ပုဂၢလိကလက္ထဲကဆန္စပါးလုပ္ငန္း

ဆယ္စုႏွစ္(၄)ခုခန္႔ႏိုင္ငံေတာ္ကသာလုပ္ကိုင္ခဲ့သည့္ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္း သည္၂၀ဝ၃ခုႏွစ္မွစ၍ပုဂၢလိကအပိုင္းမွလုပ္ကိုင္ႏိုင္ရန္ေျဖေလ်ာ့မႈမ်ားလုပ္ေပးခဲ့ေသာ္လည္းဆန္သည္တစ္မ်ိဳးသားလံုး၏အဓိကအစားအစာျဖစ္သည့္အေလ်ာက္ႏိုင္ငံေတာ္ကေစာင့္ၾကည့္ၿပီးလမ္းေၾကာင္းမွန္ေပၚေရာက္ေအာင္တည့္မတ္ေပးခဲ့ပါသည္။၂၀ဝ၃ခုႏွစ္ဆန္စပါးလုပ္ငန္းမ်ားေျဖေလွ်ာ့မႈေပးခဲ့ခ်ိန္မွစ၍ခုႏွစ္ႏွစ္တာကာလအတြင္းျပည္တြင္းဆန္စပါးေရာင္းဝယ္မႈလုပ္ငန္းအပိုင္း၌ တိုးတက္မႈမ်ားရွိသည္ကိုေတြ႔ ျမင္ရပါသည္။ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုေက်ာ္ပုဂၢလိကလက္ဝယ္ေရာက္ေနသည့္ဆန္စပါးလုပ္ငန္းသည္အစိုးရမွပါဝင္စြက္ဖက္မႈ နည္းပါးစြာျဖင့္လႈပ္ရွားလွ်က္ရွိရာ အားသာခ်က္၊အားနည္းခ်က္၊အခြင့္အလန္းႏွင့္စိန္ေခၚမႈမ်ားကို ေဖၚထုတ္ေလ့လာၿပီးေရရွည္မွာ အလားအလာေကာင္းမ်ားေတြ႕ေနရၿပီျဖစ္ပါသည္။ေျပာင္းလဲတိုးတက္မႈမွာလည္းျပည္တြင္းဆန္ေစ်းကြက္၌သိသာထင္ရွားစြာေျပာင္းလဲတိုးတက္မႈမ်ားရွိခဲ့ၿပီးျပည္ပတင္ပို႔ေရးအပိုင္းႏွင့္ ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားအဆင္ေျပစြာစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္လာႏိုင္ေရးကိုေဇာင္းေပးလုပ္ကိုင္သြားမည္ဆိုပါကေနာက္ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုအတြင္း Top rice exporter စာရင္းဝင္ျဖစ္လာႏိုင္မည္ဟုယုံၾကည္ပါသည္။

SWOT Analysis

Strength

(၁) အရည္အေသြးေကာင္းမြန္ေသာစပါးအမ်ိဳးအစားအခ်ိဳ႕ေပၚထြက္လာျခင္း။(ဥပမာ – ဆင္းသြယ္လတ္၊ ေပၚဆန္းေဘးၾကား)

(၂)ဆည္ေျမာင္းတာတမံမ်ားေၾကာင့္ဆန္လိုတိုင္းေဒသႀကီးျဖစ္သည့္စစ္ကိုင္းတိုင္းေဒသႀကီးသည္ဆန္ပိုတိုင္းေဒသႀကီးၿဖစ္လာခဲ့ျခင္း(စစ္ကိုင္းေရႊဘိုမွဆန္မ်ားသည္ ရန္ကုန္ဘုရင့္ေနာင္သို႔ပင္ျပန္ပို႔ခဲ့ရပါသည္။)

(၃) ေပၚဆန္းေဘးၾကားကိုေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးေသာေဒသ၌ေအာင္ျမင္ျဖစ္ထြန္းခဲ့ေသာသာဓကမ်ား

 ေၾကာင့္တိုင္းေဒသႀကီးအခ်ိဳ႕ႏွင့္ျပည္နယ္အခ်ိဳ  ့တို႔တြင္ ဆန္ေခ်ာ စပါးမ်ိဳးမ်ားပိုမိုစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္

လာၾကပါသည္။

(၄)ျပည္တြင္းဆန္အေရာင္းအဝယ္မ်ားတြင္ဆန္အမ်ိဳးအစားအခ်ိဳ ႔၏ဆန္စီးဆင္းမႈသည္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားၿဖစ္ေပၚခဲ့ျခင္း။

(၅)ဆန္ကိုတစ္ေနရာမွတစ္ေနရာသို႔သယ္ေဆာင္ရာတြင္ဟန္႔တားပိတ္ဆို႔မႈမ်ားနည္းပါးသြားျခင္း။(နယ္စပ္ကုန္သြယ္မႈမွတဆင့္တစ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔တရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈမ်ားရွိႏိုင္)

(၄)ၿပည္တြင္းဆန္ေဈးႏႈန္းမ်ားတည္ၿငိမ္မႈရွိေနျခင္း။(ျပည္တြင္းဆန္ေဈးႏႈန္းမ်ားတက္လာႏိုင္သည့္အေျခအေနမ်ားရွိပါကအသင္းအဖြဲ႔အစည္းမ်ား၊ေဒသအာဏာပိုင္အဖြဲ႔အစည္းမ်ားဆန္ကုန္သည္မ်ားအခ်င္းခ်င္းၫွိႏိႈင္း၍ ေဈးကြက္ကို ထိန္းၿပီးေစ်းျပန္က်ေအာင္ ေလ့ရွိၾကပါသည္။)

(၅) ေစ်းအသီးသီးႏွင့္ ရပ္ကြက္အသီးသီးရွိဆန္လက္လီဆိုင္မ်ား၌အရည္အေသြးကိုအေလးထား ၍ေရာင္းဝယ္ၾကျခင္း။(ဆန္လက္လီဆန္မ်ား၌၂၅မွတ္၊၃၅မွတ္ဆန္မ်ားမေတြ႔သေလာက္ပင္ျဖစ္ပါသည္။)

(၆)ၿမိဳ႕ေပၚရွိစူပါမားကတ္မ်ားတြင္၅၊၁၀၊၂၅ကီလိုအိတ္မ်ားတြင္ထည့္သြင္း၍ ကိုခင္ယ္ပိုင္branded ျပဳလုပ္ေရာင္းခ်လာျခင္း။

(၇) ဆန္အမ်ိဳးအစားအစံုေရာင္းဝယ္လာျခင္း။ရွမ္းဆန္၊ဘာစမာတီဆန္၊ ေပါင္းဆန္၊ေကာက္ညႇင္းဆန္း၊အဆင့္ျမင့္လံုးသြယ္ေမႊး၊ေပၚဆန္းေမႊးဆန္မ်ား။

(၈) ဆန္စားသံုးသူၿပည္သူမ်ားကလည္းအရည္အေသြးေကာင္းမြန္ေသာ ဆန္မ်ားကိုေရြးခ်ယ္စားသံုးလာၾကျခင္း(ၿမိဳ႕ေပၚရွိအလုပ္သမားလူတန္းစားမ်ားပင္လွ်င္ ၁၅ မွတ္အဆင့္ ဆန္မ်ားကိုသာေရြးခ်ယ္စားသံုးၾကပါသည္။)

(၉) ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား၌ဆန္ကိုလက္လီေရာင္းခ်သူမ်ားသည္brandedဆန္အိတ္မ်ားကို အိမ္အေရာက္ ပို႔စနစ္မ်ားအသံုးျပဳေရာင္းခ်လာၾကျခင္း။

(၁၀)ဆန္စက္အသစ္မ်ားတည္ေဆာက္ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားရွိလာသည့္အျပင္ ကုန္သြယ္လယ္ယာပိုင္ဆန္စက္မ်ားကိုဝယ္ယူၿပီး၊ဆန္စက္ယူနစ္အသစ္မ်ားတိုးခ်ဲ႕တပ္ဆင္လာခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ ဆန္စက္စုစုေပါင္း ႀကိတ္ခြဲအား သည္ စပါးထုတ္လုပ္မႈပမာဏႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိေနဆဲျဖစ္ျခင္း။

(၁၁)ဆန္စက္လုပ္ငန္းရွင္မ်ားသည္ၿပည္တြင္းၿပည္ပေဈးကြက္အတြက္ရည္ရြယ္ၿပီးဆန္စက္မ်ား၊ေပါင္းစက္မ်ားကိုရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈမ်ားၿပဳလုပ္လာျခင္း။

(၁၂)ဆန္စပါးအထူးျပဳကုမၸဏီမ်ားကိုစပါးစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္သည့္ေဒသမ်ား၌ဖြဲ႔စည္းတည္ေထာင္ၿပီးsupply chain ကိုတည္ေဆာက္လာႏိုင္ၿခင္း( သို႔ေသာ္ေကာင္းမြန္စနစ္က်ေသာ mechanism တစ္ခု တည္ေဆာက္မလုပ္ကိုင္ႏိုင္ေသး၍ ရာႏွဳန္းျပည့္ေအာင္ျမင္မႈ မရေသးပါ) အလုပ္႐ုံေဆြးေႏြးပြဲတစ္ခုျပဳလုပ္ၿပီး follow up action plan မ်ားျဖင့္ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။

(၁၃)  MRF ၏လမး္ညႊန္ႀကီးႀကပ္မွဳၿဖင္႔ အမ်ားပိုင္ကုမၸဏီၿဖစ္ေသာ  Myanmar Agricultural Public Corporation MAPCO  ကုိဆန္စပါးလုပ္ငန္းstakeholders မ်ားပါ၀င္ၿပီးထူေထာင္ ႏိုင္ခဲ႔ၿခင္း

(၁၄)ဆန္စပါးလုပ္ငန္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ႏိုင္ငံေတာ္၊civil society အသင္းအဖြဲ႕ ၊ႏွင့္ပုဂၢလိက stakeholders တို႔အၾကားပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားမၾကာခဏ ျပဳလုပ္လာႏိုင္ျခင္း။ (public private partnership)

(၁၅) ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းအသင္းခ်ဳပ္Myanmar Rice Federation MRF ကို စုစည္းညီၫြတ္စြာတည္ေထာင္ ဖြဲ႔စည္း ႏိုင္ခဲ့ျခင္း။

(၁၄) ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းသည္လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ရင္းႏွီးေငြ ခန္႔မွန္းေျခ ႏွစ္စဥ္က်ပ္ဘီလီယံေပါင္းေထာင္က်ာ္ရွိသည့္ႀကီးမားက်ယ္ျပန္႔ေသာလယ္ယာစီးပြားေရးလုပ္ငန္းတစ္ရပ္ အျဖစ္ တည္ရွိေနျခင္း။

(၁၅) ႏိုင္ငံေတာ္၏လမ္းၫႊန္မႈအရ MRF သည္စပါးတင္း၁၀၀အနိမ့္ဆုံးေစ်းကိုက်ပ္ေငြ ၅ သိန္းသတ္မွတ္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။သို႔ေသာ္ အဆိုပါ mechanism ကိုလည္းလက္ေတြ႕၌လိုက္ေလ်ာညီေထြျဖစ္ေအာင္ျပဳျပင္ေပးဖို႔လိုပါေသးသည္။

အထက္ေဖၚျပပါအားသာခ်က္မ်ားသည္ျမန္မာ့ဆန္စပါးလုပ္ငန္းကိုပုဂၢလိကအပိုင္းမွယခုဆယ္စုႏွစ္(၂၀ဝ၃မွ၂၀၁၉ထိ)လုပ္ကိုင္ရာတြင္ေပၚေပါက္ခဲျ့ခင္းျဖစ္ၿပီး ေအာက္ပါအားနည္းခ်က္မ်ား၊အဟန္႔အတားမ်ား၊စိန္ေခၚမႈမ်ားလည္းရွိေနဆဲျဖစ္ပါသည္ –

Weakness

(၁)တစ္ဧကစပါးစိုက္ပ်ဳိးထုတ္လုပ္မွဳ စရိတ္မ်ားၿမင္႔တက္လာပါသည္။လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္၏စိုက္ပ်ိဳးခ်ိန္၊ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ကာလမ်ား၌လယ္ယာလုပ္သားငွားရမ္းရသည္႔စရိတ္ႀကီးၿမင္႔လာျခင္း၊ သြင္းအားစုမ်ားေစ်းႏႈန္းမ်ာျမင့္တက္လာျခင္း၊တို႔ေႀကာင္႔ၿဖစ္ပါသည္။

(၂)MADB မွစိုက္ပ်ိဳးစရိတ္ေထာက္ပံ့ေငြပမာဏသည္တိုးတက္လာေသာတစ္ဧကစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္အတြက္အလုံးစုံမကာမိႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အစိတ္အပိုင္းတစ္ခုအထိေတာင္သူလယ္သမားမ်ားသည္ျပင္ပမွေခ်းေငြရယူေနရဆဲျဖစ္ပါသည္။

(၃) ဘဏ္မ်ား၌လယ္ကိုအေပါင္ထား၍ေတာင္သူမ်ားေငြေခ်းယူႏိုင္ရန္ ႏွင္႔ေက်းလက္ေဒသရွိေက်းရြာေၿမႏွင္႔အိမ္ယာမ်ားကုိအေပါင္ထားႏိုင္ရန္ေက်းရြာအိမ္ဂရန္မ်ားၿပဳလုပ္ေပးခဲ႔ေသာ္လည္းတလြဲအသုံးျပဳျခင္းမ်ားရွိခဲ့သလိုပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳအပိုင္း၌လည္းအားနည္းခဲ့ျခင္းေၾကာင့္ရာႏွဳန္းျပည့္ေအာင္ျမင္ႏိုင္ရန္ အခ်ိန္တစ္ခုလိုပါသည္။

(၄)   ေက်းလက္ေဒသမ်ား၌အရြယ္ေကာင္းလူငယ္လူရြယ္မ်ားတစ္ဖက္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔အလုပ္သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ေနေသာေႀကာင္႔ လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္တြင္လုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏို္င္ေသာလုပ္သားမ်ားရွားပါးလာ

ပါသည္။

(၅) ႏိုင္ငံေတာ္သည္လယ္ယာလုပ္ငန္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ေႀကြးၿမီမ်ားအာမခံေသာစနစ္ကိုထိထိေရာက္ေရာက္က်င့္သုံးႏိုင္ရန္ဥပေဒေပၚေပါက္လာေစေရး၊ ေျကြးၿမီမ်ားအာမခံေသာအဖြဲ႔အစည္းCredit Insurance Institution ေပၚေပါက္လာေရး၊ကိုယခင္အစိုးရလက္ထက္ကတည္းကလႈံ  ့ေဆာ္စည္း႐ုံးခဲ့ေသာ္လည္းမည္သူမွ်စိတ္မဝင္စားခဲ့ေသာေၾကာင့္ယေန႔တိုင္မေပၚေပါက္လာႏိုင္ေသးပါ။

(၆)ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ကာလ၌စပါးကိုလယ္ကြင္းကန္သင္းေပၚတြင္ရက္ၾကာျမင့္စြာစုပံုထားရေသာေၾကာင့္အရည္အေသြးေလလြင့္ဆံုး႐ံႈးမႈမ်ားႏွစ္စဥ္ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိေနပါသည္။လယ္ယာသုံးစက္မႈ ကိရိယာ

မ်ားရွားပါးေနဆဲျဖစ္ေသာေၾကာင့္ရိတ္သိမ္းခ်ိန္ကာလ( peak season) တြင္ကြန္ဗိုင္း ဟာဘက္စတာ လိုမ်ိဳးစက္ကိရိယာမ်ားအေျမာက္အမ်ားလိုအပ္ပါသည္။

(၇)စက္မႈလယ္ယာစနစ္ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာေစရန္ေဆာင္ရြက္မႈအပိုင္း၌ ပုဂၢလိက ၁ ဦးခ်င္းလုပ္ကိုင္ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားရွိေနေသာ္လည္းအားနည္းေနဆဲျဖစ္ပါ သည္။ကုမၸဏီ၊ေက်းလက္လယ္ယာလုပ္ငန္း

သမဝါယမအဖြဲ႕ အစည္းမ်ားမွ လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေရးအတြက္ သက္ဆိုင္ရာဌာန မ်ားကစည္း႐ုံးလွဳံ  ့ေဆာ္ေပးဖို႔လိုပါသည္။

(၈)မ်ိဳးစပါးထုတ္လုပ္မႈကိုပုဂၢလိကအပိုင္းမွစိတ္ပါဝင္စားမႈအားနည္းေသာေျကာင့္ မ်ိဳးစပါး ထုတ္လုပ္မႈမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္လာျခင္းမရွိေသးပါ။ႏုိင္ငံေတာ္မွမ်ိဳးေစ႔ထုတ္လုပ္ေသာမ်ိဳးၿခံမ်ားကိုပုဂၢလိကသိုလႊဲေၿပာင္းေရာင္းခ်ခဲ႔ၿခင္းသည္ မွားယြင္းေသာလုပ္ရပ္ၿဖစ္ပါသည္။

(၉) ဆန္စပါးလုပ္ငန္းအတြက္ supply chain mechanism စနစ္၊ supplier buyer ကန္ထ႐ိုက္လယ္ယာ စနစ္မ်ားတည္ေထာင္လုပ္ကိုင္ရမည္ျဖစ္ေသာ္လည္း ယေန႔တိုင္ ေတာင္သူလယ္သမားေကာင္း ႏိုးရာရာ စိုက္ပ်ိဳးေသာစပါးမ်ဳိးမ်ားကိုသာဆန္စပါးကုန္သည္ exporter မ်ားက၀ယ္ယူေနရဆဲၿဖစ္ပါသည္။

(၁၀ )သီးႏွံအေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ရာတြင္ ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္မ်ားအေရးႀကီးေသာ္လည္း MRF, MRMA, MPRMA,MPPA စသည္႔အဖြဲ ႔အစည္းမ်ား၏ websites ထူေထာင္မွဳအပိုင္း၌အားနည္းေနပါသည္။နားလည္တတ္ကြ်မ္းေသာ ပညာရွင္မ်ားငွားရမ္း၍ stakeholders မ်ားလိုအပ္ခ်က္ကိုေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္ရပါမည္။

(၁၁)Myanmar Rice Exporter Association တစ္ခု MRF တြင္ cluster တစ္ခုအေနျဖင့္တည္ေထာင္ရန္လိုအပ္ေနၿပီးကမၻာဆန္ေစ်းကြက္တြင္ထဲထဲ၀င္၀င္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ဦးေဆာင္လႈပ္ရွား

ၿပီး ျမန္မာဆန္ exporter မ်ားကိုဆြဲေဆာင္ေခၚယူသြားသည့္အစီအစဥ္မ်ားလိုအပ္ေနပါသည္။

(၁၂) ၿမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းသည္ ဆန္ႀကိတ္ခြဲထုတ္လုပ္ေရးတစ္ခုတည္းသာဦးမတည္သင္႔ပဲ rice based food industry, animal feed industry, rice bran oil industry, rice husk power generating industry  မ်ားကို ဦးတည္ေဆာင္ရြက္မႈအပိုင္း၌အားနည္းေနပါသည္။

(၁၃)ေပါင္းဆန္ကိုၿပည္တြင္း၌health food အေနၿဖင္႔စားသုံးလာႏိုင္ေရးအတြက္ promotion မ်ားကို လက္လီအသင္းအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ျပန္ၾကားေရး ဝန္ႀကီးဌာနမ်ားႏွင့္MRF တို႔ ပူးေပါင္းလုပ္ကိုင္သင္႔ပါသည္။  

(၁၄)ဆန္စပါးလုပ္ငန္းဖြံၿဖိဳးတိုးတက္လာေစေရးအတြက္ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းရွင္မ်ားေဆာက္ရြက္ႏိုင္ရန္ project loan အျဖစ္ဘဏ္မ်ားမွေခ်းေငြရရွိရန္နည္းလမ္းမ်ားရွာေဖြသည့္အပိုင္း၌အားနည္းေနပါသည္။ Credit Bureau ဖြဲ႕စည္းခြင့္ရၿပီျဖစ္ေသာ္လည္းလုပ္ငန္းမ်ားစလုပ္ဖို႔အတြက္ ဘယ္ကစလုပ္ရမည္ကိုမသိသည့္သေဘာရွိေနပါသည္။ 

(၁၅)ဆန္စပါးလုပ္ငန္း၌လူ႔စြမ္းအားအရင္းအျမစ္မ်ားေပၚေပါက္လာေစေရးအတြက္ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ပုဂၢလိကတို႔အၾကားပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈမ်ားမရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ပညာရွင္မ်ား၊ကြ်မ္းက်င္လုပ္သားမ်ား တျဖည္းျဖည္းျပဳန္းတီးလာေနေသာ္လည္းျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္း stakeholders မ်ားသည္ မျဖစ္ျဖစ္သည့္နည္းမ်ားျဖင့္ လုပ္ငန္းလည္ပတ္ရန္လုပ္ကိုင္ေနရၿပီး ဤ က႑၌ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားဝင္လာပါကcertificate ရွိေသာ ကြ်မ္းက်င္လုပ္သားမ်ားမရွိသေလာက္ပင္ျဖစ္ပါသည္။

(၁၆)ဆန္စပါးႏွင့္ပတ္သက္သည့္ကိန္းဂဏန္းအခ်က္အလက္မ်ားကိုတာဝန္ယူႏိုင္ေသာအစိုးရအဖြဲ႔အစည္း regulatory authority တစ္ရပ္ထူေထာင္ရန္လိုအပ္လ်က္ရွိေနေသာ္လည္းမည္သည့္ဝန္ႀကီးဌာန ကမွစိတ္ဝင္စားမႈ မရွိၾကပါ။ လိုအပ္သည္ဟူ၍လည္း မသိၾကသူမ်ားကမ်ားေနပါသည္။ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္း၏ GDP ပါဝင္မႈအခ်ိဳးသည္မည္မွ်ရွိေနႏိုင္သည္ကိုမသိၾကရပါ။မသိ၍လည္းအေရးမႀကီးဟုထင္ျမင္ေနၾကျခင္းျဖစ္ပါသည္။ 

(၁၇)အထူးျပဳကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားအၾကားခိုင္မာေသာဆက္သြယ္မႈတစ္ရပ္တည္ေဆာက္ႏိုင္ရန္အက်ိဳးတူဖက္စပ္ေက်းရြာသမဝါယမအသင္းမ်ားကို ပံုစံအသစ္ျဖင့္ တည္ေထာင္ေဆာင္ရြက္မႈအပိုင္း၌အားနည္းပါသည္။ အစဥ္အလာအရ သမဝါယမ ဆိုလွ်င္အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားကအားမေပးသည့္သေဘာရွိပါသည္။ေနာက္ဆုံးအေဟာသိကံျဖစ္သြားႏိုင္ဖြယ္ရာရွိႏိုင္ပါသည္။အမွန္တကယ္ျဖစ္ခဲ့သည့္ျဖစ္စဥ္မ်ားလည္းရွိခဲ့ သည္ကိုမျငင္းႏိုင္ပါ။ဗီယက္နမ္သည္ေက်းရြာလယ္ယာသမဝါယမအသင္းမ်ားေအာင္ျမင္မႈ ရေနပါသည္။ သူတို႔မည္သို႔ လုပ္ကိုင္ေနၾကသည္ကိုေလ့ လာႏိုင္ပါသည္။

(၁၈)ျပည္တြင္းဆန္ေဈးႏႈန္းမ်ားတည္ၿငိမ္ေရး၊ျပည္တြင္းေရာင္းဝယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားေခတ္မီတိုးတက္လာေရး၊လူတစ္ဦးခ်င္း ဆန္စားသံုးမႈပမာဏေလွ်ာ့ခ်ေရး၊ ဆန္ကြဲကိုကုန္ၾကမ္းအျဖစ္အသံုးျပဳ၍ တြက္ေျခကိုက္ေသာစားစရာမ်ားထုတ္လုပ္လာႏိုင္ေရး၊တိရစၦာန္အစားအစာထုတ္လုပ္ေရးစသည့္လုပ္ငန္းအပိုင္းမ်ားကိုပုဂၢလိကမ်ားကလုပ္ကိုင္လွ်က္ရွိေသာ္လည္းသက္ဆိုင္ရာကထဲထဲဝင္ဝင္အားေပးမႈအပိုင္းမွာအားနည္းေနဆဲျဖစ္ပါသည္။မည္သည့္ဌာန ကႀကီးၾကပ္မည္ အားေပးလွဳံ့ေဆာ္မည္ကိုပင္မေရြးခ်ယ္ႏိုင္ပါ။

Opportunity

(၁)ၿမန္မာႏိုင္ငံသည္အာရွအတြက္ဆန္ကို အဓိကအားျဖင့္ ပံ႔ပိုးေပးႏိုင္ေသာႏိုင္ငံအၿဖစ္လာမည္႔ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းေရာက္ရွိ လာႏိုင္ပါသည္။

(၂)ဆန္စပါး supply chain လုပ္ငန္းစဥ္မ်ား တစ္ခုႏွင့္တစ္ခုခိုင္မာေသာ ခ်ိတ္ဆက္မႈရွိေစရန္ ဆန္စပါးsupply chain mechanism model အခ်ိဳ႕ကို ဆန္စပါးလုပ္ငန္းႏွင့္ပါဝင္ပတ္သက္သူပညာရွင္မ်ားစဥ္းစားတည္ေဆာက္ထားလွ်င္လက္ေတြ႕လုပ္ငန္းခြင္တြင္ စမ္းသပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။

(၃) ေပၚဆန္းေဘးၾကားသည္အရည္အေသြးေကာင္းေသာ ျမန္မာမ်ိဳးရင္းစပါးမ်ိဳးျဖစ္ရာထိုင္းေခါက္ေဒါ့မာလီကဲ့သို႔ေဒသတြင္းသာမကႏိုင္ငံတကာတြင္ေက်ာ္ၾကားေသာလုံးပုဆန္ short and round grain

အျဖစ္ေရာက္ရွိလာေစေရးရည္မွန္းခ်က္ထား၍ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ပါသည္။ productivity တက္လာပါကတစ္ဧကထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္မ်ားေလ်ာ့လာႏိုင္ပါသည္။နံမည္ႀကီး စပယ္ဆန္၊ ဘာစမာတီဆန္

တို႔လာရာလမ္းေၾကာင္းကိုၾကည့္ပါကအထြက္ႏႈန္းနည္းပါးျခင္း၊ထုတ္လုပ္မႈကုန္က်စရိတ္မ်ားျခင္းရွိေသာ္လည္းလူႀကိဳက္မ်ားလာသည့္အခါ သူ႔ထိုက္တန္ေသာေစ်းကို ရလာႏိုင္ဖြယ္ရွိပါသည္။

(၄) ျမန္မာဆန္စပါးသည္လြတ္လပ္ေရးရၿပီးခ်ိန္မွစ၍အရည္အေသြးပိုင္းဆိုင္ရာကိုပါဝင္ပတ္သက္ခဲ့သည့္ stakeholders မ်ားလစ္လ်ဳရႈခဲ့ၿပီး စပါးအထြက္မ်ားေရးကိုသာဦးတည္ခဲ့ၾကသည့္အတြက္ ၿပီးခဲ့သည့္ဆယ္စုႏွစ္ ၄ စုစလုံးျမန္မာဆန္သည္အရည္အေသြးႏွင့္ပတ္သက္၍အႀကိမ္ႀကိမ္မ်က္ႏွာပ်က္ခဲ့ရပါသည္။ယခုအခ်ိန္သည္ပုဂၢလိကမွ ဆန္စပါးကိုဦးေဆာင္လုပ္ကိုင္ေနခ်ိန္ျဖစ္သျဖင့္ဆန္စပါးအရည္အေသြးကိုဂ႐ုတစိုက္လုပ္ကိုင္ရန္က႑အသီးသီး၌အခြင့္အလန္းမ်ားရွိေနၿပီျဖစ္ရာပါဝင္ပတ္သက္သူ stakeholders အားလုံးအရည္အေသြးထိန္းသိမ္းေရးကိုဦးစားေပးလုပ္ကိုင္သြားမည္ဆိုပါကမၾကာခင္ကာလတစ္ခုအတြင္းအရည္အေသြးေကာင္းမြန္ေသာျမန္မာဆန္အမ်ိဳးအစားမ်ားေစ်းကြက္တြင္ျပန္လည္ေနရာယူႏိုင္မည္ျဖစ္ပါသည္။

(၅) အစဥ္သျဖင့္လိုလို ျမန္မာဆန္တင္ပို႔ေရာင္းခ်ရာတြင္ marketing ကိုမႏိုင္နင္းသျဖင့္ေစ်းအႏွိမ္ခံရသည့္ သာဓကမ်ားရွိခဲ့ပါသည္။ႏိုင္ငံအသီးသီး၌ဆန္စါးသုံးမႈပုံစံမ်ားေျပာင္းလဲလာရာက်န္းမာေရးႏွင့္ညီၫြတ္ေၾကာင္းအာမခံသည္ marketing မ်ိဳးလုပ္ေဆာင္ရန္လိုပါသည္။ မိမိဆန္သည္ ဓါတုေဆးႂကြင္းမ်ားပါဝင္ေနသလား။ ဂလူတင္ဓါတ္မ်ားပါဝင္ေနသလား။ Glycemic index နိမ့္သည့္ဆန္အမ်ိဳးအစားလား။ အာဟာရဓါတ္ႏွင့္ျပည့္စုံသည့္ဆန္အမ်ိဳးအစားလား  စသည္ျဖင့္ေစ်းကြက္တြင္စားသုံးသူကိုဆြဲေဆာင္ႏိုင္သည့္ အရည္အေသြးထူးျခားခ်က္မ်ားကိုေဖၚထုတ္၍ေစ်းကြက္တြင္ေရာင္းခ်ႏိုင္စြမ္းရွိရပါမည္။ဥပမာဆန္နီမ်ားစြာပါဝင္ေသာ ငလုံးႀကီး ကဲ့သို႔ေသာစပါးမွႀကိတ္ခြဲရရွိေသာ လုံးတီးဆန္သည္မည္ကဲ့ သို႔အရည္အေသြးႏွင့္ျပည္စုံသည္ကိုထူးျခားစြာေဖၚျပ၍ကုန္သြယ္ႏိုင္ရန္အခြင့္အလန္းမ်ားရွိပါသည္။

Threat

(၁)  စက္မွဳလက္မွဳလုပ္ငန္းမ်ားဖြံ ႔ၿဖိဳးလာေသာေၿကာင္႔စက္မွဳဇုန္မ်ားတည္ေဆာက္လာႀကၿခင္းေႀကာင္႔အခ်ိဳ ႔ေဒသမ်ား၌လယ္ယာေၿမဆုံးရႈံးမွဳမ်ားရွိႏိူင္ပါသည္။အဆိုပါဆုံးရႈံးမွဳေႀကာင္႔စပါးအထြက္ထိခိုက္ႏိုင္ပါသည္။

(၂)  လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္မွလုပ္ႏိုင္ကိုင္ႏိုင္ေသာလူငယ္လူရြယ္အမ်ားအၿပားအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားသို႔ေရႊ ႔ေၿပာင္းအလုပ္သမားအၿဖစ္သြားေရာက္လုပ္ကိုင္ႀကေသာေႀကာင္႔လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္ လယ္ယာလုပ္သားရွားပါးသည္႔ ၿပႆနာမ်ားႀကံဳေတြ႔ေနရပါသည္။

(၃) ၂၁ရာစုႏွစ္အတြင္းရာသီဥတုေဖါက္ၿပန္မွဳမ်ားမႀကာခဏ ႀကံဳေတြ႔ခဲ႔ရေသာေႀကာင္႔ စပါးအထြက္ ကိုထိခိုက္လာႏိုင္ပါသည္။

(၄)ဆန္စပါးႏွင္႔ပတ္သက္၍တိက်ေသာဆန္စပါးမူ၀ါဒကိုယေန႔ထိတိုင္ မေရးဆြဲႏိုင္ေသာေႀကာင္႔ဆန္စပါးလုပ္ငန္းတြင္ပါ၀င္ပတ္သက္သူမ်ားသည္စမ္းတ၀ါး၀ါးႏွုင္႔လုပ္ငန္းမ်ားကိုအေကာင္အထည္ေဖၚေနရပါသည္။

(၄) ဆန္စက္ပညာရပ္ႏွင္႔ပတ္သက္၍အရည္အခ်င္းၿပည္႔မွီေသာအင္ဂ်င္နီယာ မ်ားကြ်မ္းက်င္လုပ္ သားမ်ား၊စီမံအုပ္ခ်ဳပ္ကြပ္ကဲႏိုင္ေသာ မန္ေနဂ်ာမ်ားအခါအားေလ်ာ္စြာၿပဳန္းတီးလာသည္ၿဖစ္ရာလူငယ္ မ်ားကိုေမြးထုတ္ေပးႏိုင္ေသာသက္ေမြးပညာသင္ေက်ာင္းမ်ား၊ဒီပလိုမာေပးႏိုင္ေသာသိပၸံမ်ား၊ေကာလိပ္မ်ားတည္ေထာင္လုပ္ကိုင္ေပးၿခင္းမရွိေသးပါ။

(၅)ဆန္စပါးလုပ္ငန္း၏ supply chain သည္စပါးစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္သည္မွစ၍စားသုံးသူလက္၀ယ္ေရာက္ရွိသည္ လုပ္ငန္းအဆင္႔ဆင္႔ရွိရာအဆိုပါလုပ္ငန္းမ်ားကိုထိန္းေႀကာင္းလမ္းညႊန္ေပးႏိုင္ရန္ အစိုးရ ဖက္၌ regulatory body တစ္ခုလိုအပ္ေနေသာ္လည္းစိုက္ပ်ိဳးေရးကလုပ္မည္လိုလိုစားသုံးသူေရးရာကလုပ္မည္လိုလိုႏွင္႔ၿမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းသည္လြတ္ဟာေနသည္႔သေဘာေတြ႕႔ရွိရပါသည္။ဤအခ်က္သည္ႏိုင္ငံၿခားႏွင္႔ေၿပာဆိုဆက္ဆံသည္႔အခါအေရးႀကီးပါသည္။၂၀၂၀တြင္ ဆန္စပါးလုပ္ငန္းညီလာခံတစ္ခုက်င္းပမည္ၿဖစ္ရာစိုက္ပ်ိဳးေရးဖက္ကဦးေဆာင္မည္ဆိုလွ်င္ယခုအခ်ိန္ကတည္းက ဘယ္အပိုင္းကိုေဇာင္းေပးမည္ဆိုသည္႔အခ်က္ ကိုစဥ္းစားထားဖို႔အခ်ိန္ၿဖစ္ပါသည္။

(၆)ၿမန္မာဆန္ၿပည္ပကိုတင္ပို႔သည္႔အခါ နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးအသုံးၿပဳသည္႔အခါၿမန္မာဆန္သည္တရုတ္ဘက္မွအမ်ိုးမ်ိဳးေသာႏိုမ္ႏွင္းၿခင္းကိုခံေနရပါသည္။ တရုတ္ဗဟိုအစိုးရသည္နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရး ကို အေလးမထားပဲယူနန္အဆင္႔မွတာ၀န္ရွိသူမ်ားႏွင္႔တန္းတူထားဆက္ဆံေနရပါသည္။ ဤကိစၥကိုစီးပြားကူးသန္း၀န္ႀကီးဌာနအေနၿဖင္႔ အေလးအနက္ထားေဆြးေႏြးသင္႔ၿပီးဗီယက္နမ္ႏွင္တရုတ္နယ္စပ္ကုန္သြယ္ေရးကိုမည္ကဲ႔သို႔အေကာင္အထည္ေဖၚေနသည္ကုိလည္းသြားေရာက္ေလ႔လာသင္႔ၿပီးအေၿဖတစ္ခုခုရွာရမည္ၿဖစ္ပါသည္။

(၇)ယေန႔ထက္တိုင္ၿမန္မာဆန္သည္အရည္အေသြးပိုင္း၌ေၿပာစရာတစ္ခုၿဖစ္ေနပါသည္။ၿပည္တြင္းဆန္ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ရာတြင္အရည္အေသြးပိုင္း၌ေၿပာစရာမရွိေသာ္လည္း ၿပည္ပပို႔ဆန္မ်ားတြင္ ကမ႓ ာ႔စံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကိုမွီေအာင္မလုပ္ႏိုင္ေသးေႀကာင္းေတြ႔ရပါသည္။

(၈) လယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္၌လုပ္သားရွားပါးလာသၿဖင္႔စက္မွဳလယ္ယာကိုပုဂၢလိကအပိုင္းမွာ၀န္ေဆာင္မွဳလုပ္ငန္းအေနၿဖင္႔က်ယ္က်ယ္ၿပန္႔ၿပန္႔ၿဖစ္လာေစရန္အစိုးရအပိုင္းမွာအားေပးေဆာင္ရြက္သင္႔ပါသည္။အဆိုပါလယ္ယာလုပ္ငန္းခြင္သုံးစက္ကိရိယာမ်ားကိုစနစ္တက်ကိုင္တြယ္ေမာင္းႏွင္ၿခင္း၊ၿပဳၿပင္ထိန္းသိမ္းၿခင္း သင္တန္းမ်ား အေရးေပၚလိုအပ္ေနပါသည္။ အဆိုပါစက္ကိရိယာမ်ားၿပည္ပမွတင္သြင္းရာအခြန္ႏွဳန္းထားမ်ားပါေလွ်ာ႔ေပါ႔ေပးၿခင္းမ်ားလုပ္ေဆာင္ေပးရပါမည္။

(၉ )ဆန္စပါးကန္ထရုိက္လယ္ယာစနစ္ကိုႏိုင္ငံၿခားကုမၸဏီမ်ား၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ေစရန္ကန႔္သပ္ခ်က္မ်ားကိုေလွ်ာ႔ေပါ႔ေပးသင္႔ပါသည္။ကုမၸဏီအခ်ိဳ ႔၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ေနေသာ္လည္းအရင္းအႏွီးမ်ားစြာ၀င္ေရာက္လုပ္ကုိင္ႏိုင္သည္႔ကုမၸဏီမ်ားကိုဆြဲေဆာင္ႏိုင္ရန္မက္လုံးမ်ားေပးသင္႔ပါသည္။

ေလ႔လာသုံးသပ္ခ်က္

ပုဂၢလိကမွကိုင္တြယ္လုပ္ကိုင္ေနသည္႔ ၿမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းသည္အလွည္႔အေၿပာင္း၌လွွွ်င္ၿမန္စြာတိုးတက္ေၿပာင္းလဲလာေသာ္လည္း marketing ေစ်းကြက္အပိုင္း၌အားနည္းေနသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ၿပည္တြင္းေစ်းကြက္သည္အရည္အေသြးပိုင္း၌တိုးတက္ေၿပာင္းလဲရာယခုအခါ၂၅ မွတ္  ၃၅ မွတ္ဆိုသည့္ဆန္ၾကမ္းမွာေစ်းကြက္တြင္မေတြ႔ရေလာက္နီးပါးၿဖစ္ေနပါၿပီ။ဆန္မ်ိဳးစုံ ကိုလွပေသသပ္ေသာ packaging မ်ားၿဖင္႔အေလးခ်ိန္အမ်ိဳးမ်ိဳးအသင္႔ခ်က္ဆန္အၿဖစ္ေရာင္းခ်ေနေသာေႀကာင္႔ လူတန္းစားမေရြး ေရြးခ်ယ္စားသုံးႏိုင္လာသည္မွာေက်နပ္ဖြယ္ေကာင္းေသာေၿပာင္းလဲမွဳတစ္ရပ္ကိုေတြ႔ေနရပါသည္။

ၿပည္ပဆန္တင္ပို႔ရာတြင္ယခင္ကတင္ပို႔ခဲ႔ဘူးေသာအာဖရိက၊ ဘဂၤလားဒက္ရွ္ေစ်းကြက္ၿဖစ္ေသာေၿကာင္႔အရည္အေသြးႏွင္႔ပတ္သက္၍မႀကာခဏၿပႆနာမ်ားၿဖစ္ခဲဘူး႔ပါသည္။ ၿပည္တြင္းဆန္ေခ်ာေစ်းသည္ ကမၻာေစ်းကြက္၌အလားတူအရည္အေသြးရွိေသာဆန္အမ်ိဳးအစားအခ်ိဳ ႔ထက္ေစ်းပိုမ်ားေနေသာေႀကာင္႔ၿပည္ပတင္ပို႔ရန္တြက္ေခ်မကိုက္ႏိုင္ပါ။(ဥပမာေပၚဆန္းေဘးႀကားဆန္)ထိုင္းဆန္ေခါက္ေဒါ႔မာလီကိုၿပိဳင္ႏိုင္သည္႔အရည္အေသြးရွိေသာ္လည္းေစ်းကြက္တစ္ခုရရွိရန္ မ်ားစြာအခ်ိန္ယူမည္ၿဖစ္ပါသည္။တစ္ဖက္၌စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္သူမ်ားကလည္းအလ်င္မွီေအာင္အရည္အေသြးမွီေအာင္စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေပးရန္လည္းလိုအပ္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ပဲမ်ိဳးစံုစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္တင္ပို႔ေရာင္းဝယ္မႈလုပ္ငန္းသည္ ဆယ္စုႏွစ္၁-၂ ခုအတြင္းအရွိန္အဟုန္ျမင့္မားစြာႏွင့္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္သြားျခင္းမွာ ပုဂၢလိကအပိုင္းမွလြတ္လြတ္လပ္လပ္လုပ္ကိုင္ႏိုင္ခဲ့၍ျဖစ္ပါသည္။ပဲမ်ိဳးစံုကိုလြတ္လြတ္လပ္လပ္သိုေလွာင္ေဈးကစားႏိုင္သည္။ႏိုင္ငံျခားသားမ်ားလည္းျပည္တြင္းျပည္ပပဲေဈးကြက္တြင္ဝင္ေရာက္လႈပ္ရွားေဈးကစားႏိုင္သည္။ထို႔ေၾကာင့္လည္း၂၀ဝ၉ခုႏွစ္ကပဲမ်ိဳးစံုႏွင့္ပတ္သက္၍ျပႆနာျဖစ္ေပၚခဲ့ရာႏိုင္ငံေတာ္ကပါဝင္ေျဖရွင္းေပးခဲ့ရသည္ကို အမ်ားအသိပင္ျဖစ္ပါ သည္။ သို႔ေသာ္ ဆန္စပါးကို ပုဂၢလိကအားလုပ္ကိုင္ခြင့္ျပဳခဲ့ေသာ္လည္းပဲမ်ိဳးစံုကဲ့သို႔လြတ္လပ္မႈမ်ိဳးေတာ့ရႏိုင္မည္မဟုတ္ပါ။ဆန္စပါးျပည္တြင္းေဈးႏႈန္းမတက္လာေစေရးသည္ပုဂၢလိကအပိုင္းမွအဓိကအာ႐ံုစိုက္ရမည့္အခ်က္ျဖစ္ၿပီးျပည္ပတင္ပို႔ေရးသည္ျပည္တြင္း၌ပိုလွ်ံမွသာတင္ပို႔ႏိုင္မည္ဟူေသာမူဝါဒကိုဆက္လက္ကိုင္စြဲထားဆဲျဖစ္၍ယခင္ကကဲ့သို႔ဆန္အမ်ားဆံုးတင္ပို႔သည့္ႏိုင္ငံတစ္ခုျဖစ္လာေရးမွာဆယ္စုႏွစ္တစ္ခု အတြင္း အထက္တြင္ေဖၚျပခဲ့သည့္ အားသာခ်က္၊ အားနည္းခ်က္မ်ားအေပၚ ေဝဖန္သံုးသပ္ကာမဟာဗ်ဴဟာ၊နည္းဗ်ဴဟာမ်ားစနစ္တက်ေရးဆြဲ၍ အခ်ိန္ ယူ ေဆာင္ရြက္ၾကရန္လိုအပ္ေပသည္။

ေမာင္တိုင္ပင္

၀၃-၀၂-၂၀၁၉