၀န္ေဆာင္မွူကုန္သြယ္ေရး

က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံဟာကုန္သြယ္မႈေတြအရင္ကလည္းလုပ္ခဲ့တယ္။အခုလည္းလုပ္ေနဆဲပဲ။ကုန္သြယ္မႈလို႔ဆိုလိုက္တာနဲ႔မ်က္ေစ့ထဲမွာ ကုန္သြယ္မဲ့ကုန္ပစၥည္းေတြကိုပဲျမင္လိုက္မိၾကမွာပဲ။ကုန္သြယ္မႈဆိုတာ trade ပဲ။ အဲဒီမွာ trade in goods  ရွိမယ္၊ trade in services ရွိမယ္။

အဲဒါကိုၾကည့္လိုက္ရင္က်ေနာ္တို႔တေတြဟာ trade in goods မွာအားသာေနတယ္ဆိုတာသိသာထင္ရွားတယ္။ ဒါလည္းႏိုင္ငံတိုင္းလိုလို trade in goods မွာအားသာၾကတာပါပဲ။ ကုန္သြယ္မႈဆိုတဲ့အတိုင္းပို႔ကုန္ရွိမယ္၊သြင္းကုန္ရွိမယ္။ တရားဝင္ကုန္သြယ္မႈရွိမယ္။ ေမွာင္ခိုတရားမဝင္ကုန္သြယ္မႈလည္းရွိမယ္။ျမန္မာမွာ ရာခိုင္ႏွဳန္းအားျဖင့္ေတာ္ေတာ္မ်ားမယ္။အဲဒါကလည္း trade in goods လို႔ေျပာရမွာပဲ။က်ေနာ္တို႔အားနည္းေနတာက trade in services ျဖစ္တယ္။အစိုးရအဆက္ဆက္အားမေပးတာလည္းပါတယ္။ services ဆိုတာဝန္ေဆာင္မႈျဖစ္တယ္။ အထည္ခ်ဳပ္စက္႐ုံလုပ္ငန္းေတြႏိုင္ငံျခားကအဝတ္စေတြတင္သြင္းလာမယ္။ ျမန္မာအလုပ္သမားေတြကသူတို႔လိုခ်င္တဲ့ဒီဇိုင္းကိုခ်ဳပ္လုပ္ေပးမယ္။ၿပီးရင္ျပန္ပို႔ေပးမယ္။ ျမန္မာက ဝန္ေဆာင္မႈေပးလိုက္တဲ့အတြက္ဝန္ေဆာင္ခရမယ္။ ဒါက trade in services ပဲ။

က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ trade in services လုပ္စရာေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ အားကစား၊ဟိုတယ္၊ခရီးသြားလာေရး၊စသည္ျဖင့္လုပ္ငန္းေတြအမ်ားႀကီးရွိပါတယ္။ ပြဲစားလုပ္ငန္းေတာင္ management ႏိုင္နင္းရင္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ လိုက္ေလ်ာညီေထြရွိတဲ့ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းေတြရွိရမယ္။ဝန္ႀကီးဌာနအခ်င္းခ်င္းညႇိႏိုင္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈရွိရမယ္။ဥပမာေဂါက္ကြင္းေတြဟို

တယ္ေတြအဆင့္ဆင့္မီမီတည္ေဆာက္မယ္။ေဆာင္းတြင္း ၄-၅-၆လေလာက္ေဂါက္႐ိုက္လို႔မရတဲ့အေအးပိုင္းႏိုင္ငံကေဂါက္သမားေတြဟိုတယ္မွာတည္းမယ္။ေဂါက္႐ိုက္မယ္၊အပမ္းေျဖအနားယူမယ္။သူတို႔တေတြအတြက္ဘယ္လိုဝန္ေဆာင္မႈေပးမလဲစဥ္းစားလုပ္ေဆာင္ေပးဖို႔ပဲ။ေလယာဥ္စီးလုံးငွားလာမလား--အခုလည္းရွိပါတယ္။လူေတြသိပ္မသိၾကလို႔ပါ။ ေဆာင္းတြင္းကာလမွာ ကိုးရီယားက golf training ေက်ာင္းကလူငယ္ေဂါက္သမားေလးေတြပန္းလႈိင္ေဂါက္ကြင္းမွာ package tour နဲ႔လာေလ့က်င့္တယ္။ဟိုတယ္နဲ႔ကြင္း အၾကားသြာလာဖို႔ coach service လုပ္ေပးတယ္။ catering စီစဥ္ေပးတယ္။ driving range မွာသူ႔coach နဲ႔သူေလ့က်င့္ေပးတယ္။ ကြင္းပတ္တယ္။ကြင္းကလည္းႏိုင္ငံတကာအဆင့္မွီတာကိုး။ ဒါဟာtrade in service ပဲ။

ေနာက္ပညာေရး၊က်န္းမာေရး၊ဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ႏိုင္တယ္။ target beneficiary ကတတ္ႏိုင္တဲ့ျမန္မာေတြတင္မဟုတ္ဘူး။ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြ၊ အျခားႏိုင္ငံေတြကေဆးလာကုခ်င္သူေတြပါပါဝင္ရမယ္။ ပါေမာကၡေတြ ဆရာဝန္ေတြကေတာ့ျပည္တြင္းကသာမဟုတ္ဘူး၊ႏိုင္ငံျခားက professional ေတြပါငွားခြင့္ျပဳရမွာပါ။အခုေခတ္ပုဂၢလိကေဆး႐ုံေတြမွာ လက္ရွိျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ိဳးနဲ႔ေတာ့ ၿပိဳင္လို႔ရမွာမဟုတ္ဘူး။ competitive ျဖစ္ရမယ္။ အင္တာေနရွင္နယ္မွာ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းအတိုင္း ဝန္ေဆာင္မႈေပးႏိုင္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ရမယ္။ ထိုင္းကေဆး႐ုံေတြ က်ေနာ္တို႔မ်က္ေစ့ေအာက္မွာပဲႏိုင္ငံတကာအဆင့္မီေအာင္လုပ္ၿပီး medical tourism ကိုအေကာင္အထည္ေဖၚလုပ္ႏိုင္ခဲ့တယ္။ ပန္းလႈိင္ေဆး႐ုံလည္း အခ်ိန္ကိုက္လုပ္ခဲ့ေပမဲ့ ကိုယ္က်ိဳးစီးပြားကာကြယ္မႈကိုေရွတန္းမွာထားမႈ၊ အျမင္မက်ယ္မႈ၊ စီးပြားေရးအျမင္နဲ႔ အခြင့္အလန္းတစ္ခုကိုမသုံးသပ္တတ္မႈ၊ အရာရာ ကိုလုံျခံဳေရးအျမင္ရႈ ့ ေဒါင့္ကေနသုံးသပ္တတ္တဲ့အေလ့အက်င့္စြဲၿမဲေနမႈ၊ xenophobia ေခၚႏိုင္ငံျခားသားဆိုရင္အျမင္မၾကည္လင္မႈ၊ေရွး႐ိုးစြဲအျမင္မ်ား အျမစ္တြယ္ေနမႈေတြေၾကာင့္ trade in services လုပ္ငန္းေတြဟာ တိုးတက္သင့္သေလာက္မတိုးတက္လာျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ 

အခုထိလည္းျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ကိုအကာအကြယ္ေပးမႈအျမင္ေတြဟာစြဲစြဲၿမဲၿမဲရွိေနဆဲျဖစ္ပါတယ္--competitiveness ကိုေကာင္းတဲဖက္ကအျမင္နဲ႔ပဲ သုံးသပ္လုပ္ကိုင္ေနဖို႔ လိုပါတယ္။ ယေန႔ အေျခအေနကိုေလ့လာၾကည့္ပါ။ဘဏ္မ်ား၊ ဓါတ္ဆီဆိုင္မ်ား၊ retail marketing  လုပ္ငန္းမ်ားက ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္မ်ားမွေပးေသာ ဝန္ေဆာင္မႈမ်ားကိုျပည္သူအမ်ားကေပးသေလာက္သာယူေနရဆဲပါ။ က်ေနာ္ဒီလိုေျပာလိုက္လို႔ ျပည္တြင္းလုပ္ငန္းရွင္ခ႐ိုနီအမ်ားစုကျကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကလိမ့္မယ္မထင္ပါ။ ႏွစ္ေပါင္းေတာ္ေတာ္ၾကာ privilege ေအာက္မွာလုပ္ကိုင္လာခဲ့ၾကေတာ့အရသာေတြ႕ေနတာလည္းပါပါလိမ့္မယ္။ ေအာင္ျမင္တဲ့လုပ္ငန္းရွင္တိုင္းအဝင္အထြက္ညႇက္ၾကပါတယ္။ အခုလည္းဘယ္ေလာက္သိမ္းသြင္းၿပီးၿပီလဲဆိုတာသူတို႔ဖါသာသူတို႔ပဲသိၾကပါလိမ့္မယ္။

ထုတ္ကုန္ ၃ဆ တိုးဖို႔လူႀကီးက ေျပာဆိုလို႔သာေျပာလိုက္ရတယ္--က်ဳပ္ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲဆိုတာ စဥ္းစားရအုံးမယ္ဆိုတဲ့ သူအဖို႔ trade in goods ကိုေဘာင္အတြင္းကလုပ္ေနလို႔မရဘူူး။ျပဳျပင္သင့္တာေတြအျမန္ျပဳျပင္-- ဌာနအခ်င္းခ်င္းညႇိႏိုင္းသင့္တာညႇိႏိုင္းၾကဖို႔ လိုပါတယ္။ သစ္ေတာသယံဇာတ ကအစိုးရကပဲ သစ္ထုတ္ ၿပီးပို႔ကုန္လုပ္မယ္။ ဒီအပိုင္းက ၃ဆ တိုးဖို႔ ဘယ္လိုလုပ္မလဲ?? 

trade in services ေတြလည္းဘယ္လိုလုပ္သင့္သလဲဆိုတာ စဥ္းစားရမယ္။ဒီကေန႔ က်ေနာ္တို႔ trade in goods ကတန္ဖိုးဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ trade in services ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ ဆိုတာေတာ့ စီးပြားကူးသန္းကတာဝန္ရွိသူေတြေတာ့သိမယ္။ ဒါေတြဟာေဘးကၾကည့္ေနတဲ့သူရဲ႕အျမင္ပါ။ ေဘးထိုင္ဘုေျပာေနတယ္လို႔ ထင္ျမင္ ႏိုင္ပါတယ္။ တခါတခါ ေတာ့ cross ျဖစ္လာရင္ ကိုယ္ က အရင္လိုမဟုတ္ေတာ့ဘူး။ ပါးစပ္တို႔ လက္တို႔ ကအလိုလို ထြက္သြားတတ္တာေတာ့ ခြင့္လႊတ္ပါ။