ပုဂၢလိကလက္ထဲကၿမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္း (အဆက္)

ဆန္ပိုေဒသမွဆန္လိုေဒသစီးဆင္းမွဳ

ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာအစဥ္အလာအရ ဆန္စီးဆင္းမႈတစ္ခုမွာ ဧရာဝတီမွ ရန္ကုန္သို႔၊ ေျမာင္းျမမွပခုကၠဴသို႔စီးဆင္းပါသည္။ေျမာင္းျမမွရန္ကုန္သို႔ဆန္စီးဆင္းမႈသည္ပ်မ္းမွ်အားျဖင့္ ရွိေနေသာ္လည္းေျမာင္းျမမွပခုကၠဴသို႔ဆန္စီးဆင္းမႈသည္၂၀ဝ၈ခုႏွစ္မွစ၍ပ်မ္းမွ်စီးဆင္းမႈပမာဏေလ်ာ့က်လာပါသည္။ယခင္ကေျမာင္းျမမွတဆင့္ဧရာဝတီမွထြက္ရွိေသာဆန္မ်ားကို ကုန္သည္မ်ားကပခုကၠဴ၌ေလွာင္ေလ့ရွိပါသည္။ေျခာက္ေသြ႔ေသာရာသီဥတုႏွင့္မိုးတြင္းကာလ၌ အစိုဓါတ္မတက္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနရွိ ေသာေၾကာင့္ ေလွာင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ယခုအခါ ေျမာင္းျမဘက္မွ ကုန္သည္မ်ားက သြားေရာက္ေလွာင္ျခင္းမ်ိဳးမရွိေတာ့ဘဲ ပခုကၠဴဘက္မွကုန္သည္မ်ားကသာေဈးျဖတ္ဆင္းဝယ္ၿပီး၊သိုေလွာင္မႈမ်ိဳးသာလုပ္ကိုင္လ်က္ရွိပါသည္။ ယင္း အေျခအေနသို႔ေျပာင္းလဲခဲ့ သည္မွာႏွစ္အတန္ႀကာရွိေနၿပီျဖစ္ပါသည္။ အညာေဒသျဖန္႔ရန္အတြက္ပခုကၠဴေဒသ သည္ hub သဖြယ္ျဖစ္ၿပီး ဆန္အစုအေဆာင္းမ်ား သိုေလွာင္ထားေလ့ရွိပါသည္။သို႔ေသာ္စစ္ကိုင္းတိုင္းသည္ဆန္လိုေဒသမွဆန္ပိုေဒသအျဖစ္ေျပာင္းလဲေရာက္ရွိလာေသာေၾကာင့္ဆန္စီးဆင္းမႈပမာဏသည္ဆယ္စုႏွစ္အတြင္းလမ္းေႀကာင္းအနည္းငယ္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားျဖစ္ေပၚခဲ့ပါသည္။ျပည္တြင္းဆန္စီးဆင္းမႈမ်ားထူးျခားေျပာင္းလဲမႈအနည္းငယ္ရွိပါသည္။ယခင္ဆန္တန္ခ်ိန္(၁)သန္း၊ျပည္ပတင္ခဲ့စဥ္ကဆန္မ်ားအညာေဒသသို႔စီးထြက္မႈနည္းေသာ္လည္းယခုအခါအညာေဒသသို႔စီးဆင္းမႈမ်ားလာပါသည္။စီးဆင္းမႈပမာဏမွာယခင္ထက္အဆေပါင္းပိုမိုလာႏိုင္သည္ဟုခန္႔မွန္းခဲ႔ေသာ္လည္းပခုကၠဴ၊မႏၱေလး၊ျမင္းၿခံ၊မေကြးႏွင့္ရွမ္းေတာင္ေဒသမ်ားသို႔ပိုမိုစီးဆင္းေနသည္ဟုသိရွိရပါသည္။ဆန္ကုန္သည္အသင္းမွျပည္တြင္းဆန္ေဈးႏႈန္းတည္ၿငိမ္စြာျဖစ္ေပၚေစေရးသည္ႏိုင္ငံတစ္ဝွမ္း ဆန္စီး ဆင္း/စီးထြက္မႈမ်ားကို ေန႔စဥ္ ေစာင့္ၾကည့္ထိန္းသိမ္းၾကပ္မတ္လ်က္ရွိေႀကာင္းသိရပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၌ ေဒသအလိုက္ ဆန္စားသံုးမႈပံုစံမ်ားေျပာင္းလဲလာၾကသည္ကို ေလ့လာေတြ႔ရွိရပါ သည္။ ပဲခူး၊ ရန္ကုန္၊ ဧရာဝတီတိုင္းမ်ား၌ ဆန္စားသံုးသူအမ်ားစုသည္ ယခင္ဧည့္မထဆန္စပါးသံုးရာမွ ေပၚဆန္း ဆန္ေျပာင္းလဲစားသံုးလာၾကေၾကာင္း ေလ့လာ ခ်က္တစ္ခုက သံုးသပ္တင္ျပထားပါသည္။ စာေရးသူ တို႔ ငယ္စဥ္က မိဘမ်ားသည္ အညာ ဆန္ျဖစ္သည့္ ေရႊဘိုခြန္နီ၊ ေရႊဘိုမေနာစသည့္ဆန္မ်ားကိုသာ အစဥ္ တစိုက္ စားသံုး ခဲ့ၾကၿပီး ေပၚဆန္း၊ ငကြ်ဲဆန္မ်ားမွာအဆီမ်ားသည္ဟူေသာ ေယဘူယ်ေကာက္ခ်က္ျဖင့္ မႀကိဳက္ႏွစ္သက္ၾကပါ။ယခုအခါစစ္ကိုင္းသည္ကုန္သြယ္/လယ္ယာေခတ္ကဆန္လိုေဒသျဖစ္ေသာ္လည္းဆည္ေျမာင္းတာတမံမ်ားတည္ေဆာက္မႈေၾကာင့္ေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးမႈမ်ားျပဳလုပ္လာႏိုင္ကာဆန္ပိုေဒသျဖစ္လာပါသည္။နာဂစ္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းစစ္ကိုင္းတိုင္းကို ျမန္မာ ႏိုင္ငံ၏ဒုတိယဆန္အိုးဟုပင္တင္စားေျပာဆိုလာၾကပါသည္။နာဂစ္ျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ဧရာဝတီတိုင္းတြင္သာစိုက္ပ်ိဳးေလ့ရွိေသာေပၚဆန္းစပါးကိုေရသြင္းစိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည့္ေရႊဘိုေဒသ၌စမ္းသပ္စိုက္ပ်ိဳးခဲ့ရာအထြက္ေကာင္း၊စားေကာင္းသည့္ဆန္အမ်ိဳးအစားထြက္ရွိလာေသာေၾကာင့္ေရႊဘိုေပၚဆန္းေဘးၾကားဟုဆန္ေခ်ာစားသံုးသူမ်ားအၾကားနံမည္ရလာခဲ့ပါသည္။ဖ်ာပံုေပၚဆန္းႏွင့္ေရႊဘိုေပၚဆန္းေဈးႏႈန္းယွဥ္လွ်င္ေရႊဘိုေပၚဆန္းကအထက္မွာရွိေနပါသည္။ေရႊဘိုေပၚဆန္းသည္ရန္ကုန္ၿမိဳ႕စားသံုးသူမ်ား ေဈးကြက္ရွယ္ယာ၏၃၅%ခန္႔ယူထားႏိုင္သည္ဟုေလ့လာသူမ်ားကဆိုပါသည္။ေရႊဘိုေပၚဆန္းကိုေဒသတြင္းစိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္ေသာ္လည္းေဒသတြင္းစားသုံးသူမ်ားသည္မေနာသုခ၊ေတာင္ထိပ္ပန္း၊ေရႊဘိုခြန္နီစသည္႔ဆန္အမ်ိဳးအစားမ်ားကိုသာႏွစ္သက္စြာစားသုံးႀကသည္႔အတြက္ေဒသတြင္းေရႊဘိုေပၚဆန္းကိုေစ်းကြက္အတြက္သာစိုက္ပ်ိဳးႀကၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံဆန္စားသံုးသူမ်ားသည္ Price inelastic ျဖစ္ပါသည္။ဆန္ေဈးတက္သြားပါကဆန္စားသံုးမႈပမာဏသည္ေလ်ာ့မသြားပါ။ေဈးသက္သာေသာဆန္အမ်ိဳးအစားကိုပဲေျပာင္းလဲစားတတ္ပါသည္။ ဗီယက္နမ္မွ စားသံုးသူမ်ားသည္ Price elastic ျဖစ္ပါသည္။ ဆန္ေဈးတက္ပါကဆန္ျပဳတ္သို႔မဟုတ္ဆန္မွျပဳလုပ္ေသာအျခားစားစရာမ်ားေျပာင္းစားေလ့ရွိပါသည္။တနည္းအားျဖင့္ဆန္ေလွ်ာ့စားလာတတ္ၾကပါသည္။ယခုကဲ့သို႔ျမန္မာဆန္စားသံုးသူမ်ား၏စိတ္ေနသေဘာထား(behavior)မ်ားကိုလည္းသိထားသင့္ၿပီး၊ဆန္စားသံုးသူမ်ား၏တုန္႔ျပန္ခ်က္မ်ားကိုနားေထာင္ၾကည့္ေသာအခါယေန႔ေဈးကြက္ရွိျမန္မာဆန္အမ်ိဳးအစားမ်ားသည္စားသံုးသူမ်ားလက္ခံႏိုင္ေသာအဆင့္ျဖစ္ေနေၾကာင္းသိရွိရပါသည္။ယခုအခါ Capital, OCEAN, City Mart စသည့္ စူပါမားကတ္မ်ား၌ ဆန္အမ်ိဳးအစားေပါင္းစံုကို (၂)ကီလို၊(၅)ကီလို၊(၁၀)ကီလို၊(၅၀)ကီလိုအိတ္မ်ားျဖင့္ေရာင္းခ်လာသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ သို႔ေသာ္အမ်ားျပည္သူစားသံုးရန္အတြက္ရပ္ကြက္မ်ားအတြင္း၌လက္လီေရာင္းခ်ေသာဆန္၊ ဆီေရာင္းခ်သည့္လက္လီဆိုင္မ်ားလည္းရွိေနဆဲျဖစ္ၿပီး၊ဆန္ကိုမ်က္ျမင္အေျခအေနအရၾကည့္၍ဝယ္ယူႏိုင္ၿပီျဖစ္ပါသည္။ထူးျခားသည္မွာၿမိဳ႕ေပၚလက္လီဆိုင္မ်ား၌(၂၅)မွတ္ကဲ့သို႔ ေသာ ဆန္မ်ားေရာင္းခ်ေနျခင္း မ ရွိသည္ကိုေတြ႔ရပါသည္။ေဈးအသက္သာဆံုးျဖစ္သည့္ မေနာသုခ၊ဧည့္မထဆန္မ်ားပင္လွ်င္ဆန္ကြဲ(၁၅)မွတ္ေလာက္ရွိသည္။ျဖဴျဖဴေဖြးေဖြးဆန္မ်ားျဖစ္ေနသည္ကိုေတြ႔ရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ဤအခ်က္သည္ျမန္မာဆန္စားသံုးသူမ်ား၏စားသံုးမႈပါရာဒိုင္းေျပာင္းလဲလာၿပီျဖစ္သည္ကို ေထာက္ခံေျပာဆိုေနျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံျပည္တြင္းဆန္စပါးေရာင္းဝယ္မႈသည္ေဒသခံကုန္သည္မ်ား၏ လက္ဝယ္တြင္ရွိေနၿပီး ဆန္ကုမၸဏီအခ်ိဳ႕အေနျဖင့္ ကိုယ္ပိုင္ brand ျဖင့္ ထုပ္ပိုး ေရာင္းခ်မႈ မ်ားရွိပါသည္။ ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္း သည္ ျပည္တြင္းေရာင္းဝယ္မႈကို ဦးစားေပးသျဖင့္ ျပည္တြင္း၌ ဆန္အမ်ိဳးအစားအမ်ိဳးမ်ိဳး (ဥပမာ – ေပၚဆန္း၊ ခပ္ခ်ိဳ၊ ဆင္းဧကရီ-၃၊ ဇီယာ၊ အထူးဧည့္မထ၊ ေကာက္ၫွင္းျဖဴ/နက္) ဆန္အဆင့္အတန္းအမ်ိဳးမ်ိဳး (ျမန္မာ ၁၅ မွတ္၊ စူပါ ၁၀%၊ စူပါ ၅%၊ စူပါ ၁၀ဝ%) အထူးဆန္အမ်ိဳးမ်ိဳး (ဆန္နီ၊ ေပါင္းဆန္၊ ရွမ္းဆန္၊ ကခ်င္ခပ္ ခ်ိဳဆန္၊လံုးတီးဆန္)စသည္တို႔ကိုမိမိကုမၸဏီbrandအမွတ္တံဆိပ္မ်ားတပ္၍ျပည္တြင္းေဈးကြက္ရွိ စားသံုးသူအဆင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးသို႔ ေရာင္းခ် ႏိုင္ပါသည္။

ျပည္တြင္းဆန္စပါးေရာင္းဝယ္မႈသည္ယခုအခ်ိန္၌ပုဂၢလိကလက္ဝယ္သို႔လံုးလံုးလ်ားလ်ား ေရာက္ေနၿပီဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ ျပည္တြင္း Supply Chain Mechanism ကိုလည္း ေသခ်ာစြာတည္ေဆာက္ ထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။ ဆန္ကုမၸဏီ အခ်ိဳ႕သည္ ကိုယ္ပိုင္ brand အမွတ္တံဆိပ္မ်ားျဖင့္ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ား၏ super market အခ်ိဳ႕တြင္ ဆိုင္တင္ ေရာင္းခ်ေပးလ်က္ရွိရာ ေငြေၾကးတတ္ႏိုင္သည့္ ျပည္သူမ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား သာလွ်င္ အမ်ားဆံုးဝယ္ယူစားသံုးေနၾကၿပီး၊ လက္လုပ္လက္စား စားသံုးသူမ်ားသည္ ရပ္ကြက္မ်ားရွိ ဆန္လက္လီဆိုင္တြင္ဝယ္ယူေလ့ရွိေသာေၾကာင့္အမ်ားစားသံုးေလ့ရွိေသာဆန္အမ်ိဳးအစားမ်ားသာ ေရာင္းခ်ၾကပါသည္။ ဆန္ေဈးတက္လာ ႏိုင္သည့္အေျခအေနမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့လွ်င္ စားသံုးသူအမ်ားစုသည္ ယခင္ကကဲ့သို႔ ဆန္အိတ္ အမ်ားအျပား ဝယ္ယူ သိုေလွာင္ စားသံုးေလ့မရွိၾကေတာ့ပါ။ဤအခ်က္သည္ျပည္တြင္းဆန္စားသံုးသူအမ်ားစု၏ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းအေပၚယံုၾကည္မႈမ်ားပိုမိုလာျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟုသံုးသပ္ရရွိပါသည္။ျမန္မာ့ဆန္စပါးလုပ္ငန္းပုဂၢလိကလက္ဝယ္သို႔ေရာက္ရွိလာေသာေၾကာင့္သာယင္းသို႔ယံုၾကည္မႈမ်ားတိုးလာျခင္းျဖစ္သည္ဟုဆိုႏိုင္ပါသည္။ေနာက္တစ္ခ်က္မွာဆန္ႏွင့္ပတ္သက္၍သတင္းအခ်က္အလက္ မ်ားကို ျပည္တြင္းမီဒီယာမ်ားက စိတ္ဝင္ တစားေဖၚျပေလ့ရွိေသာေၾကာင့္ ဖတ္႐ႈသူ၊ စားသံုး သူမ်ားအေနျဖင့္ real time အေျခ အေနမွန္ကို သိရွိၿပီးျဖစ္ကာ ယခင္ကာလမ်ားကဲ့သို႔စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားမရွိေတာ့ပါ။ဆန္ေဈးကြက္သည္ပံုမွန္အေနအထားျဖစ္ေသာေရာင္းလိုအားဝယ္လိုအားေပၚမူတည္၍ျဖစ္ေပၚလ်က္ရွိရာေဈးကြက္တည္ၿငိမ္မႈကိုထိန္းႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ျပည္တြင္းဆန္ေဈးကြက္အေျခအေနသည္သိသာထင္သာျမင္သာေသာအေျခအေနသို႔ေရာက္ရေအာင္ေဆာင္ရြက္ထားႏိုင္ေသာေၾကာင့္ၿပည္တြင္း စားသံုးသူမ်ား၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈကို တနည္းအားျဖင့္ ေျပေပ်ာက္ေစပါသည္။

နာဂစ္ျဖစ္ၿပီးစအခ်ိန္ကဆန္ေဈးမ်ားအဆမတန္တက္လာႏိုင္သည္။ျပည္ပမီဒီယာမ်ားကလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ဆန္အဓိကတင္ပို႔ေသာ ႏိုင္ငံဘဝမွ ဆန္ တင္သြင္းေသာ ႏိုင္ငံအျဖစ္သို႔ေရာက္ရွိလာႏိုင္သည္ ဟု ေရးသားေျပာဆို ခန္႔မွန္းခ်က္ မ်ားအရ အစပိုင္း၌ စားသံုးသူမ်ားသည္စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားရွိၿပီးအိမ္ေထာင္စုအလိုက္တတ္ႏိုင္သူမ်ားကဆန္ကိုအိတ္လိုက္သိုေလွာင္ၾကခဲ့ပါသည္။ေနာက္ပိုင္းကာလမ်ား၌ျပည္တြင္းဆန္ေဈးကိုတည္ၿငိမ္ေအာင္သက္ဆိုင္ရာမွေစာင့္ၾကည့္ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ခဲ့ေသာေၾကာင့္ပံုမွန္အေျခအေနသို႔အလွ်င္အျမန္ေရာက္ရွိခဲ့ပါသည္။ထို႔ေၾကာင့္ျပည္တြင္းဆန္ေဈးႏႈန္းသည္ျပည္တြင္းျပည္ပမီဒီယာမ်ား၏ သတင္းအခ်က္အလက္ေပၚမ်ားစြာမူတည္ပါသည္။ဆန္စပါးႏွင့္ပတ္သက္၍စိုက္ပ်ိဳးထုတ္လုပ္မႈ၊ပံုမွန္ဆန္စီးဆင္းမႈ၊ေမွာင္ခိုစီးဆင္းမႈ၊ေဒသအလိုက္ဆန္ေဈးႏႈန္းျဖစ္ေပၚမႈ၊ဆန္ဦးေဆာင္ကုမၸဏီမ်ား၏လႈပ္ရွားမႈစသည့္သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားသည္ပ်မ္းမွ်ဆန္ေဈးႏႈန္းကို႐ိုက္ခတ္မႈမ်ားရွိႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေကာလဟလျဖစ္မႈကို ကာကြယ္သည့္အေနျဖင့္ ထင္သာျမင္သာရွိေအာင္(transparency)ျပဳလုပ္ထားရန္အေရးႀကီးပါသည္။ယခင္ကာမ်ားကဆန္ေဈးအနည္းငယ္တက္သြားၿပီဆိုသည့္သတင္းမ်ိဳးပင္ ဂ်ာနယ္မ်ား မွ ထည့္ခြင့္မရခဲ့ပါ။

ယေန႔ ျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္း၊ ျပည္တြင္းေရာင္းဝယ္မႈကိုသံုးသပ္ၾကည့္လွ်င္ ေယဘူယ်အားျဖင့္ေဈးႏႈန္းတည္တည္ၿငိမ္ၿငိမ္ျဖစ္ေပၚလွ်က္ရွိၿပီးေဒသတစ္ခုႏွင့္တစ္ခုစီးဝင္စီးထြက္မွာလည္းမွန္ကန္တည္ၿငိမ္လ်က္ရွိေၾကာင္းေတြ႕ရပါသည္။ၿပီးခဲ့ေသာျမန္မာဆန္စပါးလုပ္ငန္းဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးအလုပ္႐ံုေဆြးေႏြးပြဲ၌ဆန္အထူးျပဳကုမၸဏီေပါင္း(၃၂)ခုေပၚထြန္းလာခဲ့ၿပီးျဖစ္ရာ၄င္းအထူးျပဳကုမၸဏီမ်ား၏ပထမဦးတည္ခ်က္သည္သက္ဆိုင္ရာတာဝန္ရွိသူမ်ားကပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေထာက္ျပလမ္းၫႊန္ေျပာဆိုခဲ့ၿပီးျဖစ္ပါသည္။ျမန္မာ့ဆန္စပါးျပည္တြင္းေရာင္းဝယ္မႈလုပ္ငန္းသည္သမာ႐ိုးက်ေရာင္းဝယ္မႈပံုစံေအာက္မွမထြက္ႏိုင္ဘဲရွိေနသည္မွာရာစုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာရွိေနၿပီျဖစ္ပါသည္။ဤအယူအဆအစြဲအလန္းမွာလည္း ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ဆန္စပါးလုပ္ငန္းကိုႏိုင္ငံပိုင္အေနျဖင့္သာလုပ္ကိုင္ခဲ့သည့္အခ်ိန္မွစ၍အ႐ိုးစြဲလာခဲ့သည့္အစြဲအလန္းျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္သူ စားသံုးသူမ်ားအေနျဖင့္ ေခတ္မီထုပ္ပိုးမႈျဖင့္ ထမင္းခ်က္ခါနီးေရေဆးရန္မလိုသည့္ဆန္အမ်ိဳး အစားအဆင့္အတန္းကို ဝယ္ယူစားသံုးရန္ ေတာင္းဆိုေနၾကၿပီျဖစ္ပါသည္။ဆန္သည္ယခင္ကကန္႔သတ္ပစၥည္းအဆင့္အတန္းျဖစ္ေသာ္လည္းယခုအခါဆန္မ်ိဳးစံုထဲမွႀကိဳက္ရာေရြးခ်ယ္ဝယ္ယူႏိုင္သည့္အေျခအေနသို႔ေရာက္ရွိေနၿပီျဖစ္ရာဆန္စပါးကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ၿပည္တြင္းေဈးကြက္၏ေရာင္းဝယ္မႈပံုစံကိုအခ်ိန္ကာလ သို႔ေရာက္ရွိေနၿပီဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။