေျဖျပီးပါျပီ " လို ့ျပန္ေျဖလိုက္ႏိုင္ေတာ့ မိလိႏၵမင္းျကီး ကစိတ္ထဲမွာ အင္း-- ငါနဲ ့တြဲဖက္ညီတဲ့ေဆြးေႏြးေဖၚေတာ့ရျပီ လို ့မွတ္ခ်က္ခ်မွာအေသအခ်ာပါပဲ။ ဒီလိုကိစၥ မ်ိဳးေတြဟာ တစ္ေယာက္ေယာက္ရဲ  ့ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြး ကိုသိခ်င္တဲ့အခါရုတ္တရက္ေမးခြန္းေမးလိုက္တဲ့ေမးခြန္းအေပၚခ်က္ခ်င္းဘယ္လိုတုန္ ့ျပန္သလဲဆိုတာအကဲခတ္ ဆုံးျဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

ပါခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ျကီးက မႏၲေလးျမိဳ ့ မဟာဝိသုဒၶာရုံေက်ာင္းတိုက္ ပထမမဟာဝိသုဒၶာရုံဆရာေတာ္က
ေနာင္မွာ စံကင္းဆရာေတာ္ျဖစ္လာမဲ့ ဦးဆႏၵကိုဒီလိုဥာဏ္စမ္းမွဳဆန္ဆန္ေမးခြန္းမ်ိဳးေမးဘူးပါတယ္။ဘာေမးခြန္းလဲဆိုေတာ့ " အလယ္လက္နဲ ့နီးတဲ့လက္နဲ ့နီးတဲ့လက္ဟာဘယ္ႏွစ္ေခ်ာင္းလဲ " လို ့ရုတ္
တရက္ေမးလိုက္ပါတယ္။ စံကင္းဆရာေတာ္ေလာင္းက ခ်က္ခ်င္းဆိုသလိုပဲ " ၃ ေခ်ာင္းပါဘုရား" လို ့
ေျဖလိုက္ပါတယ္။ ကဲ--စာဖတ္သူေရ--စဥ္းစားျကည့္ျကပါ။ ဘယ္ႏွစ္ေခ်ာင္းလဲဆိုတာ--ေရွးေခတ္က
ဆရာေတာ္ျကီးေတြဟာတပည့္ရဟန္းေတြအရည္အခ်င္းဘယ္ေလာက္ရွိလဲ? ျဖတ္ထိုးဥာဏ္ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ ဆိုတာဒီလိုဥာဏ္စမ္းေမးခြန္းေတြေမးျပီးစမ္းသပ္အကဲျဖတ္ျကပါတယ္။အခုေခတ္ေတာ့
IQ,EQ test လုပ္သလိုမ်ိဳးျဖစ္လိမ့္မယ္ထင္ပါတယ္။ ရာထူးဝန္အဖြဲ  ့လူေတြ ့စာေမးပြဲေတြမွာ လြတ္လပ္
ေရးေန ့ဦးတည္ခ်က္တို ့ ျပည္ေထာင္စုေန ့ရည္မွန္းခ်က္တို ့ေမးတာမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ အလြတ္
က်က္မွတ္ေလ့ရွိတဲ့ ေခတ္ထဲမွာဒါမ်ိဳးေမးခြန္းေတြက ေခတ္စားေနမွာပဲေလ--မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းသမီး
ေလးက PSC လူေတြ ့စာေမးပြဲေျဖဖို ့စာက်က္ေနတာက သတင္းစာထဲမွာပါတဲ့ အထိမ္းအမွတ္ ေန ့ရည္မွန္းခ်က္တို ့ဦးတည္ခ်က္တို ့ေတြျဖစ္ေနပါတယ္။ အရင္ အရင္ေခတ္ေတြကပါ။ အခုလက္ရွိေခတ္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။

ဥာဏ္စမ္းေမးခြန္းေတြနဲ ့ပတ္သက္ျပီးပါခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ျကီးကအာေသာကမင္းလက္ထက္ကအျဖစ္အပ်က္ေတြကိုလည္းေဟာျကားေတာ္မူပါေသးတယ္။ ဘုရားပရိနိဗၺါန္ျပဳျပီးႏွစ္ေပါင္း၂၃၆ႏွစ္ျကာတဲ့အခါအာေသာကမင္းျကီးက၉တိုင္း၉ဌာနကိုသာသနာျပဳဖို ့ေစလႊတ္လိုက္တယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံလည္းပါတယ္။အဲဒီအခ်ိန္ကသုဝဏၰဘုမၼိတိုင္းေပါ့--သီဟိုဠ္ကြ်န္းကိုအာေသာကမင္းျကီးရဲ ့သားေတာ္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ရွင္မဟာမဟိႏၵဦးေဆာင္တဲ့ ရဟန္း၅ပါးေရာက္လာပါတယ္။အဲဒီအခ်ိန္က သီဟိုဠ္ကြန္း အႏုညာတပူရျမိဳ ့မွာ ေဒဝႏၵပီယသိတၲိိ မင္းျကီးစိုးစံေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။မင္းျကီးဟာေနာက္လိုက္ဗိုလ္ပါေတြနဲ ့ေတာကစားထြက္ေနခ်ိန္ျဖစ္ပါတယ္။ေကာင္းကင္ခရီးျကြလာတဲ့ ရွင္မဟာမဟိႏၵ ဟာမင္းျကီးကို ေနာက္လိုက္ဗိုလ္ပါေတြနဲ ့ကြဲကြာသြားေအာင္တန္ခိုးနဲ့ လုပ္လိုက္ပါတယ္။ မင္းျကီးတစ္ဦးတည္းျဖစ္ေနခ်ိန္မွာ ရွင္မဟာမဟိႏၵက " တိႆ၊ တိႆ" နဲ ့ေခၚလိုက္ပါတယ္။မင္းျကီးဟာရဟန္းကိုမျမင္ဘူးပါဘူး။ ေရေျမ့သခင္မင္းတစ္ပါး ကိုနံမည္ရင္း တိႆ တိႆ လို ့ေခၚခံလိုက္ရေတာ့မင္းျကီးလည္းအံ့အားသင့္သြားျပီး ရွင္မဟာမဟိႏၵ ေခၚရာဆီကိုေလွ်ာက္သြားပါတယ္။ ဖန္ရည္စြန္းတဲ့ သဃၤန္းကိုရုံထားတဲ့ ရဟန္းေတြကိုေတြ ့ေတာ့ အာေသာကမင္းျကီးေျပာတဲ့ ဗုဒၶသာဝကရဟန္းေတြျဖစ္တယ္ဆို မင္းျကီးကသေဘာေပါက္လိုက္ေပမဲ့ " အသင္တို ့မည္သူေတြပါလဲ " လို ့ေမးလိုက္ပါတယ္။ရွင္မဟာမဟိႏၵ ကအသင္မင္းျကီးတို ့တိုင္းျပည္ေကာင္းက်ိဳးခ်မ္းသာရေအာင္ အာေသာကမင္းျကီးေစလႊတ္လိုက္တဲ့ ဗုဒၶသာဝက ရဟန္းေတြျဖစ္တယ္ ဆိုတဲ့အေျကာင္းျပန္လည္ေျဖျကားလိုက္ပါတယ္။တိုတိုနဲ ့ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ တစ္ဦးနဲ ့တစ္ဦးမိတ္ဆက္ဂါရဝျပဳျကပါတယ္။

ရွင္မဟာမဟိႏၵက ဗုဒၶေရးရာကိစၥေတြကိုတူတူတြဲလုပ္မဲ့ မင္းျကီးရဲ  ့ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးဘယ္ေလာက္ရွိလဲဆိုတာသိလိုတာေျကာင့္ ေအာက္ပါအေမးအေျဖ ကိုလုပ္ခဲ့ပါတယ္။

ရွင္မဟာမဟိႏၵ----- မင္းျကီး အနီးအနားမွာရွိတဲ့ အပင္ဟာ ဘာပင္ပါလဲ--
မင္းျကီး---------ပိနၷဲပင္ပါဘုရား--
ရွင္မဟာမဟိႏၵ----- တျခားပိႏၷဲပင္ နဲ ့တျခား အပင္ေတြေကာရွိပါသလား--
မင္းျကီး--------တျခားပိႏၷဲပင္ နဲ ့တျခားသစ္ပင္ေတြလည္းရွိပါေသးတယ္ ဘုရား--
ရွင္မဟာမဟိႏၵ---- ဒီလိုဆိုတျခားပိႏၷဲပင္နဲ ့အျခားသစ္ပင္ေတြဖယ္လိုက္ရင္ဘယ္အပင္ေတြက်န္ပါ့မ                                      လဲ?
 မင္းျကီး-------ဒီပိႏၷဲပင္က်န္ပါလိမ့္မယ္ဘုရား--
လို ့ခ်က္ခ်င္းေျဖလိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ရွင္မဟာမဟိႏၵက စိတ္ထဲမွာ --ဒီမင္းျကီး ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးဟာ
ထက္ထက္ျမက္ျမက္ရွိပါလား လို ့မွတ္ခ်က္ျပဳမိပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါရွင္မဟာမဟိႏၵက မင္းျကီးကို
ေအာက္ပါအတိုင္းဆက္ေမးျမန္းခဲ့ ပါတယ္--

ရွင္မဟာရိႏၵ-----ရွင္မင္းျကီးမွာ ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ေတြရွိပါသလား ?ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ေတြအျပင္
                           အျခားမိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြေကာရွိပါသလား ?
မင္းျကီး-------- တပည့္ေတာ္မွာေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ေတြရွိပါတယ္။ ဒါအျပင္မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းေတြလည္းရွိပါတယ္ ဘုရား--
ရွင္မဟာရိႏၵ---- ရွင္မင္းျကီး-ေဆြေတာ္မ်ိဳးေတာ္ေတြလည္းဖယ္လိုက္မယ္။ရွင္မင္းျကီးရဲ ့မိတ္ေဆြ
                          အေပါင္းအသင္းေတြကိုလည္းဖယ္လိုက္မယ္ဆိုရင္ဘယ္သူက်န္ပါ့မလဲ?
မင္းျကီး-------- အရွင္ဘုရား  တပည့္ေတာ္က်န္ပါမယ့္ ဘုရား--
လို ့ခ်က္ခ်င္းမဆိုင္းမတြေျဖလိုက္ႏိုင္ေတာ့ ရွင္မဟာမဟိႏၵဟာ မင္းျကီးရဲ ့ဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးေကာင္း
ပုံ၊ ထက္ထက္ျမက္ျမက္ရွိပုံ ကိုသေဘာက်သြားျပီး သာသနာျပဳဖို ့လာတဲ့ကိစၥမွာ ဒီမင္းျကီးနဲ ့လက္
တြဲလုပ္ကိုင္ရာမွာအဆင္ေျပလိမ့္မယ္ လို ့စိတ္ထဲမွာ မွတ္ခ်က္ျပဳႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ လူေတြရဲ ့သေဘာသ
ဘာဝအရ လူေရတြက္တဲ့အခါ မိမိ ကိုယ္ကိုေရတြက္ဖို ့ေမ့ေလ်ာ့ေနတတ္တဲ့သေဘာကို စမ္းသပ္ျကည့္
တာျဖစ္ပါတယ္။

ပါခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ေဟာျကားတဲ့တရားေတာ္ေတြနာျကားတဲ့အခါ လူေဘာင္ေလာကမွာ လူတစ္ေယာက္
အရည္အေသြးဘယ္ေလာက္ရွိတယ္ဆိုအေမးအေျဖလုပ္ျကည့္တာနဲ ့သိရွိႏိုင္တဲ့ နည္းလမ္းေလးေတြ
ကိုနာယူမွတ္သားမိတာကို တဆင့္ျပန္လည္ေဖါက္သည္ခ်လိုတာပါ။ဦးတည္ခ်က္ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ
အလြတ္ရြတ္ျပခိုင္းတာထက္စာရင္ဒီလိုဥာဏ္ရည္ဥာဏ္ေသြးစမ္းသပ္ျကည့္တာမ်ိဳး ကပိုမေကာင္းဘူးလားဗ်ာ။

Credit:      ပါေမာကၡခ်ဳပ္ဆရာေတာ္ေဟာျကားအပ္ေသာမိလိႏၵမင္းႏွင့္ရွာနာဂေသနတို ့၏ဗုဒၶဝါဒေရး
                  ရာ အေခ်အတင္ေျပာဆိုခ်က္ (အပိုင္း၁ မွ ၉ထိ) တရားေတာ္မွ ေကာက္ႏွဳတ္ေဖၚျပထား
                   ျခင္းျဖစ္ပါေျကာင္းဝန္ခံပါတယ္--

ကုန္သြယ္လယ္ယာ မီးေလာင္တဲ ့ည

ကုန္သြယ္လယ္ယာ႐ုံးခ်ဳပ္ဟာကုန္သည္လမ္းနဲ႔ပန္းဆိုးတန္းလမ္းေဒါင့္မွာရွိပါတယ္--.အခုေရႊသံလြင္ေက်ာ္ဝင္းတည္ေထာင္ထားတဲ့ ေရႊဘဏ္ ေနရာပဲျဖစ္ပါတယ္။၂၀၀၂ ခုႏွစ္  မတ္လ  ၁၇ ရက္  ည ၁၁နာရီေက်ာ္ေလာက္မွာမီးေလာင္ခဲ့ပါတယ္။ တနဂၤေႏြေန႔ျဖစ္ေပမဲ့ မီးေလာင္ေတာ့႐ုံးမွာ MD နဲ႔ GM ၂ ေယာက္နဲ႔ ဝန္ထမ္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားရွိေနၾကပါတယ္။ဆန္တန္ခ်ိန္ ၁ သန္းေက်ာ္တင္ ႏိုင္ဖို႔အတြက္စေန၊တနဂၤေႏြမရွိ႐ုံးမွာ ညနက္သန္းေခါင္ထိလာအလုပ္လုပ္ေနၾကတာပါ။စေနေန႔ကပဲေမာင္တိုင္ပင္႐ုံးကိုေရာက္ပါတယ္။အဲဒီတနဂၤေႏြေန႔ကေတာ့ေမာင္တိုင္ပင္႐ုံးမေရာက္ခဲ့ပါဘူး။အိမ္မွာပဲရွိေနတာပါ။ ည၁၂နာရီေလာက္ၾကမွစီးပြားကူးသန္းဝန္ႀကီး႐ုံး ႐ုံးအဖြဲ႕မႈးကေနအိမ္ကိုဖုုံးလွမ္းဆက္ၿပီးအေၾကာင္းၾကားခဲ့တာေၾကာင့္သိခဲ့ရတာပါ။

ကမန္းကတန္းပဲေမာင္တိုင္ပင္အိမ္ကေနကားေမာင္းထြက္ခဲ့တာပိုက္ဆံအိတ္ေတာင္မပါခဲ့ဘူး။သမၼတ
႐ုပ္ရွင္႐ုံအလြန္ေလာက္စၿပီးကားလမ္းေတြပိတ္ထားေတာ့ေရွ႕ဆက္တိုးလို႔မရေတာ့ပါဘူူး။ ဝန္ထမ္းကဒ္မပါေတာ့ ရဲေတြကိုဘယ္လိုမွေျပာလို႔မရတာနဲ႔သမၼတ႐ုံနားမွာကားကိုထားခဲ့ၿပီးလမ္းေလွ်ာက္လာခဲ့ရပါတယ္။

႐ုံးေရွ႕မွာေတာ့ MD GM DGM ေတြစုံေနပါၿပီ။ မီးေလာင္ေနတာကိုပဲရပ္ၾကည့္ေနရပါတယ္။ဘာပစၥည္းမွသယ္ထုတ္၍မရႏိုင္ေတာ့ပါ။အေရးႀကီးတဲ့ စာခ်ဳပ္စာတမ္း documents ေတြေတာ့ အထိုက္အေလ်ာက္သယ္ထုတ္ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ နံနက္ ၄ နာရီေလာက္မီးၫြန္႔က်ိဳးသြားပါတယ္။ဝန္ႀကီးကႏိုင္ငံျခားခရီးစဥ္ရွိတာေၾကာင့္ သူ႔ကိုယ္စားတာဝန္ယူရတဲ့ ဝန္ႀကီးလာၾကည့္ပါတယ္။ ဒုတိယဝန္ႀကီးကေတာ့ ႐ုံးမီးေလာင္တဲ့သတင္းမေပါက္ၾကားဖို႔ေျပာပါတယ္။ ၿမိဳ႕လည္ေခါင္ႀကီးမွာ မီးေလာင္တာကိုလူတိုင္းလာၾကည့္ေနၾကတာ ဘယ္လိုသတင္းမေပါက္ၾကားေအာင္လုပ္ရမလဲ မသိေတာ့ဘူး။လူႀကီးေတြလာၾကည့္ၿပီး ေန႔စဥ္႐ုံးလုပ္ငန္းေတြလုပ္ႏိုင္ေအာင္ခ်က္ခ်င္းစီစဥ္ဖို႔လမ္းၫႊန္သြားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအနီးအနားမွာပဲ အေမရိကန္သံ႐ုံးေဟာင္းနဲ႔ကပ္ရက္ MEIC ႐ုံးခ်ဳပ္ရွိေနေတာ့အဲဒီ႐ုံးမွာပဲ ယာယီ႐ုံးဖြင့္ခဲ့ပါတယ္။ဘယ္သူမွ အိမ္မျပန္ၾကေတာ့ပဲ ဘာေတြလုပ္မယ္ဆိုတာတိုင္ပင္ၾကပါတယ္။ အေရးႀကီးဆုံးက စာရင္းဇယားေတြဆုံးရႈံးသြားတာကိုဘယ္လိုျပန္ေဖၚထုတ္ၾကမလဲဆိုတာကိုအဓိကထားေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္က ေမာင္တိုင္ပင္က ျပည္ပပို႔ကုန္ဌာနမွာ DGM ပါ။ဝယ္ေရာင္းဌာနမွာ AGM လုပ္ကတည္းကေမာင္တိုင္ပင္ ႐ုံးခ်ဳပ္ကကြန္ပ်ဴတာဌာနကိုဦးစီးခဲ့ပါတယ္။အဲဒီအခ်ိန္ကအစိုးရ႐ုံးေတြမွာကြန္ပ်ဴတာဌာနမေျပာနဲ႔ကြန္ပ်ဴတာေတာင္မရွိၾကပါဘူး။အခုသမၼတ႐ုံးေရာက္ေနတဲ့ေဒၚျမင့္ျမင့္သြယ္ကစီမံအုပ္ခ်ဳပ္ပါတယ္။ကြန္ပ်ဴတာလည္း၄-၅-၆ လုံးေလာက္ရွိပါတယ္။အဓိက ကေတာ့ဝယ္ေရာင္းဌာနရဲ႕ data ေတြကိုအခ်ိန္မီထြက္လာေအာင္လုပ္ေပးခဲ့တာပါ။ ေန႔တိုင္းလိုလို ည ၉နာရီေလာက္မွေနာက္ဆုံးဖယ္ရီနဲ႔ ျပန္ရၿပီးဝယ္ေရာင္းကညစာအၿမဲေကြ်းရပါတယ္။ဝန္ထမ္းေတြကအမ်ိဳးသမီးေတြျဖစ္ၿပီးမညည္းမညဴလုပ္ေပးခဲ့ၾကပါတယ္။ မီးေလာင္တဲ့ေန႔က overtime ဆင္းေသာ္လည္း ၄ နာရီေလာက္မွာလုပ္စရာမရွိေတာ့လို႔အိမ္ျပန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ကုန္သြယ္လယ္ယာ data base ကို MCC ကိုကန္ထ႐ိုက္ေပးၿပီးတည္ေဆာက္ေနခ်ိန္လည္းျဖစ္ပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာ ခန္းထဲမွာ server  ရွိပါတယ္။back up အျဖစ္ ေစာနကေျပာတဲ့ MEIC ႐ုံးမွာ server ကြန္ပ်ဴတာတစ္လုံးထားၿပီး dataကိုသိမ္းထားႏိုင္ပါတယ္။ MCC ႐ုံးခ်ဳပ္မွာလည္း data entry လုပ္ေတာ့ သူတို႔ဆီကေန အနည္းအက်ဥ္းျပန္ရပါတယ္။

စာရင္းဇယားေတြျပန္ရဖို႔ ကုန္သြယ္လယ္ယာ တိုင္းျပည္နယ္႐ုံးေတြကို တပ္လွန္႔ လိုက္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ႐ုံးခ်ဳပ္မီးေလာင္မွန္းေတာင္မသိၾကဘူး။Retrieval of data operation ဟာတစ္လေလာက္အတြင္း up-to-date data ေတြကိုျပန္ရခဲ့တဲ့အတြက္ကုန္သြယ္လယ္ယာ လုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခုအေနနဲ႔ operation ေတြစဥ္ဆက္မျပတ္လုပ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ကုန္သြယ္လယ္ယာ႐ုံးခ်ဳပ္ႀကီးမီးေလာင္သြားေတာ့ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းရွင္မ်ားကအင္တိုက္အားတိုက္အကူအညီမ်ားပံ့ပိုးေပးႏိုင္ခဲ့လို႔ ယခင္ရွိၿပီးသားကြန္ပ်ဴတာအေရအတြက္ထက္ေတာင္မ်ားခဲ့ပါတယ္။ျပည္ပကဆန္ဝယ္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကလည္းလိုအပ္တဲ့ပစၥည္းေတြလႈၾကပါတယ္။စာရင္းေတြျပန္ရလာၿပီးေနာက္႐ုံးခ်ဳပ္တည္ေထာင္ဖို႔ေနရာလိုက္ရွာၾကရပါတယ္။အရင္တုံးကစင္ကာပူကုန္တိုက္ဖြင့္ခဲ့တဲ့အေဆာက္အဦးဟာစီးပြားကူးသန္းကေနဦးပိုင္လက္ထဲေရာက္သြားတဲ့အတြက္ဦးပိုင္ဆီကေနျပန္ေတာင္းခဲ့ပါတယ္။ ၅ထပ္အေဆာက္အဦဆိုေတာ့ ေျမညီထပ္ကိုဝန္ထမ္းသက္သာေခ်ာင္ခ်ိေရးအတြက္လ်ာထားၿပီးအေပၚဆုံးထပ္ကို စုေဝးခန္းမႀကီး ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။႐ုံးခ်ဳပ္ ကိုခန္းဖြဲ႕တည္ေဆာက္တဲ့အခါအလ်ဳမီနီယမ္ နဲ႔ မွန္ေတြကိုပဲ သုံးခဲ့ၾကပါတယ္။ဓါတ္ေလွခါး ကိုလည္းအသစ္တပ္ဆင္ခဲ့ပါတယ္။စုစုေပါင္း ၃ လေလာက္အတြင္း interior decoration ကိုၿပီးစီးေအာင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။မီးေလာင္သြားတဲ့႐ုံးခ်ဳပ္မွာ ဘုရားခန္းတစ္ခုထည္ထည္ဝါဝါ ရွိခဲ့တာေၾကာင့္ ႐ုံးအသစ္စုေဝးခန္းမ နဲ႔ တြဲၿပီး ဘုရားခန္းတစ္ခုပါ တည္ေဆာက္ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

ဒီမီးေလာင္မႈမွာ ထူးျခားတဲ့ အခ်က္တစ္ခုေျပာျပလိုပါတယ္။မီးမေလာင္ခင္ႏွစ္လေလာက္ထင္ပါတယ္--ရခိုင္ျပည္နယ္မန္ေနဂ်ာ ဗိုလ္မႈးေမာင္ေမာင္တင့္က ေက်ာက္ေတာ္ႀကီးဘုရားဓါတ္ပုံေတာ္တစ္ခု လက္ေဆာင္ေပးခဲ့ပါတယ္။ တပည့္ကိုမွန္ေဘာင္သြင္းၿပီး႐ုံးခန္းထဲမွာဘုရားစင္သေဘာမ်ိဳး ကတ္ဘိနက္ေပၚမွာေထာင္ထားပါတယ္။တပည့္က ပန္းေရခ်မ္း ေန႔တိုင္းကပ္လႈေပးပါတယ္။ မီးမေလာင္ခင္တစ္ရက္စေနေန႔က ဘာေၾကာင့္မွန္းမသိ-- စိတ္ထဲမွာဘုရားပုံေတာ္ကို႐ုံးခန္းထဲမွာထားၿပီးကိုးကြယ္ရတာကို စိတ္ထဲမွာ မသန္႔ေတာ့ဘူး။"ဘုရားခန္းထဲ မွာ တို႔ေတြဘိနပ္စီးဘာစီးနဲ႔ -- ေနာက္အေပၚမွာထပ္ခိုးလည္းရွိေနေတာ့ -- ငရဲႀကီးမယ္ကြာ "ဆိုၿပီး အဲဒီဘုရားပုံေတာ္ကို အိမ္ကဘုရားစင္မွာထားဖို႔ ယူလာခဲ့မိပါတယ္။ ဒီအတိုင္းသာထားခဲ့ရင္မီးထဲပါသြားမွာေသခ်ာတာေပါ့။ ႐ုံးကဘီ႐ိုထဲမွာ ေမာင္တိုင္ပင္ကိုယ္ပိုင္ပစၥည္းေတြအမ်ားႀကီးထားထားပါတယ္။ ပစၥည္းေတြဆိုလို႔ တျခားမဟုတ္ပါဘူး။စာအုပ္ေတြပါ။ဘီးလတ္ကယူလာတဲ့စာအုပ္၊ M Sc thesis က်မ္းစာအုပ္၊ FAO publications ေတြစုစုေပါင္းစာအုပ္ ၁၀၀ ေက်ာ္ေလာက္ပါသြားပါတယ္။ ေနာက္ကိုယ္ေရးဖိုင္၊ အဲဒီထဲမွာ ဝန္ထမ္းအေနနဲ႔ ရခဲ့တဲ့ ဒဂုန္ဆိပ္ကမ္းၿမိဳ႕နယ္ ေျမကြက္ပါမစ္ မူရင္းပါသြားတာအဆိုးဆုံးပါပဲ။ အျခားဝန္ထမ္းေတြ ပါမစ္စလစ္ကို သိန္း၅၀ နဲ႔ေရာင္းေနခ်ိန္မွာ ေမာင္တိုင္ပင္တို႔မွာေတာ့ ေျမာက္မင္းမကယ္ႏိုင္ေတာင္မင္းမကယ္ႏိုင္ျဖစ္ေနရပါတယ္။မီးထဲပါသြားတဲ့ေငြကေတာ့ သိပ္မမ်ားလွပါဘူး။ ၅၀၀၀-၁၀၀၀၀ က်ပ္ေလာက္ရွိႏိုင္ပါတယ္။အဲေတာ့ ေမာင္တိုင္ပင္အိမ္ကိုျပန္ပင့္သြားတဲ့ ဘုရားဟာမီးကြင္းတယ္လို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ကုန္သြယ္လယ္ယာ႐ုံးခ်ဳပ္မီးေလာင္ရတာဟာ အေဆာက္အဦထိန္း caretaker ကလွ်ပ္စစ္ေရေႏြးအိုးႀကိဳေနရင္းမီးပ်က္သြားေတာ့ခလုတ္မပိတ္မိလိုက္ဘူး။ မီးျပန္လာတဲ့ အခ်ိန္ သတိေမ့ၿပီးျပန္မၾကည့္မိတဲ့အခါ အဲဒီကေနစမီးေလာင္တာပဲလို႔ မီးသတ္ကသုံးသပ္ၿပီး caretaker ကိုတရားစြဲ႐ုံးတင္ခဲ့လို႔ေထာင္ က်သြားရရွာပါတယ္။

ကုန္သြယ္လယ္ယာ႐ုံးခ်ဳပ္မီးေလာင္ၿပီး UMFCCI လည္းမီးေလာင္ခဲ့ပါတယ္။ ကုန္သြယ္လယ္ယာ ေျမ
ကြက္ရွိတဲ့ မင္းရဲေက်ာ္စြာလမ္း ေျမကြက္အစားေပးၿပီးအေဆာက္အဦေဆာက္ခဲ့ လို႔ဒီကေန႔ ထည္ထည္
ဝါဝါ နဲ႔ ရွိေနခဲ့တာပါ။ကုန္သြယ္လယ္ယာ႐ုံးခ်ဳပ္ေနရာအသစ္မွာ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းမ်ားေကာင္းမြန္စြာစီမံလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ခဲ့ေသာ္လည္းအစိုးရ institution တစ္ရပ္အေနနဲ႔ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းမွာ မရွိသင့္
ေတာ့ဟုဆုံးျဖတ္ခ်က္အရကုန္သြယ္လယ္ယာရဲ႕ ဇာတ္သိမ္းခန္းဟာေမွးမွိန္ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့ရပါတယ္။

ဝန္ခံခ်က္/ မီးေလာင္မႈျဖစ္စဥ္ကိုဝယ္ေရာင္းGM နဲ႔အတူတူရွိေနတဲ့ AGM ေဟာင္းတစ္ေယာက္ဆီကရ
တဲ့သတင္းေတြကိုအေျခခံေရးသားခဲ့ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းပါ။

ဆန္အတုရွိလား

စပါးေစ့ကိုအခြံခြာလိုက္ရင္အထဲမွာလုံးတီးဆန္ရွိတယ္။ စပါးက၂ပိုင္းရွိတယ္လို႔ေျပာလို႔ရတယ္။တစ္ခုနဲ႔ေလ်ာ့တိေလ်ာ့ရဲခ်ိတ္ဆက္ထားတာျဖစ္တယ္။ဒါေၾကာင့္စပါးခြံထိပ္ႏွစ္ဖက္ကိုတနည္းနည္းနဲ႔ဖိညႇစ္လိုက္ရင္ေလ်ာ့ရဲစြာခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့စပါးခြံ၂ပိုင္းဟာကြာထြက္သြားၿပီးအတြင္းကလုံးတီးထြက္လာတယ္။လုံးတီးအေပၚရံအလႊာဟာဖြဲႏုေတြပါပဲ။ဆန္ကိုဆန္အခ်င္းခ်င္းပြတ္လိုက္ရင္ျဖစ္ေစ၊ေက်ာက္နဲ႔ပြတ္လိုက္ရင္ျဖစ္ေစဖြဲႏုအလႊာကိုပြတ္တိုက္သလိုျဖစ္ၿပီးျဖည္းျဖည္းခ်င္ကြ်တ္သြားပါေလေရာ။ ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ဆန္ျဖဴနဲ႔ဆန္ကြဲေတြရေရာ။ဆန္ရဲ႕ဓါတုေဗဒဖြဲ႕စည္းမႈကိုေလ့လာၾကည့္ရင္ေကာ္ဓါတ္အမ်ားစုနဲ႔အျခားပ႐ိုတိန္း၊အဆီဓါတ္၊ဗီတာမင္ဘီဓါတ္အခ်ိဳ႕တို႔နဲ႔ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားတာပါ။ေကာ္ဓါတ္ကိုအေသးစိပ္ထပ္မံၿပီးခြဲျခားစိတ္ျဖာၾကည့္ရင္အမိုင္လိုစ္ amylose နဲ႔ အမိုင္လိုပက္တင္း amylopectin ဓါတ္ေတြပါဝင္တယ္လို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ဆန္အမ်ိဳးအစားတစ္ခုကိုေလ့လာၾကည့္လို႔ အမိုင္လိုစ္ပါဝင္မႈမ်ားေနရင္ဆန္ဟာထမင္းအျဖစ္က်က္သြားရင္ ဖြယ္တတ္ပါတယ္။ အမိုင္လိုစ္ပါဝင္မႈမ်ားေနရင္ထမင္းအျဖစ္ေရာက္သြားရင္ ေစး တတ္ပါတယ္။ဆန္အမ်ိဳးအစားတစ္ခု စားေကာင္းျခင္း စားမေကာင္ျခင္းေတြဟာအမိုင္လိုစ့္ဓါတ္ပါဝင္မႈအနည္းအမ်ားေပၚတြင္သာမက ကစီဓါတ္ေစးကပ္ျခင္းညီၫြတ္မႈ Gel consistency အေပၚမွာလည္းမူတည္ပါတယ္။

ဆန္ရဲ႕ ႐ူပအရည္အေသြးဟာအေပၚရံၾကည့္လိုက္ရင္တူသေယာင္ေယာင္ရွိေပမဲ့ ဓါတုအရည္အေသြးကေတာ့အမ်ားႀကီးကြဲျပားျခားနာႏိုင္ပါတယ္။ အခုတေလာဆန္အတုေပၚတယ္ေပၚတယ္ဆိုၿပီး facebook ေပၚမွာတင္လာတာေတြ႕ပါတယ္။ဆန္အတုဆိုေတာ့ ဆန္အေၾကာင္းအေသးစိပ္မသိၾကသူေတြက ပလတ္စတစ္ဆန္လား-- ဆန္အတုလား-- ဆိုၿပီးမိမိထင္ရာျမင္ရာေတြေရးၾကပါတယ္။တစ္တန္ကို အေမရိကန္ေဒၚလာ ၈၀၀ ေလာက္ေပါက္တဲ့ဆန္ကို ၂၅၀-၃၀၀ ေလာက္ေပါက္တဲ့ ဆန္နဲ႔ေရာစပ္ႏိုင္ပါတယ္။ေရာစပ္ၿပီး reprocessing plant မွာအျဖဴျပန္ဖြတ္လိုက္ရင္ဆန္ဟာ homogenous တသားတည္းျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။ အိပ္အလယ္ေလာက္နဲ႔ေအာက္နားေလာက္မွာခပ္ဆင္ဆင္တူတဲ့ဆန္အေရာကိုထည့္-- အေပၚမွာေတာ့အေကာင္းစားဆန္ထည့္လိုက္ရင္ ဆန္အေကာင္းစားေစ်းနဲ႔ေရာင္းႏိုင္ပါမယ္။ ကရိကထ ခံၿပီးပလတ္စတစ္ဆန္လုပ္--ေကာ္ဓါတ္ ကိုဆန္ေစ့ပုံစံျဖစ္ေအာင္လုပ္ ဆိုတာေတြဟာ အင္မတန္မွ လက္ဝင္တဲ့အလုပ္ေတြပါ--ဘယ္သူမွမလုပ္ပါဘူး။ ဆန္အေကာင္းစားနဲ႔ ဆန္အညံ့စား ႐ုပ္လကၡဏာအရ ခပ္ဆင္ဆင္တူတာကိုေရြး reprocessing လုပ္လိုပ္ရင္႐ိုက္စား
ေကာင္းေကာင္းလုပ္လို႔ရပါတယ္။ ဖြဘုတ္မွာတက္ေရးၿပီး ဖြမေနၾကပါနဲ႔ေတာ့-- ဆန္အတုဆိုရင္ စီးပြားကူးသန္း စားသုံးသူေရးရာဦးစီဌာန သာသြားျပလိုက္ေတာ့ -- ဆန္စပါးကြ်မ္းက်င္သူေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ သာမန္အဆင့္လူေတြနားလည္ေအာင္သာေရးထားတာ အေသးစိပ္သိခ်င္ရင္ လွည္းကူးက အရင္အေခၚ ပီတီေအစီ သာသြားေမးလိုက္ၾကေတာ့   ဆန္စပါးကြ်မ္းက်င္သူေတြ အရွင္လတ္လတ္ႀကီးေတြ ရွိေနေသးတယ္။ ေလပါတယ္ကြာ-- ဆန္အတုတဲ့-- ထမင္းခ်က္လိုက္မွ သိတယ္တဲ့--

ဘဏ္ေတြ နဲ႔ project based financing

တခ်ိဳ႕ကမိမိပိုင္ေငြမရွိဘူး။ လုပ္ငန္းလုပ္ဖို႔အၾကံေကာင္းဉာဏ္ေကာင္းေတြရွိတယ္။ လုပ္ရဲကိုင္ရဲတဲ့သတၱိ
entrepreneurship စိတ္ဓါတ္ရွိတယ္။ လုပ္ငန္းသေဘာကိုနားလယ္တယ္။မိမိကိုယ္ကိုယုံၾကည္မႈရွိတယ္။အဲလိုပုဂၢိဳလ္မ်ိဳးကဘဏ္ေတြဆီက business plan တင္ျပၿပီးေငြေခ်းယူလုပ္ငန္းအေကာင္အထည္ေဖၚမယ္။ေငြေခ်းယူတဲ့ အခ်ိန္ကာလလြန္ေျမာက္လို႔ သူတည္ေထာက္ခဲ့တဲ့ business လုပ္ငန္းႀကီးေအာင္ျမင္သြားတယ္ဆိုရင္ rate of return ROR ကသူေပးရတဲ့အတိုးထက္အဆေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဝင္ေငြရွိလာမယ္ဆိုရင္ေငြေခ်းၿပီးလုပ္ငန္းလုပ္တာေအာင္ျမင္တယ္လို႔ ဆို ႏိုင္တာေပါ့။ဒါေပမဲ့ ဒိလိုအခြင့္အေရးမ်ိဳး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာယေန႔ထိမေပၚေပါက္ေသးဘူး။ကံေကာင္းေထာက္မစြာသူရဲ႕ လုပ္ရည္
ကိုင္ရည္ကိုယုံၾကည္သေဘာက်တဲ့ ႂကြယ္ဝခ်မ္းသာတဲ့သူေဌးတစ္ေယာက္ေယာက္ကအေပါင္မဲ့ေငြထုတ္ေခ်းမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိပါတယ္။ ျဖစ္ခဲ့တဲ့ သာဓကေတြလည္းရွိပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာကလုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရွိတဲ့သူတစ္ေယာက္အတြက္တရားဝင္ေဆာက္ရြက္ႏိုင္တဲ့အခြင့္အလန္းေတြအၿမဲရွိေနေစခ်င္တာပါ။

အေတြ႕အၾကံဳေလးတစ္ခုေျပာျပပါရေစ။ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ ၂၀ေလာက္ကလုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရွိဟန္တူေသာလူငယ္တစ္ေယာက္ စမ္းေခ်ာင္းနံမည္ႀကီးလမ္းတစ္ခုက ျခံႀကီးတစ္ခုမွာ ကန္ထ႐ိုက္တိုက္(အဲဒီအခ်ိန္ကကြန္ဒိုေတြေခတ္မစားေသးပါ) သာဆိုေသာ္လည္းကြန္ဒိုပုံစံဆန္ဆန္ပါ။ ေျမႀကီးတူးစဥ္အခ်ိန္ကစၿပီးအၾကမ္းထည္ၿပီးခ်ိန္ထိ ေမာင္တိုင္ပင္ခဏခဏေရာက္ေတာ့ ဒီတိုပ္ခန္းအားလုံးဟာစံခ်ိန္စံၫႊန္းမီတယ္ဆိုတာကိုယ္တိုင္သိေနပါတယ္။ႀကိဳပြိဳင့္ ရွိေနေတာ့ေမာင္တိုင္ပင္လည္းဇနီးမဆုံးခင္ကဝယ္ထားတဲ့တိုက္ခန္းျပန္ေရာင္းၿပီး စရံေပးထားလိုက္ပါတယ္။အၾကမ္းထည္ၿပီးလို႔ အတြင္းခန္းေတြဝင္ေတာ့မဲ့အ
ခ်ိန္မွာဘာေၾကာင့္မွန္းမသိကန္ထ႐ိုက္ထြက္ေျပးသြားပါတယ္။ ၃-၄လ ေလာက္ပိုင္ရွင္ေတြျပာကုန္ၾကၿပီးေနာက္ အခန္းဝယ္ထားသူေတြဆီကရစရာက်န္တဲ့ေငြေတြ ျပန္ေကာက္ခံၿပီးအေခ်ာထည္ကိုအၿပီးသတ္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ကန္ထ႐ိုက္ဆီမွာေငြလြန္ထားသူေတြမ်ားမ်ားစားစားမရွိေသာ္လည္းဘာေၾကာင့္ဆက္မေဆာက္ပဲထြက္ေျပးသြားလဲမသိပါ။ ဆိုလိုခ်င္တာက လုပ္ရည္ကိုင္ရည္ရွိတတ္တယ္လို႔ထင္ထားေပမဲ့တစ္ခါတစ္ခါ ေဖါက္တတ္တယ္ဆိုတာပါ။

အဲေတာ့ ျမန္မာဘဏ္အခ်ိဳ႕မွာ project based lending မ်ားလုပ္ေဆာင္ခြင့္ျပဳေတာ့မယ္ဆိုရင္ အဲဒီဘဏ္မွာ risk management dept: တစ္ခုရွိသင့္ၿပီး business plan တင္ျပလာတဲ့ project ေတြကိုassessment လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ risk management မွာ customer ေတြရဲ႕ competency ကိုတိုင္းတာ assess လုပ္ ႏိုင္တဲ့နည္းလမ္းေတြရွိပါတယ္။ ေနာက္ ဗဟိုဘဏ္အေနနဲ႔ လည္း Credit Insurance Institution တစ္ခု ဖြဲ ႔ ဖို ႔ လိုတယ္။ ဥပေဒ ၿပဌါန္း သတ္မွတ္ ဖိုပ လည္း လိုတယ္။ ဒီ Institution မရွိလ႔ ဘယ္ ဘဏ္မွ မေခ်းရဲ ဘူး။project ကို phase by phase ဘယ္လို analyze လုပ္ရတယ္ဆိုတဲ့နည္းလမ္းေတြရွိပါတယ္။ ေအာင္ျမင္ေအာင္ေသခ်ာလုပ္ႏိုင္တဲ့ customer ကိုေငြထုတ္ေခ်းၿပီးလုပ္ငန္းအဆင့္တိုင္းစီစစ္တဲ့ procedures ေတြရွိပါတယ္။ ေမာင္တိုင္ပင္တို႔အလုပ္လုပ္စဥ္က ADB, World Bank, IMF, OECF (Japan) စတဲ့ေငြေရးေၾကးေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြဆီကအစိုးရအေနနဲ႔ေငြေခ်းပါတယ္။ေငြေခ်းၿပီးဆန္စက္တည္ေဆာက္ေရး၊ သိုေလွာင္႐ုံတည္ေဆာက္ေရး လုပ္ငန္းေတြေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေငြေရးေၾကးေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြက ကြ်မ္းက်င္သူေတြဟာ project appraisal team ေတြ ၂-၃လ တစ္ခါ လုပ္ငန္းကိုလာေရာက္စစ္ေဆးပါတယ္။ ၿပီးဆုံးသြားရင္ commissioning လုပ္ၿပီး project completion certificate ရတဲ့ေနကစၿပီး စတင္လည္ပတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ တခ်ိဳ႕ေသာ ပ႐ိုဂ်က္ေတြလည္း ဆီးသီးဗန္းေမွာက္တာလည္းၾကံဳရဘူးပါတယ္။ဒါကလည္းပ႐ိုဂ်က္ဒါ႐ိုက္တာ နဲ႔ team ရဲ႕ consultant ေျပလည္ရင္ၿပီးသြားတတ္ပါတယ္။ ပ႐ိုဂ်က္က consultant သုံးဖို႔ဆိုၿပီး အဆိုပါအခ်ိန္က ေခတ္အစားဆုံး ပါဂ်ာ႐ိုး ကားအသစ္ေတြကိုျပည္ပကတင္သြင္း ဝန္ႀကီးဌာန လႊဲေပးၿပီးခပ္တည္တည္ယူသုံး ဇီးသီးဗန္းေမွာက္တာမ်ိဳးလည္းရွိ ႏိုင္ပါတယ္။ အဲေတာ့ ၃ က်ပ္တိုးယူယူ ၁၀တိုးယူယူ လုပ္တတ္ကိုင္တတ္ၿပီး လုပ္ရဲကိုင္ရဲသူ ဆိုရင္အက်ိဳးအျမတ္ရွိေအာင္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ အတိုးထိုင္ေပးေနရရင္ေတာ့ မနိပ္ဘူးေပါ့ဗ်ာ--

၀န္ေဆာင္မွူကုန္သြယ္ေရး

က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာကုန္သြယ္မႈေတြအရင္ကလည္းလုပ္ခဲ့တယ္။အခုလည္းလုပ္ေနဆဲပဲ။ကုန္သြယ္မႈလို႔ဆိုလိုက္တာနဲ႔မ်က္ေစ့ထဲမွာ ကုန္သြယ္မဲ့ကုန္ပစၥည္းေတြကိုပဲျမင္လိုက္မိၾကမွာပဲ။ကုန္သြယ္မႈဆိုတာ trade ပဲ။ အဲဒီမွာ trade in goods  ရွိမယ္၊ trade in services ရွိမယ္။

အဲဒါကိုၾကည့္လိုက္ရင္က်ေနာ္တို႔တေတြဟာ trade in goods မွာအားသာေနတယ္ဆိုတာသိသာထင္ရွားတယ္။ ဒါလည္းႏိုင္ငံတိုင္းလိုလို trade in goods မွာအားသာၾကတာပါပဲ။ ကုန္သြယ္မႈဆိုတဲ့အတိုင္းပို႔ကုန္ရွိမယ္၊သြင္းကုန္ရွိမယ္။ တရားဝင္ကုန္သြယ္မႈရွိမယ္။ ေမွာင္ခိုတရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈလည္းရွိမယ္။ျမန္မာမွာ ရာခိုင္ႏွဳန္းအားျဖင့္ေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္။အဲဒါကလည္း trade in goods လို႔ေျပာရမွာပဲ။က်ေနာ္တို႔အားနည္းေနတာက trade in services ျဖစ္တယ္။အစိုးရအဆက္ဆက္အားမေပးတာလည္းပါတယ္။ services ဆိုတာဝန္ေဆာင္မႈျဖစ္တယ္။ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ုံလုပ္ငန္းေတြႏိုင္ငံျခားကအဝတ္စေတြတင္သြင္းလာမယ္။ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြကသူတို႔လိုခ်င္တဲ့ဒီဇိုင္းကိုခ်ဳပ္လုပ္ေပးမယ္။ၿပီးရင္ျပန္ပို႔ေပးမယ္။ ျမန္မာက ဝန္ေဆာင္မႈေပးလိုက္တဲ့အတြက္ဝန္ေဆာင္ခရမယ္။ ဒါက trade in services ပဲ။

က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ trade in services လုပ္စရာေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အားကစား၊ဟိုတယ္၊ခရီးသြားလာေရး၊စသည္ျဖင့္လုပ္ငန္းေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပြဲစားလုပ္ငန္းေတာင္ management ႏိုင္နင္းရင္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြရွိရမယ္။ဝန္ႀကီးဌာနအခ်င္းခ်င္းညႇိႏိုင္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈရွိရမယ္။ဥပမာေဂါက္ကြင္းေတြဟို

တယ္ေတြအဆင့္ဆင့္မီမီတည္ေဆာက္မယ္။ေဆာင္းတြင္း ၄-၅-၆လေလာက္ေဂါက္႐ိုက္လို႔မရတဲ့အေအးပိုင္းႏိုင္ငံကေဂါက္သမားေတြဟိုတယ္မွာတည္းမယ္။ေဂါက္႐ိုက္မယ္၊အပမ္းေျဖအနားယူမယ္။သူတို႔တေတြအတြက္ဘယ္လိုဝန္ေဆာင္မႈေပးမလဲစဥ္းစားလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ပဲ။ေလယာဥ္စီးလုံးငွားလာမလား--အခုလည္းရွိပါတယ္။လူေတြသိပ္မသိၾကလို႔ပါ။ ေဆာင္းတြင္းကာလမွာ ကိုးရီယားက golf training ေက်ာင္းကလူငယ္ေဂါက္သမားေလးေတြပန္းလႈိင္ေဂါက္ကြင္းမွာ package tour နဲ႔လာေလ့က်င့္တယ္။ဟိုတယ္နဲ႔ကြင္း အၾကားသြာလာဖို႔ coach service လုပ္ေပးတယ္။ catering စီစဥ္ေပးတယ္။ driving range မွာသူ႔coach နဲ႔သူေလ့က်င့္ေပးတယ္။ ကြင္းပတ္တယ္။ကြင္းကလည္းႏိုင္ငံတကာအဆင့္မွီတာကိုး။ ဒါဟာtrade in service ပဲ။

ေနာက္ပညာေရး၊က်န္းမာေရး၊ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ႏိုင္တယ္။ target beneficiary ကတတ္ႏိုင္တဲ့ျမန္မာေတြတင္မဟုတ္ဘူး။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြ၊ အျခားႏိုင္ငံေတြကေဆးလာကုခ်င္သူေတြပါပါဝင္ရမယ္။ ပါေမာကၡေတြ ဆရာဝန္ေတြကေတာ့ျပည္တြင္းကသာမဟုတ္ဘူး၊ႏိုင္ငံျခားက professional ေတြပါငွားခြင့္ျပဳရမွာပါ။အခုေခတ္ပုဂၢလိကေဆး႐ုံေတြမွာ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ိဳးနဲ႔ေတာ့ ၿပိဳင္လို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ competitive ျဖစ္ရမယ္။ အင္တာေနရွင္နယ္မွာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအတိုင္း ဝန္ေဆာင္မႈေပးႏိုင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရမယ္။ ထိုင္းကေဆး႐ုံေတြ က်ေနာ္တို႔မ်က္ေစ့ေအာက္မွာပဲႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီေအာင္လုပ္ၿပီး medical tourism ကိုအေကာင္အထည္ေဖၚလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ပန္းလႈိင္ေဆး႐ုံလည္း အခ်ိန္ကိုက္လုပ္ခဲ့ေပမဲ့ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကာကြယ္မႈကိုေရွတန္းမွာထားမႈ၊ အျမင္မက်ယ္မႈ၊ စီးပြားေရးအျမင္နဲ႔ အခြင့္အလန္းတစ္ခုကိုမသုံးသပ္တတ္မႈ၊ အရာရာ ကိုလုံျခံဳေရးအျမင္ရႈ ့ ေဒါင့္ကေနသုံးသပ္တတ္တဲ့အေလ့အက်င့္စြဲၿမဲေနမႈ၊ xenophobia ေခၚႏိုင္ငံျခားသားဆိုရင္အျမင္မၾကည္လင္မႈ၊ေရွး႐ိုးစြဲအျမင္မ်ား အျမစ္တြယ္ေနမႈေတြေၾကာင့္ trade in services လုပ္ငန္းေတြဟာ တိုးတက္သင့္သေလာက္မတိုးတက္လာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ 

အခုထိလည္းျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ကိုအကာအကြယ္ေပးမႈအျမင္ေတြဟာစြဲစြဲၿမဲၿမဲရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္--competitiveness ကိုေကာင္းတဲဖက္ကအျမင္နဲ႔ပဲ သုံးသပ္လုပ္ကိုင္ေနဖို႔ လိုပါတယ္။ ယေန႔ အေျခအေနကိုေလ့လာၾကည့္ပါ။ဘဏ္မ်ား၊ ဓါတ္ဆီဆိုင္မ်ား၊ retail marketing  လုပ္ငန္းမ်ားက ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားမွေပးေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကိုျပည္သူအမ်ားကေပးသေလာက္သာယူေနရဆဲပါ။ က်ေနာ္ဒီလိုေျပာလိုက္လို႔ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ခ႐ိုနီအမ်ားစုကျကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကလိမ့္မယ္မထင္ပါ။ ႏွစ္ေပါင္းေတာ္ေတာ္ၾကာ privilege ေအာက္မွာလုပ္ကိုင္လာခဲ့ၾကေတာ့အရသာေတြ႕ေနတာလည္းပါပါလိမ့္မယ္။ ေအာင္ျမင္တဲ့လုပ္ငန္းရွင္တိုင္းအဝင္အထြက္ညႇက္ၾကပါတယ္။ အခုလည္းဘယ္ေလာက္သိမ္းသြင္းၿပီးၿပီလဲဆိုတာသူတို႔ဖါသာသူတို႔ပဲသိၾကပါလိမ့္မယ္။

ထုတ္ကုန္ ၃ဆ တိုးဖို႔လူႀကီးက ေျပာဆိုလို႔သာေျပာလိုက္ရတယ္--က်ဳပ္ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲဆိုတာ စဥ္းစားရအုံးမယ္ဆိုတဲ့ သူအဖို႔ trade in goods ကိုေဘာင္အတြင္းကလုပ္ေနလို႔မရဘူူး။ျပဳျပင္သင့္တာေတြအျမန္ျပဳျပင္-- ဌာနအခ်င္းခ်င္းညႇိႏိုင္းသင့္တာညႇိႏိုင္းၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ သစ္ေတာသယံဇာတ ကအစိုးရကပဲ သစ္ထုတ္ ၿပီးပို႔ကုန္လုပ္မယ္။ ဒီအပိုင္းက ၃ဆ တိုးဖို႔ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ?? 

trade in services ေတြလည္းဘယ္လိုလုပ္သင့္သလဲဆိုတာ စဥ္းစားရမယ္။ဒီကေန႔ က်ေနာ္တို႔ trade in goods ကတန္ဖိုးဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ trade in services ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ ဆိုတာေတာ့ စီးပြားကူးသန္းကတာဝန္ရွိသူေတြေတာ့သိမယ္။ ဒါေတြဟာေဘးကၾကည့္ေနတဲ့သူရဲ႕အျမင္ပါ။ ေဘးထိုင္ဘုေျပာေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ ႏိုင္ပါတယ္။ တခါတခါ ေတာ့ cross ျဖစ္လာရင္ ကိုယ္ က အရင္လိုမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ပါးစပ္တို႔ လက္တို႔ ကအလိုလို ထြက္သြားတတ္တာေတာ့ ခြင့္လႊတ္ပါ။

စင္ကာပူမွာ စည္းကမ္း ဘယ္လိုထိန္းလဲ

စလုံးေတြဟာႏိုင္ငံအတြက္ေငြရေပါက္ရလမ္းေတြရွာေဖြတဲ့ေနရာမွာေတာ္တယ္။ျပည္သူေတြဘာလုပ္ခ်င္လဲ ? လုပ္ခ်င္တာလုပ္လို႔ရတယ္။ မိမိဆိုင္ေရွ  ့မွာတျခား customer ရဲ႕ကားေတြမရပ္ေစခ်င္ဘူးလား? ကိုယ့္ဆိုင္လာစားတဲ့ သူေတြရဲ႕ကားပဲရပ္ေစခ်င္တာလား? "ဆိုင္ေရွ  ့မွာ ကားပိတ္မရပ္ရ" ေတြဘာေတြကိုယ္တိုင္ေရးထားစရာမလိုဘူး။သက္ဆိုင္ရာကိုသာေလွ်ာက္လိုက္--ကိုယ့္အိမ္ေရွ႕ပလက္ေဖါင္းမွာေဆးနီႀကီးလာသုတ္ထားၿပီး "ဤဆိုင္လာစားသည့္ကားမ်ားသာရပ္ရန္" --ပုံ ဘယ္သူ--ဆိုၿပီးဆိုင္းဘုတ္ႀကီးေထာင္ေပးထားမယ္။ ေနာက္စာတိုက္ကေနအခြန္ နင့္ေနေအာင္ေတာင္းတဲ့စာေရာက္လာလိမ့္မယ္။ဘာမွမိမိအိမ္ေရွ  ့မွာခုံေတြ တာယာေတြ တိုင္ေတြ ထားစရာမလိုဘူး။အခြန္နင့္ေနေအာင္ေပးေနရေတာ့ဒီဆိုင္ျမတ္ပါမလား??

ေမာ္ေတာ္ယဥ္ေမာင္းလိုင္စင္ကပြိဳင့္စနစ္နဲ႔ သြားတာ။မီးနီျဖတ္တာ၊ မရပ္ရတဲ့ေနရာရပ္တာ၊ speed limit ေက်ာ္တာ ဒါေတြအားလုံးအမွတ္ျဖတ္တယ္။ မ်ားလာရင္ reckless driver လို႔သတ္မွတ္တယ္။အယ္ဒီလိုသတ္မွတ္ခံရရင္ သင္တန္းျပန္တက္ရတယ္။တခါတေလ လိုင္စင္စလုပ္စဥ္ကအတိုင္း ၁ ကေနျပန္စရတယ္။ သင္တန္းတက္တာအလကားမရဘူး။ ေပးစမ္း စလုံးေငြ ၂၀၀၀ -- သင္တန္းၿပီးေအာင္တက္ရင္ ၃ မွတ္ျပန္ေပးတယ္။ လာစမ္း -- အစိုးရ ဘတ္ဂ်က္ထဲ ေငြ ၂၀၀၀ ဝင္လာေရာ-- ဒီလ အဲလိုေမာင္--၂၀၀ ေလာက္ရွိလား ? လာေလေရာ့ စလုံးေငြ ၄ သိန္း-- သဘိတ္ဝင္အိတ္ဝင္ပဲ။

Fine city ဆိုတဲ့ အတိုင္း ဥပေဒကိုခ်ိဳးေဖါက္ရင္ မေလးမစားလုပ္ရင္ဒဏ္ေငြက နင့္ေနေအာင္ေပးရမယ္။အဲေတာ့ ဘယ္သူစည္းကမ္းေဖါက္ရဲမလဲ ?? က်ဳပ္တို႔ ဆီမွာေကာ??

သစ္သီး၀လံေစ်းကြက္

တစ္ခါတုံးက Singapore Oracle ကsoftware engineer တစ္ေယာက္နဲ႔ မိတ္ျဖစ္ေဆြျဖစ္စကားစျမည္ေျပာၾကတုံးက သူ႔ညီအစ္ကိုေတြက စင္ကာပူ  က super market ေတြျဖစ္တဲ့ NTUC Fair Price, Giant, Cold Storage, Sim song တို႔ကို fruits and vegetables ေတြလက္ကားသြင္းတဲ့အလုပ္လုပ္တာတစ္ႏွစ္ပတ္လုံးလုပ္ငန္း turn over ကေဒၚလာသန္းခ်ီရွိတယ္ တဲ့-- စလုံးေတြက မေလးရွားကGentling highlands မွာေျမငွားၿပီးရာသီ သီးႏွံေတြတစ္ႏွစ္ပတ္လုံး စိုက္ၿပီး စင္ကာပူကိုသြင္းတယ္တဲ့။ဒီ business ကေကာင္းေတာ့ ထိုင္းဖက္ကိုေတာင္ေျခဦးလွည့္ လုပ္ေနတယ္တဲ့။ စင္ကာပူကိုသြင္းတဲ့ ထိုင္းဆန္ေတြကိုစလုံးေတြပဲထိုင္းမွာသြားစိုက္ၿပီး ထိုင္း brand ေတြနဲ႔ ျပန္သြင္းေနတာ လို႔သိရတယ္။

အဲတုံးက ဘေျပာင္လက္ထက္တိုင္းျပည္ကေတာင္လိုလိုေျမာက္လိုလို--ျမန္မာျပည္မွေကာလာထုတ္လုပ္ရင္ရမလား--ခရီးေဝးေတာ့ သယ္ယူစရိတ္ေတြကုန္က်တာေတာ့ ရွိႏိုင္တယ္။တျခားမွာ မရႏိုင္တာေတြလာထုတ္လုပ္လို႔ရတာပဲလို႔ -- အဲဒီတုံးကစိန္တလုံးသရက္သီက မေပါက္ေသးဘူး။ ဖီးၾကမ္းငွက္ေပ်ာသီးရွိတယ္ကြာ။ ေထာပါတ္သီးမ်ိဳးေကာင္းေတြရွိတယ္။ဂေရ ႔ဖ႐ုသီး၊ မာလကာသီး၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ဆိုရင္ မိုယ္းတြင္း ေဆာင္းတြင္း ရာသီ သီးႏွံေတြ အမ်ားႀကီရွိတယ္။ မင္းတို႔ကေငြအား နည္းပညာေပးရင္ေကာင္းေကာင္းစိုက္ၿပီး တင္ပို႔ လိုရႏိုင္တာေပါ့။ စိုက္ပ်ိဳးေရးဖက္မွာ အလားအလာေကာင္းေတြရွိသလို စိန္ေခၚမႈေတြလည္းအမ်ားႀကီးရွိတာပဲ။ မင္းတို႔ကအဆက္အသြယ္ေကာင္းေတာ့ တျခားႏိုင္ငံထိ တင္ပို႔ ခ်င္တင္ပို႔ ႏိုင္မယ္ လို႔ေဆြးေႏြးလိုက္တယ္။ အဲဒီေမာင္နဲ႔ ျပန္ေတြ႕ခ်င္လိုက္တာ--အခုဆို အလားအလာေတြကေကာင္းမွ ေကာင္း---

စီးပြားေရး က် ေနတဲ႔ စင္ကာပူ

စင္ကာပူလည္းစီးပြားေရးက်ေပမဲ့သူ႔မွာinfrastructureလည္းရွိတယ္။ ေငြေၾကးလည္းခ်မ္းသာတယ္။အေတြ႕အၾကံဳရွိတဲ့လူသားအရင္းအျမစ္ေတြလည္းရွိတယ္။IT sector မွာ high end products ေတြထုတ္လုပ္ ႏိုင္တယ္။ ကမ႓ာေက်ာ္ကုမၸဏီႀကီးမ်ားလာေရာက္အေျခခ်လုပ္ကိုင္လွ်က္ရွိတယ္။အဆင့္ျမင့္ေသာပညာေရးအေျခခံေကာင္းမ်ားရွိတယ္။

ႏိုင္ငံကေသးၿပီး resources ေတြကအကန္႔အသတ္ေတြရွိတယ္။ စင္ကာပူအေနနဲ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ စီးပြားေရးဖြံၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအပိုင္းမွာပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့အခြင့္အလန္းေတြရွိေနတယ္ဆိုတာသိတယ္။ေလာေလာဆယ္ စင္ကာပူရဲ႕ အဓိကပင္မစီးပြားေရးျဖစ္တဲ့ oil and gas sector ရဲ  ့အေျခအေနဟာေတာ္ေတာ္ဆိုးဆိုးဝါဝါးျဖစ္ေနတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္က customers ေတြကိုေမွ်ာ္မွန္းၿပီး ေခတ္မီကတ္စီႏိုေလာင္းကစားလုပ္ငန္းေတြတည္ေထာင္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ေသာ္လည္း တ႐ုတ္ျပည္လာဘ္ေပးလာဘ္ယူေတြတင္းၾကပ္လိုက္ေတာ့ ကာစီႏိုေတြေျခာက္ကပ္ကုန္တာေၾကာင့္ လူ၄၀၀ ေလာက္ေလွ်ာ့ပစ္ရပါတယ္။

ထိုင္းေကာစင္ကာပူေကာျမန္မာကိုစိတ္ဝင္စားေနၾကတယ္။ ျမန္မာစီးပြားေရးမူဝါဒလည္းမၾကာခင္ထုတ္ျပန္ေတာ့မယ္။ဘာေတြအေျခခံမယ္။ ဘာေတြလုပ္မယ္ဆိုတာေရတို ေရရွည္စီမံခ်က္ေတြထြက္လာေတာ့မယ္။ျပည္တြင္းပုဂၢလိကအားေတြကိုဘယ္လိုအသုံးခ်မလဲ-- ရႈံးေနတဲ့ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းေတြကို ဘာလုပ္ပစ္မလဲ? အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလန္းေတြဘယ္လိုဖန္တီးေပးမလဲ?  လုပ္ရမွာကေတာ့ က႑ေပါင္းစုံတၿပိဳင္နက္တည္းလုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္--အရပ္သားအစိုးရအတြက္ ဘက္မလိုက္တဲ့ Think Tank ေတြေပၚလာဖို႔ အျမန္ဆုံးလိုေနပါၿပီ-- အစိုးရခိုင္းခိုင္း မခိုင္းခိုင္း ျပည္တြင္းျပည္ပ sponsor ေတြ
နဲ႔က်ားကန္ၿပီး မိမိ သန္ရာသန္ရာေတြကို ေပါင္းစပ္လုပ္ဖို႔ လိုေနပါၿပီ။  အစိုးရကေတာ့ ရြက္ၾကမ္းေရႀကိဳပါပဲ-- နံပါတ္ဝမ္း ေတြေတာ့ မေမွ်ာ္ပါနဲ႔-- trust and loyalty ကရွိေနပါတယ္။ အဖ်က္အေမွာက္ဆိုတာေနရာတကာမွာရွိေနတာပါ။

စီးပြားေရး နဲ႔ သတင္းအခ်က္အလက္

စီးပြားေရး၊ကုန္သြယ္ေရး၊ေငြေရးေျကးေရး လုပ္ငန္းေတြေဆာင္ရြက္တဲ့အခါ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြအေျခခံျပီးတြက္ခ်က္လုပ္ေဆာင္ျကရပါတယ္။ CNA, CNN,Bloomberg, CNBC စတဲ့တီဗီ ခ်ယ္နယ္လ္ေတြမွာလည္း စီးပြားေရး၊ေငြေျကး၊စေတာ့ရွယ္ယာ စတဲ့သတင္းေတြအျမဲတန္းလႊင့္ေပးေနပါတယ္။ေမာင္တိုင္ပင္အစိုးရအလုပ္လုပ္ကိုင္ခဲ့စဥ္ကစီးပြားေရးသတင္းအခ်က္အလက္တည္ေဆာက္တဲ့လုပ္ငန္းစဥ္မွာထဲထဲဝင္ဝင္ပါဝင္ခဲ့ပါတယ္။ commerce journal ပုံႏိုပ္ခဲ့ပါတယ္။ လက္ဆင့္ကမ္းေပးခဲ့မႈအရ ေကာမာစ္ဂ်ာနယ္ ဟာယေန့ထိထုတ္ေဝဆဲရွင္သန္ေနဆဲပါပဲ။publication ၁၀၀၀၀ ေက်ာ္ေလာက္အပတ္စဥ္ပုံႏိုပ္ထုတ္ေဝႏိုင္ဖို ့မနည္းလုပ္ကိုင္ခဲ့ရပါတယ္။

စီးပြားေရး ကိုေထာက္မေနတဲ့ pillars ေတြအထဲမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ pillar ဟာအေတာ္အေရးပါပါတယ္။ သို ့ေသာ္ဒီအပိုင္းကိုသက္သက္လုပ္တဲ့ သတင္းဌာနေတြမရွိေသးပါဘူူး။ဟိုးအရင္စစ္အစိုးရလက္ထက္ကဆိုရင္ လယ္ယာထြက္ကုန္ေစ်းႏွဳန္းသတင္းအခ်က္အလက္ေတြ ေရဒီယို တီဗီမွာပါဖို ့ဝန္ျကီးဌာနအခ်င္းခ်င္းညွိႏွဳိင္းလို့ေတာင္မရခဲ့ပါဘူး။ အဲေတာ့စိုက္ပ်ိဳးေရးဝန္ျကီးဌာနကလယ္ယာစီးပြားသတင္းစဥ္ကိုအပတ္စဥ္ထုတ္ရပါတယ္။ျမန္မာျပည္တြင္းမွာရွိတဲ့လယ္သမားအားလုံးလက္ထဲေရာက္ေအာင္မျဖန္ ့ခ်ီႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ေကာမာစ္ဂ်ာနယ္ထုတ္ခဲ့တာလည္းကုန္သည္လုပ္ငန္းရွင္ေတြသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားရရွိေရးကိုရည္ရြယ္ခဲ့ပါတယ္။ဒါလည္းျဖန္ခ်ီေရးမွာအခက္ေတြ ့ခဲ့ျပီး UMFCCI ညီေနာင္အသင္းအဖြဲ ့ေတြအတြင္းမွာတဆင့္ ျဖန့္ခ်ီႏိုင္ေအာင္လုပ္ခဲ့ရပါတယ္။ ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ ကုန္သည္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားဟာျပည္တြင္းျပည္ပကရရွိတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြေပၚမွာအေျခခံတြက္ခ်က္လုပ္ကိုင္တာအလြန္နည္းျပီး အာဏာပိုင္အဖြဲ ့အစည္းေတြနဲ ့ဝင္ဆန္ ့ဖို ့ကိုသာအေလးထားျပီးprivilege ရရွိႏိုင္ေရး ကိုသာအေလးထားေဆာင္ရြက္ရင္းျကီးပြားလာျကတာေျကာင့္ level playing field မွာကစားတတ္ဖို ့အတြက္ေတာင္မလုပ္တတ္ျကေတာ့တဲ့အေျခအေနမွာရွိေနလ်က္ပါပဲ။

စီးပြားေရးသတင္းအခ်က္အလက္သက္သက္ကိုပဲေရးသားထုတ္ေဝေနတဲ့ဂ်ာနယ္ဟာရပ္တည္ႏိုင္ဖို့အတြက္အေတာ္ျကိဳးစားျကရပါတယ္။ ေကာမာစ္ဂ်ာနယ္ထုတ္ေဝေနဆဲမွာပဲေနာက္ထပ္ဂ်ာနယ္တစ္ေစာင္ထုတ္ေဝျပီးစီးပြားေရးသတင္းအခ်က္အလက္က်ယ္က်ယျ္ပန္ ့ျပန္ ့ထုတ္ေဝႏိုင္ဖို့အတြက္ေနာက္ထပ္ The Business Today ဂ်ာနယ္ကိုထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရးသားျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ျပီးေကာမာစ္ဂ်ာနယ္မွာအေတြ ့အျကံဳရျပီးျဖစ္လို ့ Business Today ထုတ္ေဝတဲ့အခါ အခက္အခဲေတာ့မရွိလွပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကိုယ္ေရာက္ခ်င္တဲ့လူတန္းစားဆီေရာက္ရွိေရးအတြက္ဆက္သြယ္ေဆာင္ရြက္တဲ့အခါအခက္အခဲအမ်ားျကီးျကံဳေတြ ့ရပါတယ္။ လက္ေပြ ့သမားေတြဆို ၁-၂ ေစာင္ေလာက္ေတာင္မယူခ်င္ျကပါဘူး။ Business Today လည္း ၂ ႏွစ္ေက်ာ္ေလာက္အရႈံးနဲ ့ထုတ္ေ၀ခဲ့ျပီး ထိုင္းႏိုင္ငံ UT media နဲ ့ေတြဆုံခဲ့ျပီး Myanmar Business Today ဆိုျပီး ျမန္မာအဂၤလိပ္ ၂ ဘာသာနဲ ့ထုတ္ေဝခဲ့ပါတယ္။ management ကအစ ထိုင္းUT media ကပဲတာဝန္ယူလုပ္ကိုင္ခဲ့ပါတယ္။ သူတို့လည္း ၂ ႏွစ္ေလာက္အရႈံးနဲ ့ပဲထုတ္ေဝေနခဲ့ရာမွ ၂၀၁၅ ကစျပီးအျမတ္ေပၚခဲ့ပါတယ္။
ဒီဂ်ာနယ္ကေတာ့ ထိုင္း၊လာအို၊ရန္ကုန္မွာ ထုတ္ေဝတာျဖစ္ျပီး business သက္သက္ပဲေရးသားထုတ္ေဝတာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားအျကားမွာေရပန္းစားလာျပီး business journal တစ္ခုအေနနဲ ့ရပ္တည္ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။

စီးပြားေရးေဆာင္ရြက္တဲ့အခါ သတင္းအခ်က္အလက္ကအေရးပါတယ္ဆိုေသာ္လည္း တီဗီ ေရဒီယို ဂ်ာနယ္မ်ားမွာ business နဲ ့ပတ္သက္ျပီးပါဝင္မႈကအကန္ ့အသတ္နဲ ့ပဲရွိေနပါေသးတယ္။ business လုပ္ငန္းသက္သက္ ကိုပဲသတင္းလိုက္ေရးတဲ့ သတင္းေထာက္ေတာင္မရွိသေလာက္ပါပဲ။အျခားလူျကိဳက္မ်ားတဲ့သတင္းေတြနဲ ့တြဲမလုပ္ရင္ထမင္းငတ္သြားႏိုင္တယ္ေလ။ အမွန္ေတာ့ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေရးစရာေတြအမ်ားျကီးရွိပါတယ္။ ေမာင္တိုင္ပင္ ျကီးျကပ္ထုတ္ေဝခဲ့ဘူးတဲ့ ေကာမာစ္ဂ်ာနယ္လည္းအရည္အေသြးက်မသြားေသးပါဘူး။ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ
ပါရွိေနဆဲပါ။

စီးပြားေရးသမားေဂ်ာ့ဆိုေရာစ္ဆိုရင္သတင္းအခ်က္အလက္ေတြကိုစုေဆာင္းသုံးသပ္ျပီး သူဘာလုပ္မယ္ဆိုတာကိုဆုံးျဖတ္ျပီးလုပ္တာျဖစ္ လို ့သူဝင္လာျပီဆိုရင္ တစ္စုံတစ္ေယာက္သူ၊တစ္စုံတစ္ခုေသာအပိုင္းမွာေတာ့ထိခိုက္သြားႏိုင္ပါတယ္။သူ ့ေနာက္မွာ သူေမြးထားတဲ့ Think tank ေတြဘယ္ေလာက္ေတာင္ရွိမလဲမသိႏိုင္ဘူး။ ရန္ကုန္ျမိဳ ့ SME Development Center မွာေတာင္သူ ့ရုံးရွိေနပါတယ္။

အခုပဲမ်ိဳးစုံအခ်ိဳ  ့ျပည္တြင္းထဲျပန္သြင္းလာတယ္။ဘယ္အမ်ိဳးအစားေတြဝင္လာတာလဲ? ျမန္မာေတြစားေနျကစားေတာ္ပဲ နဲ ့ ပဲရာဇာ လား? အရင္ကအိႏိၵယမွာ ဘယ္ပဲဘယ္အခ်ိန္ေပၚလဲ? ရာသီဥတုအေျခအေနဘယ္လိုရွိလဲ? ပဲအမ်ားဆုံးစားသုံးျကတဲ့ အိႏၵိယလူမိ်ဳးေတြ consumption pattern မ်ားေျပာင္းသြားျပီလား? အရင္ကဆို ေစ်းကြက္သတင္းေလးေတြနဲ့ ပတ္သက္ျပီးေရးတာေလးေတြရွိျကတယ္။ စီးပြားကူးသန္း မွာဖြဲ ့စည္းပုံေျပာင္းျပီဆိုေတာ့ စါးသုံးသူေရးရာဌာန ကဘာေတြေဆာင္ရြက္ေနလဲဆိုတာမသဲကြဲဘူး။ေစ်းကြက္သတင္းအခ်က္အလက္က အဲဒီဌာနေအာက္မွာပဲရွိတာလား? ဆိုလိုခ်င္တာကေတာ့ဖြဲ ့စည္းပုံေျပာင္းလိုက္တာနဲ့အမွ် vision လည္းလိုက္ေျပာင္းရမွာပဲ။ အခုကုန္သည္ေတြေျပာေနျကတယ္။စီးပြားေရးက dull ျဖစ္ေနတယ္။သြက္သြက္လက္လက္ရွိလာေစခ်င္တယ္။ ကဲ-- ဒါဆိုရင္ ဘာလုပ္မလဲ? လိုင္စင္ on line ေပးတယ္ဆိုတာ ေမာင္တိုင္ပင္တို ့လက္ထက္ကတည္းကလုပ္ေနတာ အခုမွ ထြင္လုပ္ေနတာမဟုတ္ဘူး။ export declaration ED import declaration ID နဲ ့ ပဲသြားမလား? documentation process ကိုဘယ္လိုျမန္ေအာင္ဘယ္လိုစနစ္တည္ေဆာက္မလဲ? Custom, port ဌာနေတြနဲ ့ဘယ္လို coordination လုပ္မလဲ ? အရင္သမၼတ လက္ထက္မွာေတာ့ ဝန္ျကီးဌာနေတြ coordination မရွိဆုံးပဲ။ အခုလည္းဒီ လူေတြ mind set ေတြ မေျပာင္းသေရြ  ့ coordination မရွိဆုံးပဲျဖစ္ေနအုံးမွာ။ NLD manifesto မွာပါတဲ့ စီးပြားေရးနဲ ့ဆိုင္တဲ့အခ်က္က အျကမ္းဖ်င္းပဲ။ အဲဒါကိုအေျခခံျပီးဗ်ဴဟာေတြ tactics ေတြေဖၚထုတ္မယ္။ မူဝါဒေတြေရးဆြဲမယ္။ ကိုယ္နဲ ့ဆိုင္တဲ့ commodity ကိုေသခ်ာသုံးသပ္မယ္။

သျကားေတြ re-export ျပဳလုပ္ခြင့္ျပဳတယ္။ တစ္ဦးခ်င္းအက်ိဳးအျမတ္ကေတာ့ေသခ်ာေပါက္ရွိမယ္။သို ့ေသာ္ႏိုင္ငံအတြက္အက်ိဳးအျမတ္ရွိလား။ ဒီ commodity ကိုဦးစားေပးလုပ္ေနတာနဲ့ တျခားကုန္သြယ္ေတြထိခိုက္မႈရွိသလား? ဒါေတြသုံးသပ္ခ်က္ရွိသလား? Export ၃ ဆ တိုးခ်င္တယ္ဆိုရင္ resources ေတြပဲပို ့မွာလား? value adding products ေတြပို့မွာလား? နယ္စပ္ကုန္သြယ္မႈကိုပဲအားျပဳမွာလား? oversea normal ကုန္သြယ္မႈကိုအားျပဳမွာလား? ဆိပ္ကမ္းေတြေကာ developed လုပ္မွာလား? တရုတ္နယ္စပ္က ပစၥည္းမ်ိဳးစုံ  ဘာေတြဝင္လာသလဲ? Data base တည္ေဆာက္ထားသလား? အလားတူ ထိုင္းနယ္စပ္ကေကာ တူတူပဲလား ? သတင္းအခ်က္အလက္ေတြရွိ ဖို့ လိုတယ္။အရင္စစ္အစိုးရလက္ထက္ကဆိုရင္ ကုန္သည္ျကီးေတြက စီးပြားကူးသန္းအရာထမ္းအခ်ိဳ  ့ဆီက သတင္းအခ်က္အလက္ေတြရယူျပီး မိမိ business plan ေရးဆြဲလုပ္စားသြားတာေတြရွိပါတယ္။ ေျပာခ်င္တာက စီးပြားေရး ဖြံ ့ျဖိဳးတိုးတက္ခ်င္တယ္ ဆိုရင္ သတင္းအခ်က္အလက္ ကိုလစ္လွ်ဴရႈထားလို ့မရဘူး။တယ္လီဖုန္းအင္တာနက္ေခတ္ျကီးမွာ သတင္းအခ်က္အလက္ထိန္ခ်န္ လို ့မရေတာ့ပါဘူး။သတင္းအခ်က္ေတြထုတ္ေပးေနဖို ့ ကြ်မ္းက်င္တဲ ့သူေတြကလည္းသုံးသပ္ျပေန ဖို ့အေရးပါလာေနပါျပီ---