ေကာင္းမြန္ေသာအုုပ္ခ်ဳပ္ေရး (good governance)

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီး ဦးသိန္းစိန္က ႏုိင္ငံေတာ္ကုိ ျပဳျပင္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ အဓိကအခ်က္ (၂)ခ်က္ ေျပာသြားခဲ့တာ အားလံုးအသိပါ။ clean government နဲ႔ good governance ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင္တိုင္ပင္အျမင္မွာေတာ့ clean government ျဖစ္လာဖို႔က ေတာ္ေတာ္လုပ္ယူရအံုးမဲ့ အေျခအေနပါ။ good governance ကေတာ့ ၀န္ထမ္းေတြ၊ ျပည္သူ ေတြ၊ ဌာနေတြ အသီးသီးရဲ႕ လုပ္ခ်င္ကုိင္ခ်င္စိတ္ရွိမႈအေပၚ မူတည္လိမ့္မယ္ ထင္ပါတယ္။ good governance ကုိ အရင္လုပ္ၿပီးမွ တျဖည္းျဖည္း clean government ကုိ ကူးေျပာင္းေရာက္ရွိ သြားႏုိင္လိမ့္မယ္လို႔ ယံုၾကည္ပါတယ္။

ျပည္သူေတြရဲ႕ လူမႈပတ္၀န္းက်င္အသီးသီးမွာ reforms ေတြ၊ changes ေတြကိုုေန႔စဥ္ႏွင္႔အမ ွ် ႀကားေနႀကရမွာပါ။ သိုု႔ေသာ္လည္းအထက္ အဖဲြ႕အစည္း အဆင္႔ေတြမွာပဲ စိတ္အားထက္သန္မႈေတြရွိေနၿပီး၊ေျပာင္းမယ္၊ေရြ႔မယ္၊လုပ္မယ္တကဲကဲျဖစ္ေနေပမဲ့ျပည္သူေတြနဲ႔ အမွန္တကယ္ထိေတြ႕ဆက္ဆံေနရ တဲ့ အလယ္ပုိင္းနဲ႔ ေအာက္ပုိင္းအဆင့္ေတြမွာ ဒံုးရင္းဒံုးရင္းပဲရွိေနတာ ေတြ႕ရေတာ့ အစိုးရက ေျပာတာတျခား၊ လုပ္ေနတာတျခားပါလားလို႔ ေ၀ဖန္မႈေတြ နားနဲ႔မဆံ့ ၾကားရၿပီးအားမလိုုအားမရၿဖစ္ေန ႀကပါတယ္။ တျခား မၾကည့္ပါနဲ႔ ေအာင္ထြဋ္မကြယ္လြန္ခင္ေရးခဲ့တဲ့ The Voice ဂ်ာနယ္ ထဲက ”ဥပေဒႏွင႔္အညီ”ေဆာင္းပါးမွာ”ေခတ္ေၿပာင္းစနစ္ေၿပာင္းၿဖစ္ေနသည္ကိုုမယုုံႀကည္ေသာေႀကာင္႔လုုံး၀ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၿခင္းမရွိသူမ်ားအခ်ဳပ္အၿခာအာဏာသုုံးရပ္စလုုံးတြင္အမ်ားအၿပားရွိေနသည္ဆိုုေသာအခ်က္ၿဖစ္ပါသည္” လိုု႔ ေရးထားပါတယ္။ ဒါကိုုဖတ္ရေတာ႔ အာဏာ (၃)ရပ္ကုိ ကုိင္စဲြထား တဲ့ အထက္ပုိင္းအာဏာပုိင္အဆင့္မွာေတာင္ ပဋိပကၡေတြရွိေနၾကတာကုိ သိလိုက္ရေတာ့ ေတာ္ေတာ္ပဲရင္ေလးမိပါတယ္။ တခါတရံ ” ေအာ္ ငါလည္း အသက္ အရြယ္ႀကီးရင့္ေနၿပီ၊ ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြအေနနဲ႔ အရြယ္အပုိင္းအျခားနဲ႔လုပ္ရမဲ့ အလုပ္ ေတြ ကန္႔သတ္ထားတာရွိေတာ့ တတိယအရြယ္လြန္ဘ၀ကိုု ေရာက္ေနၿပီ ” ျဖစ္တဲ့ ေမာင္တိုင္ပင္အဖို႔ အေသတတ္ေအာင္ ၀ိပႆနာအလုပ္ကုိပဲ ဦးစားေပးဖို႔ ေကာင္းေနၿပီလို႔ ေတြးမိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကုိယ္တတ္ႏိုင္တာေလးေတာ့ သတိေပးေရးသားသင့္ပါလားလို႔ အႀကံေလးလည္း ေပၚလာလို႔ ေရးမိတာပါ။

Good governance ျဖစ္ေအာင္လုပ္ဖို႔ဆိုတာ ဌာနဆိုင္ရာ အႀကီးအကဲေတြတင္ မကပါဘူး ၀န္ထမ္း၊ ျပည္သူေတြနဲ႔လည္း သက္ဆိုင္တယ္လို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ဆရာဦးေအာင္သင္း ေျပာခဲ့ဘူးတဲ့ အေၾကာင္းအရာေလးတစ္ခုကုိ ေမာင္တိုင္ပင္ သတိရမိပါ တယ္။ ဆရာဦးေအာင္သင္း ေဟာေျပာခဲ့တာကိုုနားေထာင္ဘူးတာမဟုုတ္ပါ။Messengerဂ်ာနယ္မွာ ဆရာေမာင္၀ံသေရးသားထားတဲ့ “တခါးေဟာင္းႀကီးရဲ႔ တကြ်ိ ကြ်ိၿမည္သံ“ ေဆာင္းပါးကုိ ဖတ္ရၿပီးႀကိဳက္သြားတာပါ။ ႏိုုင္ငံၿခားက စာေရးဆရာ တစ္ေယာက္ ေရးထားတာတဲ႔။ ဘယ္ ႏုုိင္ငံလည္းေတာ႔မသိဘူး။ စာေရးဆရာအိမ္ကတံခါးေဟာင္းႀကီးဟာ ဖြင့္လိုက္ပိတ္လိုက္လုပ္ရင္ အၿမဲ တကြ်ိကြ်ိ ၿမည္ေနၿပီး၊ သူအပါအ၀င္ အိမ္သားေတြ မည္သူကမွ ျပင္ဖို႔စိတ္မကူးၾကပါဘူး။ အိမ္က ထြက္သြားရင္ တံခါးမႀကီးက တကြ်ိကြ်ိ ၿမည္လိုက္၊ ၀င္လာရင္လည္း တံခါးေဟာင္းႀကီးကတကြ်ိကြ်ိ ၿမည္ လိုက္နဲ႔ ျပင္ရေကာင္းမွန္းမသိၾကေတာ့ဘူး။ ေနာက္ဆံုးတံခါးေဟာင္းႀကီးဟာ ရိုးရိုးဖြင့္လို႔ ပိတ္လို႔ ေတာင္မရေတာ့ဘဲ တံခါးေဘာင္ကုိ မ ၿပီးမွ ပိတ္လို႔ ဖြင့္လို႔ရေတာ့တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးအထိ ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပဲႏိုုင္္ငံၿခားစာေရးဆရာဟာ ခရီးတစ္ခုုကိုု ၄-၅ ရက္ႀကာထြက္ေနတံုး သူ႕အိမ္သား ေတြက တံခါးေဟာင္းႀကီးကုိ မျပင္မျဖစ္ေတာ့တာမို႔လို႔ ျပင္လိုက္ရပါတယ္တဲ့။ စာေရးဆရာ ျပန္လာ ေတာ့ တံခါးေဟာင္းႀကီးဖြင့္ ၀င္လာတဲ့အခါ အရင္လိုုတကြ်ိကြ်ိ မ ျမည္ေတာ့ဘဲ ပိတ္ရဖြင့္ရတာအလြယ္တကူေလ ွ်ာကနဲေလ ွ်ာကနဲ နဲ႔ အဆင္ေျပ ေနတာေပါ့။ ဒါေပမဲ႔ ႏိုုင္ငံၿခားစာေရးဆရာဟာ တံခါးေဟာင္းႀကီး ဖြင့္ရပိတ္ရတာ အဆင္ေျပေျပ ျဖစ္ ေနတာကုိ မႀကိဳက္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ဟာတာတာနဲ႔အၿပစ္ရွိသလိုုခံစားေနရတယ္တဲ႔။ ခါတိုင္းလို တကြ်ိကြ်ိ ျမည္ေနတဲ့ တံခါးေဟာင္းႀကီးကုိ ဖြင့္ၿပီး၀င္ခ်င္ ထြက္ခ်င္လာတယ္။ တံခါးအဖြင့္အပိတ္မွာ တကြ်ိကြ်ိ ၿမည္ေအာင္လုပ္လို႔လည္း မရေတာ့စာေရးဆရာဟာခက္ခဲတဲ႔အေဟာင္းရဲ႔ဆြဲငင္အားထဲကရုုန္းထြက္လိုု႔မရသလိုုခံစားလာရတယ္တဲ႔။
ဒီလိုုစိတ္ခံစားခ်က္ေတြရလာၿပီးတဲ႔အခါ လူ႔သဘာ၀ရဲ႔ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကုိ ေဖၚထုုတ္ေတြ႕ရွိသြားခဲ့တယ္ လို႔ ဆိုထားပါတယ္။

အေဟာင္းမွာ ေခါက္ရိုးက်ိဳးအရိုးစြဲေနၾကတဲ့လူသားေတြရဲ႕ သဘာ၀က အသစ္က ဘယ္လိုပဲ လြယ္ကူေခ်ာေမြ႕တယ္ဆိုရင္ေတာင္မွ ခက္ခက္ခဲခဲျဖစ္ခဲ့တဲ့ အေဟာင္းရဲ႕ ဆဲြေဆာင္ မႈကေန ရုန္းထြက္ဖို႔ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲပါလားလို႔ စာေရးဆရာက ေကာက္ခ်က္ခ်ခဲ့တဲ႔အေႀကာင္း ဆရာ ဦးေအာင္သင္းက ေဟာေျပာခဲ့တယ္လို႔ ေမာင္၀ံသရဲ႕ ေဆာင္းပါးမွာ ဖတ္ရပါတယ္။ ဒီအဆိုအမိန္႔ဟာ ယခုအခ်ိန္အခါနဲ႔ ကုိက္ညီေနတယ္လို႔ ေမာင္တုိင္ပင္ထင္ပါတယ္။ good governance ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ပါလုပ္ပါလို႔ တဖြဖြေျပာေနတဲ့ၾကားထဲက ေျပာင္းဖို႔ျပင္ဖို႔ မႀကိဳးစားၾကဘဲ အရင္လုပ္ခဲ့ဘူးတဲ့ အတိုင္းပဲ လုပ္ေနခ်င္ေနၾကတဲ့ အလယ္အလတ္နဲ႔ ေအာက္ေျခ၀န္ထမ္း (အထက္ပုိင္းလည္း တခ်ိဳ႕ပါႏုိင္ပါတယ္ )ေတြဟာလုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္တဲ့ အခါ တံစုိးလက္ေဆာင္ လာဘ္မရမွာစုိးလို႔ အၿပင္ လူ႔သဘာ၀အရ လုပ္နည္းအေဟာင္းကုိပဲ ရုုန္းထြက္ဖိုု႔ခက္ခဲၿပီး တ၀ဲလည္လည္ျဖစ္ေနတတ္တဲ့ လူ႕သဘာ၀အက်င့္ဆိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္ႏုိင္တယ္လို႔ ေမာင္တိုင္ပင္ရဲ႕ အေတြးဟာ ေျပာငး္လဲသြားခဲ့ရပါတယ္။

လက္ရွိဌာနတစ္ခုရဲ႕ senior official တစ္ဦးနဲ႔ ေမာင္တိုင္ပင္ စကားေျပာဆို ေဆြးေႏြး ခဲ့ဘူးပါတယ္။ ႏုိင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲကုိယ္တိုင္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနစ္ေျပာင္းလဲဖို႔ တဖြဖြေျပာေနေပ မဲ့ အလယ္အလတ္၊ ေအာက္ေျခ၀န္ထမ္းေတြဟာ သူတို႔အရင္လုပ္ခဲ့တဲ့ ပံုစံကုိပဲ လုပ္ကုိင္ေနခ်င္ ၾကပါတယ္။ ေခါက္ရိုးက်ိဳးေနတဲ့ ပံုစံကေန ေျပာင္းထြက္လာဖို႔ကုိ ေတာ္ေတာ္၀န္ေလးေနၾကပါ တယ္တဲ့။ ဒီလို mind-set မ်ိဳးဟာ ညႊန္ၾကားေရးမွဴးအဆင့္ အရာထမ္းေတြမွာေတာင္ ရွိေနတာကုိ အံၾသစိတ္ပ်က္ဖြယ္ရာ ေတြ႕ေနရတယ္လို႔ သူက ဆိုပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ ဒီအဆင့္ေတြဟာျပည္သူေတြ၊ လုပ္ငန္းရွင္ေတြနဲ႔ မျပတ္ေတြ႕ေနရတဲ့အဆင့္ေတြျဖစ္ေတာ့ တခါတရံမွာ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြဟာ ျပင္ပေလာကမွာ ရယ္စရာ၊ ဟားတိုက္စရာ ျဖစ္ေနတာကုိလည္း သူတို႔တစ္ ေတြ မသိၾကေတာ့ သနားစရာေကာင္းတဲ့ လူသားေတြျဖစ္မွန္းမသိ ျဖစ္ေနရပါတယ္။ စဥ္းစားဆင္ ျခင္သုုံးသပ္္ႏုိင္တဲ့ ဥာဏ္စြမ္းဥာဏ္စေတြ အရိပ္သုုံးပါးကိုုနားလည္တဲ႔အသိဥာဏ္ေတြ ဆိတ္သုန္းကုန္ၾကတဲ့ လကၡဏာေတြ ေတြ႕ေနရလို႔ ေတာ္ေတာ္ကုိ စိတ္ပ်က္မိေၾကာင္း ေျပာျပဘူးပါတယ္။

ဒီလို mind-set ရွိရတဲ့သူေတြဟာ အစုိးရ၀န္ထမ္းအဆင့္ေတြမွာသာမက ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းေတြမွာ လုပ္ေနၾကတဲ့ ၀န္ထမ္းေတြမွာလည္း ေတြ႕ေနရပါတယ္။ ေမာင္တုိင္ပင္ ဘဏ္ ကုိ ေရာက္လာေတာ့ ပထမဆံုး သတိထားမိတာက ေငြေၾကးနဲ႔ စာရင္းဌာနဟာ ျပည္သူနဲ႔ ထိေတြ႕ဆက္ဆံရတဲ့ဌာနေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာပါ။ သူတို႔ရဲ႕ office management စနစ္ (သုိ႔မဟုတ္) operation management ကုိ ေလ့လာၾကည့္ပါတယ္။ ဘဏ္ဆိုတာ risk management အရ ကုိယ့္အတြက္ risk ကုိ cover ယူမိရင္ public dealing ျပည္သူနဲ႔ ဆက္ဆံ ေရးကုိ ထိခိုက္သြားႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူတို႔ရဲ႕ management system ကုိ ေခ်ာေမြ႕သြား ေအာင္ public dealing လည္း မပ်က္ရေအာင္ streamlining ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ သာမန္ saving account တစ္ခု process လုပ္ခ်ိန္ဟာ အရင္ (၁၅)မိနစ္ (၂၀)မိနစ္ၾကာရာကေန (၃-၅) မိနစ္အတြင္း process လုပ္လို႔ရေအာင္ management ကုိ ျပင္ဆင္ဖိုု႔အႀကံၿပဳလိုုက္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဌာနဆိုင္ရာအႀကီးအကဲကုိယ္တိုင္ ကြင္းဆင္းၾကည့္ရႈၿပီး၊ မိမိဌာနရဲ႕ management process လုပ္ငန္းစဥ္မွာ ဘယ္အဆင့္ေတြေၿပာင္းႏိုုင္တယ္၊ ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္တယ္ဆိုတာ စဥ္းစားေတြးေခၚ ၿပီးအေၿပာင္းအလဲလုပ္သင့္ပါတယ္။ တစ္ဖက္ကလည္း လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာက လုပ္ခဲ့တဲ့စီမံခန္႔ခြဲမႈ လုုပ္ငန္းစဥ္ကုိ ဖက္တြယ္ထားခ်င္ေနမယ္ဆိုရင္ လုပ္ငန္း ခြင္ working enviroment ဟာ ေပ်ာ္စရာမေကာင္းႏုိင္ေတာ့ပါ။ ေမာင္တုိင္ပင္ရဲ႕ ဘဏ္မွာ slogan ေလးတစ္ခု ခ်ထားပါတယ္ (တကယ္ေတာ႔ ေမာင္တိုင္ပင္ဟာ slogan ေတြကုိ မုန္းပါတယ္၊ လူေတြ ကုိပညာမတတ္ဘူး၊လူလိုုနားမလယ္ဘူးဆိုုၿပီး insult လုပ္ထားတယ္လို႔ သေဘာထား ပါတယ္။) ဒါေပမဲ့ ဒီ slogan ကုိ အမ်ားျပည္သူေတြ ေတြ႕ႏုိင္တဲ့ေနရာမွာ မထားပါဘူး။ ၀န္ထမ္းေတြဖက္က ၾကည့္ရင္ ျမင္ႏုိင္တဲ့ေနရာမွာပဲ ထားပါ တယ္။ slogan က " လိုခ်င္တာကုိ ေခ်ာေခ်ာေမာေမာ လုပ္ေပးလိုက္ျခင္းျဖင့္ သူ၏ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ကုိ ကုိယ္ကလည္း ရယူလိုက္ပါ " တဲ့။ ၀န္ထမ္းေတြကုိ ပီတိခံစားတတ္ေအာင္ သတိေပးတဲ့ အေနနဲ႔ ထားခိုင္းတာပါ။ insult လုပ္တယ္လို႔ သေဘာမထားပါ။ ၀န္ထမ္းနဲ႔ ျပည္သူအၿပန္အလွန္ေႏြးေထြးတဲ႔ဆက္ဆံမႈေႀကာင္႔ ေပ်ာ္ရႊင္မႈ ေတြ အသီးသီးၿဖစ္ေပၚ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားၿပီး၊ လုပ္ငန္းခြင္္ဟာ ေပ်ာ္စရာေကာင္းေအာင္ ဖန္တီးယူတာပါ။

အဲဒီေတာ့ ၀န္ႀကီးဌာနေတြ၊ ဌာနဆိုင္ရာ အဖဲြ႕အစည္းေတြ၊ civil society အဖဲြ႕အစည္း ေတြ၊ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္း အဖဲြ႕အစည္းေတြမွာရွိတဲ့ အႀကီးအကဲေတြကုိ အႀကံျပဳခ်င္ပါတယ္။ (ဆရာလုပ္တာ မဟုတ္ပါ) ဌာန၊ အဖဲြ႕အစည္းေတြရဲ႕ လက္ရွိ office management ကုိ သံုးသပ္ ၾကည့္ပါ။ process လုပ္ငန္းစဥ္ေတြ ေလ့လာပါ။ security, risk ေတြရွိ ရွိေကာင္းရွိႏိုုင္ရင္ေတာင္ အေကာင္း ဆံုးလုုပ္ငန္းအဆင့္ေတြနဲ႔ ဘယ္လိုေက်ာ္လႊားလုပ္ကုိင္ႏုိင္တယ္ဆိုတာ လက္ေတြ႕လုပ္ကုိင္ၾကည့္ပါ။ စမ္းသပ္ႀကည္႔ပါ။ ေမာင္တုိင္ပင္ အေသခ်ာဆံုးတစ္ခုကိုေတာ့ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီကေန႔ ဌာနတုိင္း၊ အဖြဲ႕ အစည္းတိုင္းလိုလို အသံုးျပဳေနၾကတဲ့ office management ေတြဟာ ေဟာင္းႏြမ္းေဆြးေျမ႕ေန တာ မ်ားပါတယ္။ ဒီကေန အေျခအေနနဲ႔ ကုိက္ညီေအာင္ ျပင္ၾကပါ။

ေမာင္တုိင္ပင္ ေနာက္ဆံုးလုပ္ခဲ့တဲ့ အစုိးရဌာနမွာ day to day management ကုိ ျပင္ခဲ့တံုးက ႀကီးမားေသာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ ဆန္႔က်င္မႈကုိ ႀကံဳခဲ့ရဘူးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ တျဖည္းျဖည္း စိတ္ရွည္ရွည္ထားေျပာင္းလဲႏုိင္ခဲ့ေတာ့ အစုိးရဌာနေတြထဲမွာ top management အေနနဲ႔ စံထားခံရပါတယ္။ ဒီကေန႔ထိ အဲဒိဌာနဟာ သမားရိုးက် office management ကေန ထြက္လာၿပီး၊ ႏုိင္ငံတကာစံခ်ိန္နီးပါးေလာက္္ေတာ့ ရွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေမာင္တုိင္ပင္ ေၿပာလိုုတာကေတာ့ေစာနကေျပာခဲ့တဲ့ထူးဆန္းတဲ႔လူ႔သဘာ၀အေၾကာင္းအရာတစ္ခုလိုုအေဟာင္းအေဆြးကိုုသံေယာဇဥ္ၿဖစ္မေနသင္႔ေတာ႔ပါ။ ေဟာင္းႏြမ္းေဆြးေၿမ႔ေနတဲ႔ office management ေတြ မွာပဲတ၀ဲလည္းၿဖစ္မေနသင္႔ပဲ အသစ္အသစ္ေသာ office management ေတြျပင္ဆင္ေၿပာင္းလဲက်င္သုုံးႀကဖိုု႔အခ်ိန္ေရာက္ေနၿပီဆိုုတာကိုုသတိမၿပဳမိႀကတာလားမသိႏိုုင္ေတာ႔ပါ။